Sáng - tối đan xen

Tái cơ cấu nền kinh tế được đánh giá là một trong những điểm nhấn của giai đoạn 2011 - 2015. Theo nhận định ĐBQH Trần Hoàng Ngân (TP Hồ Chí Minh), nếu như trước đó, kinh tế vĩ mô bất ổn, lạm phát năm 2011 tăng cao, trên 18%, nhập siêu trong 5 năm (2006 - 2010) lên đến 62,5 tỷ USD, cán cân vãng lai thâm hụt ở mức đáng báo động là -6,5%…; thì nay, nước ta đã kiềm chế được lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội. Đạt được kết quả nêu trên là nhờ nước ta đã giải quyết tốt mối quan hệ biện chứng giữa tốc độ tăng trưởng và chất lượng tăng trưởng, giữa phát triển kinh tế với bảo đảm an sinh xã hội, giữ vững quốc phòng an ninh. Không quá câu thúc mục tiêu tăng trưởng kinh tế, mà tập trung tái cơ cấu kinh tế trên 3 lĩnh vực trọng tâm là đầu tư công, tái cơ cấu hệ thống ngân hàng và các tập đoàn kinh tế. Cùng quan điểm, ĐBQH Nguyễn Ngọc Hòa (TP Hồ Chí Minh) nêu rõ, trong bối cảnh nền kinh tế nước ta chịu tác động bất ổn của tình hình kinh tế thế giới, giá dầu thô giảm ở mức thấp, việc chèo lái con thuyền kinh tế đi đúng hướng với những giải pháp linh hoạt, phù hợp, bảo đảm tăng trưởng kinh tế ước đạt 6,5% - mức cao nhất trong 5 năm qua, và bảo đảm thu ngân sách là thành công lớn. Đây là những mảng sáng của nền kinh tế.

Thế nhưng, bức tranh kinh tế vẫn còn những mảng tối đan xen. ĐBQH Nguyễn Đức Kiên (Sóc Trăng) chỉ rõ, xét về kinh tế vĩ mô, tỷ trọng xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam, từ 50,6% năm 2011 đã giảm xuống còn 33,3% trong năm 2015. Tốc độ tăng kim ngạch xuất khẩu dự báo đạt yêu cầu 10% trong năm 2015, nhưng nếu nhìn lại năm 2011 tốc độ tăng kim ngạch xuất khẩu là 26,1%, đến năm 2014 còn 10,4% và 9 tháng năm 2015 giảm - 2,7% so với cùng kỳ năm 2014. Như vậy, nếu nhận định rằng nền kinh tế vĩ mô ổn định, tăng trưởng và phát triển đã là chính xác?

Nhìn rộng ra các nước trong khu vực ASEAN, nếu nợ công nước ta năm 2011 chỉ chiếm 4,6% GDP thì đến hết năm 2015 dự báo sẽ vọt lên 61,3% GDP. Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân 5 năm (2011 - 2015) khoảng 5,9%. Trong khi đó nhìn sang Indonesia, nợ công năm 2011 là 26,09% GDP thì đến năm 2014 họ vẫn giữ được mức tương đương (26,11% GDP) và tốc độ tăng trưởng đạt 4,5%. Một điều đáng lưu ý, quy mô nền kinh tế củaIndonesiagấp hơn 5 lần nền kinh tế ViệtNam. So với quy mô GDP, thì khoảng cách nền kinh tế ViệtNamđang ngày càng giãn ra so với các nước trong khu vực. Xét về chỉ số ICOR (hiệu quả sử dụng vốn đầu tư), năm 2011 nước ta đạt 5,3% và đến năm 2014 chỉ số này là 5,18%. Như vậy, trong 4 năm thực hiện tái cơ cấu đầu tư công, nước ta giảm được 0,12% nợ công và tiếp tục đứng ở thứ 12 trong số những nước có khả năng dễ vỡ nợ công nhất (?). Theo ĐB Nguyễn Đức Kiên thì phải xác định rõ trách nhiệm, từ đó tìm ra giải pháp rốt ráo để có bước đi đột phá trong giai đoạn 2016 - 2020.

Cho rằng tái cơ cấu kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng chưa định hình rõ nét, ĐBQH Trương Văn Vở (Đồng Nai) chỉ rõ, kinh tế phục hồi, tăng trưởng nhưng thiếu vững chắc là trở lực, thách thức lớn trong bối cảnh nước ta ngày càng hội nhập kinh tế sâu rộng. Bằng chứng là hiệu quả đầu tư thấp, chỉ số ICOR còn cao. Một số doanh nghiệp đã cổ phần hóa nhưng tỷ lệ cổ phần nắm giữ của Nhà nước còn lớn, chưa tạo chuyển biến về chất đối với quản trị doanh nghiệp, thoái vốn đầu tư ra ngoài ngành kinh doanh chính chỉ đạt 38,5%. Ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất kinh doanh còn ít, chưa tạo chuyển biến mạnh mẽ. Việc hình thành các mô hình liên kết sản xuất trong nông nghiệp, lĩnh vực được coi là trụ đỡ của nền kinh tế, còn quá ít.

Cần luồng gió mới đưa nông nghiệp lên sản xuất lớn

Những lúng túng và hạn chế trong thực hiện tái cơ cấu nền kinh tế đã rõ. Vậy trách nhiệm của từng cấp, từng ngành đến đâu? Giải pháp trọng tâm để đẩy nhanh tái cơ cấu nền kinh tế trong giai đoạn 2016 - 2020 là gì?

Nhiều đại biểu cho rằng, tái cơ cấu ngành nông nghiệp phải là nhiệm vụ trọng tâm, tạo đột phá trong giai đoạn 2016 - 2020. Tái cơ cấu nông nghiệp phải gắn với nâng cao giá trị gia tăng, sức cạnh tranh của nông sản Việt Nam như Nghị quyết của QH đã đề ra từ năm 2014. Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn phải báo cáo, làm rõ trách nhiệm và giải pháp khắc phục những tồn tại, hạn chế trong triển khai Đề án liên kết hợp tác trong nông nghiệp, về cụ thể hóa chính sách khuyến khích đầu tư nông nghiệp, nông thôn theo Nghị định 210 năm 2013 của Chính phủ.

Nông nghiệp là lĩnh vực trụ đỡ, nhưng tốc độ tăng trưởng chậm, khả năng cạnh tranh kém, nông sản năm nào cũng là điệp khúc được mùa rớt giá… là câu chuyện không mới, nếu không nói là đã tồn tại quá nhiều năm. Tuy nhiên, một trong những điểm mới tại phiên thảo luận là nhiều đại biểu đã hiến kế giải pháp. Theo ĐBQH Huỳnh Ngọc Đáng (Bình Dương), đối với lĩnh vực trụ đỡ, chiếm hơn 70% dân số nước ta, thì vấn đề đặt ra hiện nay là cần phải thay đổi cả tư duy lẫn chính sách đầu tư cho nông nghiệp. Theo đó, cần khuyến khích, thu hút các nhà đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp như cách thức đã trải thảm đỏ với các nhà đầu tư công nghiệp. Để tư duy này trở thành hiện thực, cần có đột phá trong chính sách đất đai, nhất là hạn điền. Đáng mừng là trong dự thảo các văn kiện trình Đại hội XII của Đảng đã nêu rõ: toàn quốc sẽ có chính sách phù hợp để tích tụ ruộng đất, thu hút mạnh nguồn lực đầu tư phát triển nông nghiệp. Từng bước hình thành các tổ hợp nông nghiệp, công nghiệp dịch vụ, công nghệ cao. Nếu được thông qua, đây sẽ làluồng gió mới làm thay đổi căn bản cơ cấu nông nghiệp Việt Nam theo hướng sản xuất lớn. Thực tế cho thấy, hiện để tham gia canh tác, kinh doanh nông nghiệp, một doanh nhân sẽ phải bỏ tiền mua đất đai và quyền sử dụng đất. Nếu số lượng vượt quá hạn điền cho phép, doanh nhân tiếp tục phải bỏ tiền để thuê lại diện tích đất mà chính mình đã mua. Rõ ràng, quy định này đã làm nản lòng những ai muốn canh tác, kinh doanh nông nghiệp theo sản xuất lớn. Đã đến lúc nên giao đất cho những người có hiệu quả sử dụng cao nhất, thay vì để hộ nông dân canh tác nhỏ lẻ, nghèo khó, bám đuổi theo thời vụ, từ đó hình thành những công nhân nông nghiệp, có lương và được hưởng chế độ bảo hiểm. Nói như vậy, không có nghĩa là tẩy chay kinh tế hộ nông dân. Những hộ nông dân làm ăn giỏi, có bản lĩnh cạnh tranh vẫn phải tiếp tục duy trì và cần được hỗ trợ, nhất là nông dân ở vùng núi cao, hải đảo, vùng sâu, vùng xa. Được như vậy, hình dung trong tương lai, kinh tế nông nghiệp nước ta sau khi tái cơ cấu sẽ gồm những hộ kinh tế nông nghiệp mới, các hợp xã kiểu mới và các công ty nông nghiệp kỹ thuật cao là thành phần chính.

Trong ngày đầu tiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội đất nước năm 2015 và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2016, đã có 47 lượt đại biểu phát biểu trực tiếp tại Hội trường. Sáng nay, QH tiếp tục dành một buổi để các ĐBQH tiếp tục mổ xẻ, phân tích về chủ đề này. Ý kiến của ĐBQH sẽ làm rõ hơn thực trạng nền kinh tế, phân tích nguyên nhân, từ đó tìm ra giải pháp hợp lý, tối ưu cho giai đoạn phát triển quan trọng sắp tới của đất nước.

ĐBQH NGUYỄN VĂN CẢNH (Bình Định): Cần sự tham gia của “nhà tài chính” trong liên kết 4 nhà

Tôi đồng tình với nội dung tái cơ cấu ngành nông nghiệp trong Báo cáo của Chính phủ. Trong đó có nêu: tạo điều kiện để khuyến khích các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế đầu tư vào nông nghiệp nông thôn; đẩy mạnh xây dựng mô hình sản xuất theo hướng liên kết chặt chẽ giữa kinh tế hộ gia đình và doanh nghiệp với thị trường để đưa nông nghiệp lên sản xuất quy mô lớn, giá trị cao.

Tại Kỳ họp thứ 9, Chủ tịch QH đã gợi ý, để liên kết 4 nhà phát huy hiệu quả cần có nhà thứ 5: “nhà tài chính”. Đây cũng là mắt xích quan trọng bổ sung cho liên kết các nhà trong nông nghiệp, tạo ra liên kết hiệu quả hơn. Nhà tài chính tham gia sẽ cung cấp vốn trong dài hạn để doanh nghiệp đẩy mạnh đầu tư công nghệ cho sản xuất nông nghiệp, giúp tăng năng suất và chất lượng sản phẩm, tăng sức cạnh tranh cho nông nghiệp ViệtNam. Theo tôi, nhà tài chính cũng là người thứ ba bảo đảm được liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp và nông dân. Nhà tài chính có đủ năng lực tài chính để bảo lãnh doanh nghiệp thực hiện cam kết thu mua sản phẩm của nông dân khi giá tăng. Đồng thời, cần có điều kiện thuận lợi hơn doanh nghiệp khi có những ràng buộc để nông dân bảo đảm sẽ cung cấp cho doanh nghiệp sản phẩm nông nghiệp không phụ thuộc vào giá cả biến động của thị trường thông qua các hợp đồng cấp vốn đầu vào cho nông dân.

Người đại biểu nhân dân