“Luật Thư viện cần phải bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của nhân dân được quy định trong Hiến pháp 2013 và thúc đẩy văn hóa đọc. Trong thời đại bùng nổ thông tin, đây là những vấn đề rất lớn và thư viện là nền tảng để giải quyết hai vấn đề lớn ấy. Và Luật Thư viện cũng không phải tạo ra hệ thống thư viện từ dưới lên cho đủ, mà là thực sự chuẩn bị cho thế hệ công dân mới, hiểu hơn về văn hóa đọc, có kỹ năng khai thác và làm chủ thông tin, để tự tin bước vào thời đại công nghệ số”.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, TN, TN và NĐ Phan Thanh Bình
Tăng sức hấp dẫn
Đồng tình với sự cần thiết ban hành Luật Thư viện, phát biểu tại phiên họp mở rộng của Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, TN, TN và NĐ sáng 1.3, Ủy viên Thường trực Hội đồng Dân tộc Đinh Thị Phương Lan cho rằng: Luật Thư viện được xây dựng có mục tiêu quan trọng, đặc biệt là bảo đảm quyền tiếp cận thông tin, góp phần xây dựng nền tảng văn hóa, và thúc đẩy văn hóa đọc.
Để làm được điều đó, hệ thống thư viện Việt Nam phải phát triển, đáp ứng được nhu cầu của đông đảo đối tượng độc giả. Thực tế hiện nay, mạng lưới thư viện công lập đã được thiết lập, phát triển vượt bậc cả về số lượng và chất lượng với hơn 31.014 thư viện và 20.813 tủ sách cơ sở. Mặc dù vậy, hoạt động thư viện vẫn còn nhiều hạn chế và chưa thỏa mãn được nhu cầu đọc, sử dụng và khai thác thông tin của các tầng lớp nhân dân. Nhiều thư viện đối mặt với nguy cơ tụt hậu do ngân sách đầu tư hạn chế. Khó khăn lớn nhất của các thư viện là thiếu nguồn lực để phát triển theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa; người làm công tác thư viện thụ động, chưa thực sự được tạo điều kiện để phát huy hết sự chủ động và sáng tạo.
Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, TN, TN và NĐ Ngô Thị Minh, thời gian qua, thư viện hoạt động chưa hiệu quả như mong muốn và Luật phải có các quy định nhằm khắc phục hạn chế đó, tăng sức hấp dẫn cho thư viện, đáp ứng được nhu cầu của mọi đối tượng độc giả. Qua khảo sát, chúng tôi thấy nhiều thư viện rất yếu kém, không gian bụi bặm, đầu sách cũ nhưng không có kinh phí mua sách mới. Cán bộ làm công tác thư viện cũ, năng lực yếu khi không có kỹ năng mềm, kỹ năng cứng cũng rất hạn chế, không cập nhật thông tin, nhu cầu của bạn đọc, không có kết nối với các trường học để thu hút độc giả... Đó là chưa nói tới việc công nghệ thông tin, kỹ thuật số phát triển, nhu cầu về đọc tài liệu số cũng gia tăng, phải đổi mới hoạt động thư viện thì mới thu hút được người đọc. Đồng tình với ý kiến trên, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tạ Văn Hạ nhận định, thời đại công nghệ số, đòi hỏi thư viện cũng phải thay đổi. Thư viện không còn chỉ là nơi lưu giữ sách bằng chữ, mà trở thành không gian trải nghiệm, nơi gặp gỡ, truyền cảm hứng, khác với vai trò thư viện trong lịch sử và Luật phải lột tả, đưa được vào các khía cạnh mới đó.
Ứng dụng công nghệ
“18 năm đi vào cuộc sống, Pháp lệnh Thư viện tạo hành lang pháp lý cho hoạt động thư viện phát triển, nhưng đến nay “chiếc áo” đã chật đến mức phải may lại, và Luật Th viện ra đời là hết sức cần thiết” - ông Tạ Bá Hưng, nguyên Cục trưởng Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ Quốc gia khẳng định. Tuy nhiên, để Luật có tác động hiệu quả, khắc phục những bất cập và điều chỉnh được những vấn đề mới nảy sinh, cần ứng dụng nhanh, hiệu quả công nghệ tiên tiến trong lĩnh vực thư viện để tạo thay đổi về chất. Bên cạnh đó, cần nghiên cứu phát triển hoạt động thông tin, dịch vụ thư viện ở cấp xã. UNESCO định nghĩa thư viện là “trung tâm thông tin của cộng đồng”, vai trò của thư viện xã không như trước, không phải mỗi năm cung cấp một ít sách, mà họ phải có quyền tự chủ, cập nhật nhu cầu của cộng đồng và đáp ứng nhu cầu ấy.
Thư viện số cũng là vấn đề cần quan tâm. Hiện nay, xây dựng thư viện số hay kho tài nguyên số đang được xem là xu hướng phát triển của thư viện hiện đại, đặc biệt khi thói quen và phương thức tiếp nhận thông tin của xã hội đang thay đổi. Trong khi tại Việt Nam, số thư viện điện tử ít, đầu sách trong thư viện chưa được sắp xếp khoa học, việc tra cứu mất nhiều thời gian. Để tạo điều kiện cho thư viện số ở Việt Nam phát triển, tại phiên họp, nhiều ý kiến cho rằng, Ban soạn thảo cần nghiên cứu kỹ lưỡng mô hình tổ chức của thư viện số và có những quy định cụ thể về dịch vụ thư viện số, vấn đề bản quyền trong thư viện số/số hóa tài liệu, nguồn tài chính phát triển thư viện số…
“Tạo hành lang phát triển thư viện số, coi đây là phương thức hoạt động thư viện hiện đại mà các thư viện truyền thống phát triển càng sớm càng tốt. Để thư viện số phát triển, nếu áp dụng Luật Sở hữu trí tuệ và các quy định về bản quyền, các thư viện “bó tay”. Các trường có kho tài liệu nội sinh, thực hiện số hóa có vi phạm bản quyền không, có được phục vụ tài liệu này cho độc giả không? Luật Thư viện phải giải đáp được những vấn đề này” - ông Tạ Bá Hưng góp ý.
daibieunhandan.vn
