* Phóng viên: Ông nhận xét gì về những phản ứng của xã hội với việc đổi mới cách đánh giá học sinh tiểu học thời gian qua?

* GS Đào Trọng Thi: Về lý thuyết thì đánh giá bằng nhận xét sẽ chính xác, xác đáng và phù hợp hơn với năng lực, trình độ của học sinh. Tuy nhiên, nếu với kết quả như vừa qua có quá nhiều học sinh giỏi và không phân hóa được trình độ học sinh, em nào cũng cùng một mức độ như nhau thì chắc chắn đấy là một hệ thống đánh giá chưa tốt. Vì sao? Vì chúng ta chuyển sang một hệ đánh giá hoàn toàn mới và không thông thường đối với giáo viên của chúng ta. Đây có lẽ cũng là hậu quả của việc chuẩn bị không tốt. Lẽ ra khi chuyển sang cái mới, rất mới như vậy thì phải có sự chuẩn bị rất kỹ. Lẽ ra phải thí điểm, phải xem xét kết quả thí điểm ấy, đúc rút kinh nghiệm rồi mới phổ biến rộng rãi. Nếu làm như vậy thì sẽ không để xảy ra tình trạng như vừa qua khiến xã hội phàn nàn.

Thời gian qua, dư luận rất quan tâm đến việc đổi mới đánh giá học sinh tiểu học (bỏ chấm điểm, thay bằng nhận xét) vì thực tiễn nảy sinh nhiều lúng túng. Phiên chất vấn mà Quốc hội vừa thực hiện với Bộ trưởng Bộ GD-ĐT cũng xoáy sâu về vấn đề này.

* Có ý kiến đề nghị cần quay lại chấm điểm học sinh tiểu học?

* Bàn tới việc quay lại hình thức đánh giá cũ là không cần thiết. Cái thiếu của chúng ta là không có bước chuẩn bị cẩn thận cho một hệ thống đánh giá mới thì giờ phải bổ sung vào. Qua trả lời chất vấn thì Bộ trưởng Bộ GD-ĐT cũng đã cam kết những “trục trặc” đó tới đây sẽ được điều chỉnh.

* Cách đánh giá bằng nhận xét cũng là cách mà các nước tiên tiến đã thực hiện. Vậy theo ông, ở nước ta để thực hiện hiệu quả thì cần điều kiện gì?

 
* Đã học theo cách đánh giá của nước ngoài thì cũng phải học cả những điều kiện mà người ta đã chuẩn bị để thực hiện được cách làm ấy. Hiện tại, trong một số nội dung mình chưa có đầy đủ điều kiện như họ. Thứ nhất, giáo viên của họ được đào tạo, bồi dưỡng về phương pháp đánh giá học sinh theo cách đó. Thứ hai, thường là sĩ số học sinh/lớp học ở các nước này rất ít. Bởi vậy, giáo viên của họ có thể quan tâm trực tiếp đến từng học sinh và họ nắm được rất chắc điểm mạnh, điểm yếu của mỗi học sinh ấy là gì. Còn ở ta, sĩ số học sinh ở khu vực thành thị quá lớn, 50 - 60 em/lớp, thì làm sao biết rõ năng lực của từng em, biết em nào khá giỏi về kỹ năng gì, yếu kém về kỹ năng gì một cách toàn diện và sâu sát được.

Đánh giá theo cách nhận xét về năng lực của học sinh thì yêu cầu về năng lực của chính giáo viên phải cao hơn rất nhiều so với cách chấm điểm đơn thuần. Vì vậy, theo tôi cần chuẩn bị thật chu đáo thông qua tập huấn, hướng dẫn kỹ càng, chi tiết để giáo viên nắm bắt được tinh thần cũng như cách làm theo phương pháp đánh giá mới. Nên nhớ, giáo viên họ không theo kịp, họ sẽ làm hời hợt. Mà đánh giá hời hợt thì cũng như chẳng đánh giá gì cả. Thực tế đã có rất nhiều giáo viên làm hời hợt theo kiểu đó. Họ “ngầm” quy ra điểm với mỗi lời nhận xét. Nhận xét như thế nào thì 5 điểm, 7 điểm hay 10 điểm. Thậm chí giáo viên còn khắc dấu lời nhận xét chung chung để đóng vào bài làm của học trò cho nhanh. Vậy thì có khác gì cho điểm đâu. Sở dĩ tôi nói tại sao không có sự chuẩn bị là như thế: sự chuẩn bị vừa cả về tâm lý, vừa cả về phương pháp và nghiệp vụ cho giáo viên.

* Theo ông, để làm tốt cách đánh giá mới này, tới đây ngành giáo dục cần điểu chỉnh ra sao?

* Không thể đòi hỏi vừa mới thực hiện một phương pháp đánh giá mới theo cách vội vàng như vậy mà giáo viên, học sinh và cả phụ huynh phải đồng lòng và đạt ngay yêu cầu cao của phương pháp ấy. Kể cả cách đánh giá bằng cho điểm, người có kinh nghiệm hàng chục năm cũng sẽ khác người mới thực hiện. Do vậy, phải xem đây là một quá trình, phải có tiến độ và hiệu quả khác nhau chứ không thể đòi hỏi ngay một lúc là phải tốt. Ngoài ra, cần tiếp tục tập huấn cho giáo viên về phương pháp, về nghiệp vụ và đúc rút kinh nghiệm để từng bước giáo viên làm tốt hơn.

Về phía giáo viên, chấm điểm là cách làm dễ nhất nhưng khi chuyển sang cách đánh giá mới này thì sẽ khó hơn, nặng nề hơn, yêu cầu công sức bỏ ra nhiều hơn. Vì vậy, chế độ chính sách với giáo viên cũng phải thay đổi. Không thể đòi hỏi phải làm việc với cường độ cao, yêu cầu chất lượng cao… mà đãi ngộ vẫn thấp. Sĩ số học sinh phải giảm đi, quy định số giờ dạy tối thiểu của giáo viên cũng phải giảm đi. Thay đổi lớn không thể chỉ thực hiện được bằng một lời nói, bằng một câu tuyên ngôn của người đứng đầu một ngành mà phải là một quá trình chuẩn bị. Nếu mình chuẩn bị không nghiêm túc mà cứ tuyên bố rằng cách đó là hay là tốt mà không đi kèm điều kiện chuẩn bị thì làm sao mà tốt được.

* Xin cảm ơn ông!

SGGP