Đến nay, các thôn, bản đồng bào DTTS đã bình xét, lựa chọn 132 người có uy tín trong vùng đồng bào DTTS và được UBND tỉnh công nhận. Hàng năm, các cấp, các ngành, các địa phương đã cung cấp thông tin qua tổ chức các hội nghị, họp bàn, phát hành các loại báo, tạp chí, tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về công tác dân tộc, chính sách dân tộc, kỹ năng tuyên truyền, vận động quần chúng. Đồng thời, tổ chức thăm hỏi, tặng quà vào các ngày lễ, Tết; hỗ trợ vật chất, động viên tinh thần cho người có uy tín khi gặp khó khăn, ốm đau.
Qua quá trình thực hiện, có thể nhận thấy, đội ngũ người có uy tín trong vùng đồng bào DTTS đã phát huy tốt vai trò, ảnh hưởng của mình, trở thành lực lượng cốt lõi, là cầu nối quan trọng giữa cấp ủy, chính quyền với nhân dân, có nhiều đóng góp thiết thực trong các phong trào thi đua yêu nước và vận động quần chúng, đồng bào dân tộc chấp hành tốt chủ trương, đường lối đúng đắn củaĐảng, chính sách, luật của Nhà nước, nhất là chủ trương, chính sách về công tác dân tộc và đại đoàn kết dân tộc. Lực lượng người có uy tín luôn quan tâm động viên, vận động, hướng dẫn đồng bào DTTS tích cực tham gia phát triển sản xuất, kinh doanh, xóa đói, giảm nghèo; xây dựng và nhân rộng mô hình sản xuất, kinh doanh giỏi, làm giàu chính đáng, đoàn kết vượt khó, xây dựng gia đình văn hóa, làng, bản văn hóa; phòng, chống và ngăn chặn, đẩy lùi các tệ nạn xã hội, bài trừ các hủ tục lạc hậu,…
Với uy tín và tầm ảnh hưởng của mình, người có uy tín trong đồng bào DTTS luôn gương mẫu thực hiện, tích cực tuyên truyền vận động đồng bào DTTS kịp thời nắm bắt tình hình, phát hiện, cung cấp nhiều thông tin có giá trị, giúp ngành chức năng, chính quyền địa phương đấu tranh, ngăn chặn nhiều hoạt động phạm pháp. Tham gia giải quyết các vụ, việc phức tạp, mâu thuẫn trong nội bộ cộng đồng. Cùng với cấp ủy, chính quyền, các già làng, trưởng bản, người có uy tín tham gia giải quyết ổn định nhiều vụ khiếu kiện, tranh chấp đất đai. Qua đó, không để các phần tử xấu tuyên truyền, kích động, gây mất an ninh, trật tự ở cơ sở, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc; từng bước cảm hóa, giáo dục các đối tượng có hành vi vi phạm pháp luật.
Để thực hiện tốt công tác phát huy vai trò của người có uy tín trong đồng bào DTTS, cần thực hiện đồng bộ một số nhiệm vụ giải pháp sau:
1. Cần tăng cường công việc lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp, chính quyền địa phương về công tác dân tộc. Tuyên truyền, vận động đồng bào DTTS phát huy nội lực, ý chí tự lực tự cường, tinh thần vươn lên trong phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo bền vững. Thực hiện tốt các chủ trương của Đảng về công tác dân tộc, như trong Nghị quyết 24-NQ/TW, ngày 12-3-2003, của Ban Chấp hành Trung ương; Kết luận 65-KL/TW, ngày 30-10-2019, của Bộ Chính trị và các nghị quyết của Đảng đã xác định công tác dân tộc là vẫn đề chiến lược cơ bản, lâu dài, cấp bách, là nhiệm vụ quan trọng của Đảng, toàn dân, toàn quân và của hệ thống chính trị.
2. Tập trung nguồn lực đầu tư thực hiện hiệu quả Nghị quyết 88/2019/QH14 của Quốc hội phê duyệt Đề án tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 và Nghị quyết số 120/2020/QH14 của Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030. Trong đó, chú trọng hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng nông thôn miền núi, tạo cơ hội bình đẳng để đồng bào tiếp cận các nguồn lực phát triển và thụ hưởng các dịch vụ, phúc lợi xã hội, thu hút mọi nguồn lực vào phát triển nông nghiệp, nông thôn, nhất là đầu tư của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, thu nhiều lao động là người DTTS. Tiếp tục thực hiện công tác giảm nghèo đồng bào DTTS. Tập trung giải quyết tình trạng thiếu đất sản xuất, đất ở, nhà ở, nước sinh hoạt và tranh chấp, kiện về đất đai. Đẩy nhanh công việc hoàn thành các dự án canh, định cư gắn với quy hoạch sắp xếp, ổn định dân cư, hạn chế và tiến tới kết thúc tình trạng di cư tự do.
Đến năm 2025, giải quyết cơ bản tình trạng thiếu đất sản xuất, đất cho đồng bào, tạo sinh kế cho người dân sống gần rừng, bảo vệ môi trường sinh thái, không gian sinh sống của đồng bào. Chuyển cơ cấu dịch vụ kinh tế theo hướng giảm tỷ lệ quan trọng của nông nghiệp ổn định dân cư để tạo ra lợi ích, dịch vụ; có chính sách chuyển đổi nghề nghiệp, tạo việc làm để ổn định và nâng cấp đời sống cho đồng bào DTTS. Triển khai có hiệu quả chương trình đào tạo nghề và đưa lao động đi nước ngoài đối với người DTTS, tạo môi trường sinh thái khởi nghiệp trong vùng DTTS,…
Đoàn người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Thừa Thiên Huế vào lăng viếng Bác Hồ
3. Tiếp tục và nâng cao hiệu quả thực hiện Quyết định 12/2018/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tiêu chí lựa chọn, công nhận người có uy tín và chính sách đối với người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số và Quyết định 2561/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ Phê duyệt Đề án “Tăng cường vai trò của người có uy tín trong vùng dân tộc thiểu số”. Trong đó, cần nâng cao chất lượng bình xét, lựa chọn người có uy tín trong đồng bào DTTS; quan tâm các chính sách đặc thù cho người có uy tín được yên tâm, tạo điều kiện kinh phíđi lại trong các buổi hội nghị, hội họp.
4. Phát triển giáo dục - đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là người DTTS. Nâng cao chất lượng dạy và học ở các cấp học; đồng thời, tiếp tục thực hiện các đề án, đề tài đã được phê duyệt trong việc dạy và học ngôn ngữ cho đồng bào DTTS. Hạn chế tối đa trạng thái học sinh bỏ học giữa chừng ở các cấp học, nhất là học sinh cấp 2 và cấp 3. Đổi mới, nâng cao hiệu quả của các cử tuyển chính sách cho con vùng đồng bào DTTS vào học tại các trường đại học, cao đẳng và trung học chuyên nghiệp. Tăng cường đầu tư và nâng cao chất lượng, hiệu quả trường phổ thông dân tộc thường trú trong tin. Quan tâm, bố trí, sắp xếp giáo viên là người DTTS ở những vùng có đông con em là đồng bào DTTS, nhất là bậc giáo dục mẫu giáo và tiểu học.
5. Xây dựng đội ngũ cán là người DTTS. Chú trọng phát hiện, bồi dưỡng, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao là người DTTS. Thực hiện công việc luân chuyển, có chính sách khuyến khích, thu hút vị trí đến công việc, tham gia phát triển kinh tế - xã hội đồng bào DTTS, vùng đặc biệt khó khăn.
Đối với cán bộ chủ chốt tuyến cơ sở vùng đồng bào DTTS, có chương trình đào tạo, đào tạo lại về công nghệ thông tin, bồi dưỡng kiến thức quản lý nhà nước, kỹ năng nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu của tình hình mới. Hình thành đội ngũ lao động, doanh nhân, trí thức là người đồng bào DTTS có sức khỏe, có trình độ chuyên môn, có phẩm chất đạo đức tốt, đáp ứng yêu cầu của thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Thực hiện chương trình, mô hình đào tạo, bồi dưỡng nâng cao tay nghề, biết ứng dụng tiến bộ của khoa học - kỹ thuật, thích ứng với cơ chế thị trường trong vùng đồng bào DTTS.
6. Phát triển toàn diện các lĩnh vực vùng văn hóa, xã hội vùng DTTS. Xây dựng chính sách bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa, ngôn ngữ, chữ viết, tập quán, tín ngưỡng tốt đẹp của đồng bào DTTS. Tăng thời lượng và nâng cao chất lượng lượng phát chương trình truyền hình bằng tiếng DTTS. Xây dựng hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở đồng bào DTTS gắn với di tích lịch sử từng vùng, từng địa phương. Đầu tư, sửa chữa các di tích xứng đáng với lịch sử giá trị và văn hóa dân tộc. Khôi phục các nghề, làng nghề truyền thống phục vụ nhu cầu phát triển du lịch cộng đồng, góp phần tạo công ăn việc làm khu vực đồng bào DTTS. Thực hiện tốt các chính sách dân số và kế hoạch hóa gia đình, chính sách bình đẳng giới, sự tiến bộ của phụ nữ, chăm sóc và bảo vệ quyền trẻ em DTTS, quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của công dân theo quy định của luật pháp. Nâng cao chất lượng phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa.
7. Nâng cao chất lượng hệ thống chính trị, giữ vững ổn định chính trị vùng DTTS. Tăng cường lực lượng cán bộ có năng lực, phẩm chất tốt đến công tác dụng ở vùng đồng bào DTTS, nhất là những nơi xung yếu về quốc phòng - an ninh. Thực hiện tốt chính sách động viên, khuyến khích già làng, trưởng bản, người có uy tín trong đồng bào DTTS tham gia công việc kiểm tra, giám sát cộng đồng trong việc thực hiện chính sách, chương trình, dự án ở vùng đồng bào DTTS theo phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”. Phát huy vai trò của người có uy tín, đội ngũ cốt cán, vận động quần chúng nhân dân vùng đồng bào DTTS chấp hành đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Đồng thời, ngăn chặn kịp thời các âm mưu chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc thông qua chiến lược "diễn biến hòa bình", lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo để lừa, lôi kéo, kích hoạt đồng bào DTTS tham gia các hoạt động xâm phạm đến an ninh quốc gia.
Lê Gia Phú
