Câu chuyện “xa xỉ”
Trong cuộc sống hiện đại, sự chen lấn diễn ra trên khắp các nẻo đường, con phố và dường như đã dần trở thành một thói quen. Ai cũng dễ dàng bắt gặp hình ảnh xô đẩy, chen ngang ở các bến xe, bệnh viện, khi nộp hồ sơ vào trường học cho con hay mua vé xem phim… Tại tọa đàm “Tôi xếp hàng - Góc nhìn về văn hóa xếp hàng của người Việt” chiều 22.3, PGS.TS. Nguyễn Hoàng Ánh, giảng viên Trường Đại học Ngoại thương Hà Nội cho rằng, do khan hiếm nguồn lực nên mọi người mới phải xếp hàng. Từ giữa thế kỷ XX trở về trước, việc xếp hàng hầu như không có tại nước ta. Nhưng kể từ thời bao cấp với chế độ tem phiếu, xếp hàng diễn ra thường xuyên. Bà nhớ lại, thời kỳ đó, nhà nhà phải dậy sớm, đem gạch, bát vỡ để đặt chỗ.
Nhưng đi ra nước ngoài mới thấy, họ còn xếp hàng nhiều hơn. Công bằng mà nói, ngày nay, ở đâu cũng phải xếp hàng. Có những quốc gia, xếp hàng trở thành chuyện đương nhiên và người dân ở đó có thói quen đợi đến lượt mình. Do nước ta chưa phát triển như ở các nước khác nên chưa hình thành văn hóa xếp hàng, hay nhịp sống hiện đại khiến con người vội vã? Theo PGS.TS. Ngô Văn Giá - nguyên Trưởng khoa Viết văn, Báo chí, Trường ĐH Văn hóa Hà Nội, “xếp hàng là văn hóa khi nó thiết lập như một tập tính, thói quen, tình yêu và chấp nhận một cách tự nguyện, còn lúc có lúc không thì không phải là văn hóa. Ở Việt Nam, chưa có văn hóa xếp hàng. Có thể thấy, dưới áp lực kiểm soát và kỷ luật thì thực hiện tốt; hoặc đám đông có chung cảm xúc thiêng liêng sẽ có khả năng tập hợp, điều hướng mọi người trật tự. Còn đứng trước lợi ích và không kiểm soát, lập tức đám đông trở nên hỗn loạn, có người chen ngang, làm cho chuyện xếp hàng thành câu chuyện xa xỉ, không được quan tâm. Do đó, e rằng, còn lâu việc xếp hàng mới tạo dựng được như một nề nếp trong đời sống”.
Điều này được lý giải bởi nhiều nguyên nhân, trong đó có việc do liên quan đến lợi ích, người ta chờ đợi nhưng không biết trước là đến lượt mình có bị thiệt thòi hơn người khác hay không. Bên cạnh đó còn là tâm lý nóng vội, thích hưởng lợi một cách nhanh nhất; và thói quen xếp hàng chưa được nuôi dưỡng từ đa số gia đình...
Sau 10 năm sống ở nước ngoài, chị Kim Ngân, tác giả của cuốn sách “Thế giới nhỏ xinh như bàn tay con gái” và “Yêu một cô gái Việt” chia sẻ: “Xếp hàng là việc công bằng, mọi người là cá nhân trong hàng đó, người đến trước sẽ có trước. Khi có người chen ngang, đám đông lên tiếng, và thiểu số sẽ chấp nhận theo thứ tự. Ở nước ngoài, sở dĩ người ta tin tưởng và kiên nhẫn chờ đợi vì không có ai chen ngang, minh bạch, công bằng. Giờ đây, mỗi lần về nước, tôi nhận thấy ý thức xếp hàng của người Việt tốt hơn. Văn hóa xếp hàng có thể hình thành nếu những người trẻ có tầm ảnh hưởng lớn tác động tích cực đến mọi người. Điều đó mang lại hy vọng văn hóa xếp hàng sẽ đến trong tương lai không xa”.
Nỗ lực từ giới trẻ
Trong khi truyền thông trong nước nhiều lần ca ngợi văn hóa xếp hàng của người dân một số quốc gia, thì ở Việt Nam, đây vẫn là vấn đề nổi cộm, nhưng dường như chưa nhận được sự quan tâm đúng mức của xã hội. Vì sao việc xếp hàng tưởng chừng rất đơn giản thì ở Việt Nam lại khó khăn đến thế? Một nhóm sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền đi tìm câu trả lời qua dự án cộng đồng “Tôi xếp hàng”.
Trong suốt 3 tháng thực hiện dự án, bên cạnh việc truyền thông văn hóa xếp hàng đến với người Việt thông qua mạng xã hội, dự án đã tổ chức thành công cuộc thi đa phương tiện “Tôi xếp hàng” với hàng chục bài dự thi và hàng nghìn lượt chia sẻ trên mạng xã hội, góp phần không nhỏ vào việc thay đổi nhận thức cũng như hành vi của cộng đồng về văn hóa ứng xử nơi công cộng. Các chia sẻ mang đến những trải nghiệm thú vị về thực trạng xếp hàng ở Việt Nam và trên thế giới, đồng thời đề xuất một số giải pháp nhằm xây dựng và hình thành văn hóa xếp hàng của người Việt.
Trưởng Ban tổ chức dự án “Tôi xếp hàng” Đỗ Thị Việt Hà chia sẻ: “Dù chuỗi hoạt động của chiến dịch trải dài 3 tháng qua là một dự án xã hội do nhóm sinh viên khởi xướng, nhưng tôi nhận thấy sức ảnh hưởng của nó tới mọi lứa tuổi hết sức to lớn. Chúng tôi mong muốn tiếp nối các hoạt động để lan tỏa thông điệp của dự án tới mọi người, chẳng hạn như truyền thông tại các trường đại học...”.
Truyền thông nhằm thay đổi nhận thức của cộng đồng được coi là đặc biệt quan trọng, hứa hẹn mang tới những hiệu quả to lớn trong thời đại hiện nay. Bởi vậy, hoạt động này, được các bạn trẻ quan tâm và tâm huyết thực hiện, kỳ vọng sẽ mang lại những tác động tích cực, và từ giới trẻ sẽ nhân rộng tới cộng đồng, hướng tới một xã hội tốt đẹp hơn.
daibieunhandan.vn
