Đại biểu Đào Trọng Thi – Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh nhiên, Thiếu niên và Nhi đồng Quốc hội: Phải thiết kế một chương trình phù hợp với khả năng thực tế của nước ta hiện nay

Việc giám sát giáo dục được Ủy ban Văn hóa Giáo dục, Thanh nhiên, Thiếu niên và Nhi đồng Quốc hội thực hiện năm 2013. Các thành viên trực tiếp khảo sát ở các địa phương gồm 8 tỉnh, thành phố. Phía Bắc có Lạng Sơn, Ninh Bình, Thanh Hoá, Hà Nội. PhíaNam có: TP Hồ Chí Minh, Tiền Giang, Gia Lai, Đồng Tháp. Trên cơ sở khảo sát trực tiếp, kết hợp với báo cáo giám sát của đoàn đại biểu Quốc hội tại các tỉnh, Ủy ban đã tổng hợp và được kết quả là chương trình giáo dục hiện hành vượt quá khả năng đáp ứng về đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất kỹ thuật của nhà trường cũng như khả năng tiếp thu của học sinh. Đánh giá này phản ánh tương đối đúng cho đa số cơ sở giáo dục trên cả nước.

Không chỉ vậy, thực tế giám sát cũng cho thấy ngay cả học sinh ở vùng đồng bằng, thành phố vẫn đang bị quá tải, không phù hợp với khả năng tiếp thu của học sinh. Nguyên nhân là chương trình được thiết kế quá cao, quá nặng. Bên cạnh đó, khi thiết kế chương trình, ngành giáo dục cho rằng mình có đủ điều kiện đảm bảo cho việc thực hiện chương trình sách giáo khoa ấy. Nhưng trên thực tế không thể thực hiện được vì điều kiện hạn hẹp.

Với những tồn tại như vậy, ngành giáo dục phải rút kinh nghiệm ở lần đổi mới này. Theo đó, phải thiết kế một chương trình phù hợp với khả năng thực tế của nước ta hiện nay, tức là học sinh trung bình có thể tiếp thu được, giáo viên hiện có cơ bản giảng dạy được, và cơ sở vật chất hiện có đáp ứng được nhu cầu giảng dạy. Không cần phải tất cả, mà đông đảo giáo viên, học sinh, cơ sở giáo dục có thể đáp ứng được. Một phần nhỏ chưa đáp ứng được thì tập trung ưu tiên đầu tư để nó có thể có đủ điều kiện cùng tham gia vào quá trình đổi mới.

Cùng với đó cần thống nhất có một chương trình nhưng không cứng nhắc áp dụng ở tất cả cơ sở giáo dục mà chương trình thống nhất ấy sẽ linh hoạt mềm dẻo. Nghĩa là sẽ có một phần mang tính chất bắt buộc với tất cả học sinh trên toàn quốc. Một phần mềm sẽ dành cho các địa phương thiết kế thêm nội dung về lịch sử văn hoá đặc thù của địa phương, có thể dựa trên thực tế trình độ học sinh, giáo viên, cơ sở vật chất của từng nơi.

Ngoài ra, chúng ta dành thời lượng để chính các cơ sở giáo dục xây dựng kế hoạch và triển khai thực hiện chương trình sách giáo khoa phù hợp với trường họ. Ví dụ trường khó khăn, cơ sở vật chất kém, học sinh tiếp thu kém, giáo viên hạn chế thì thời lượng giảng dạy có thể tăng lên. Như bình thường học một buổi nhưng ở những nơi này có thể tăng lên 1,5 buổi để củng cố kiến thức. Những địa phương khá hơn như Hà Nội thì bổ sung kiến thức, kỹ năng ngoài kiến thức bắt buộc.

Như vậy gọi là một chương trình thống nhất nhưng bên trong có rất nhiều chương trình vì có phần "mềm". Dự thảo hiện nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo thiết kế phần mềm ấy là 20% thời lượng và 80% là chương trình bắt buộc.

Đại biểu Bùi Thị An (Hà Nội): Giai đoạn giáo dục cơ bản nên giữ nguyên 9 năm

ĐB Bùi Thị An. Ảnh: VA

Tôi đồng tình Quốc hội cần thiết phải ban hành Nghị quyết về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông, vì hiện giờ chương trình giáo dục phổ thông quá nặng so với độ tuổi của học sinh cần tiếp thu. Hơn nữa, chương trình và sách giáo khoa hiện hành còn bộc lộ nhiều bất cập, đặc biệt chưa chú trọng rèn luyện tư duy độc lập, thói quen tự học của học sinh.

Như vừa rồi, mọi người đều thấy con em chúng ta học hành quá vất vả, quá mệt mỏi không có thời gian để vui chơi. Nhiều trẻ em bây giờ còn ít tuổi nhưng như một ông cụ già, bà cụ già, không đúng với sự phát triển độ tuổi, điều này sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến sự phát triển thể chất, tâm hồn sau này, cũng như chất lượng nguồn nhân lực của đất nước.

Trong quá trình cải cách Đổi mới chương trình, sách giáo khoa cần lược bỏ những kiến thức không cần thiết, chứ không phải lược bỏ cái khó, giữ lại cốt lõi cần thiết để học sinh có thể tiếp thu bài vở dễ dàng hơn, tập trung phát triển toàn diện trí, đức, thể, mỹ.

Về vấn đề giai đoạn giáo dục cơ bản kéo dài 9 năm (5 năm tiểu học và 4 năm THCS) hay 10 năm (5 năm tiểu học và 5 năm THCS hoặc 6 năm tiểu học và 4 năm THCS), tôi nghĩ phổ thông 9 năm như hiện nay là đủ. Trước đây, thời chúng tôi đi học chỉ 10 năm chứ không phải 12 năm như bây giờ, nhưng lượng kiến thức chúng tôi thu nhận được thấy khá đầy đủ, rồi vào học đại học hay đi ra đời vẫn thấy tự tin. Quan trọng là phải học thực chất. Còn nếu kéo dài chương trình ra chỉ tốn kém cho gia đình, xã hội mà không cần thiết.

Bên cạnh đó, tôi cũng đồng tình xã hội hóa viết sách giáo khoa, nhưng Bộ GD&ĐT phải là người chủ trì đứng ra tuyển chọn được bộ sách giáo khoa chuẩn nhất. Phải cho xã hội hóa để cạnh tranh bình đẳng, khi đó người dân sẽ hưởng, họ sẽ sở hữu những bộ sách rẻ hơn nhưng vẫn đảm bảo chất lượng. Tuy nhiên, trong xã hội hóa viết sách cần chú ý mục đích hướng đến đối tượng nào, nên giao cho những người có kinh nghiệm giảng dạy, cùng với đó cần quan tâm tham khảo ý kiến cộng đồng, việc phản biện xã hội sẽ có các thầy cô, phụ huynh đặc biệt các em học sinh – người được hưởng thụ trực tiếp, xem các em có thể tiếp thu được không, ở nhiều nước trên thế giới các em đã được lắng nghe từ bé.

Hòa thượng Thích Chơn Thiện (Nguyễn Hội) (Thừa Thiên - Huế): Cách đánh giá năng lực học tập, cách cho điểm nên nhẹ nhàng và nhân văn

Về đổi mới chương trình, sách giáo khoa, có ý kiến cho rằng Bộ GD&ĐT nên hoàn toàn chủ động trong công tác biên soạn sách giáo khoa bậc tiểu học, THCS và THPT. Kinh nghiệm cho thấy Hội đồng biên soạn sách giáo khoa mặc dù gồm các tiến sỹ nhưng “sản phẩm” ra đời có thể sẽ không sát với nhu cầu thực tế tiếp thu của học sinh. Thế nhưng, nếu công tác biên soạn được giao hoàn toàn cho các cá nhân trực tiếp giảng dạy ở các cấp thì cũng sẽ không được chuẩn hóa, đồng đều và thống nhất. Ngay kể cả, một phần chương trình biên soạn do Bộ GD&ĐT chủ trì, một phần do các cá nhân giáo viên phụ trách, như vậy cũng không đồng đều và thống nhất.

Do đó, tôi đề nghị Bộ GD&ĐT chủ trương về nội dung, chương trình các lớp học, cấp học, môn học và chịu trách nhiệm về chi phí biên soạn nghiệm thu. Còn công tác biên soạn phân công giao cho các Sở GD&ĐT các hiện hành như ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh v.v... tập hợp các giáo viên có kinh nghiệm giảng dạy và có khả năng biên soạn để biên soạn trong một thời gian có hạn định. Các sản phẩm biên soạn sẽ vừa theo sát chương trình giảng dạy, vừa gần gũi với học sinh hơn, sẽ thành công lớn hơn. Sau mỗi năm giảng dạy các giáo viên, cá nhân các cấp sẽ biên soạn bổ sung làm cho các tài liệu giáo khoa sẽ ngày một phong phú hơn và thiết thực hơn dựa vào kinh nghiệm thực tế.

Bên cạnh đó, Đổi mới chương trình, sách giáo khoa chỉ là một phần trong nhiều phần của Đổi mới giáo dục toàn diện. Đổi mới giáo dục toàn diện đòi hỏi có một quy trình lâu dài và công phu như đổi mới phương pháp giáo dục truyền đạt; đổi mới các công cụ học tập, phòng thí nghiệm, thực nghiệm, đổi mới trường học; đổi mới cách thức tiếp nhận kiến thức, học hỏi, trao đổi, thảo luận; đổi mới cách đánh giá năng lực học tập, cách cho điểm nhẹ nhàng và nhân văn hơn, như cho điểm tổng quát theo hệ thống ABC hơn là điểm trên 10 hay trên 20, nhằm giảm bớt căng thẳng cho học sinh và phụ huynh, tạo sự thoải mái cho việc học tập và tạo cho học sinh ý thức vấn đề hiểu biết hơn là số điểm của bài vở./.

ĐCSVN