Tâm lý lo lắng "con không bằng bạn bè" của cha mẹ đè nặng lên vai trẻ

Phụ huynh đua nhau cho con học chữ từ 4 - 5 tuổi không phải là chuyện mới. Dù chương trình lớp 1 được biên soạn cho trẻ chưa biết gì nhưng cuộc đua này vẫn ngày càng quyết liệt, ngày càng có nhiều người tham gia, số trẻ biết đọc, biết viết trước khi vào lớp 1 cứ năm sau cao hơn năm trước. Tâm lý sợ con thua thiệt, sợ con không bắt kịp chương trình là lý do khiến nhiều phụ huynh lo lắng, cố tình dạy Toán, rèn chữ cho con trước khi trẻ bước vào lớp 1.

Mặc dù biết việc cho con đi học trước lớp 1 là trái quy định, cũng đọc trên báo nhiều chuyên gia khuyến cáo không nên học trước nhưng chị Hồng Lam (Cát Linh, Đống Đa) cho biết, không cho con đi học thì không yên tâm bởi...bạn hàng xóm bằng tuổi con nhà mình mà đã biết đọc, biết viết thậm chí biết cộng trừ trong phạm vi 10 rồi. Chị sợ rằng con không học thì không thể theo kịp bạn bè. 

Anh Hoàng Hải (Lạc Long Quân, Tây Hồ) dù con đã học lớp 4 nhưng đến giờ anh vẫn hối hận vì không cho con đi học trước khi vào lớp 1. Bởi gần hết lớp đã đọc viết được nên cô giáo cũng quên mất rằng vẫn còn có học sinh cần cô chỉ dạy từ cách cầm bút đến nét chữ đầu tiên. "Con tôi đã phải vất vả “bơi” theo các bạn suốt năm lớp 1" - anh Hải nói trong sự áy náy.

Tại sao nhiều bố mẹ cũng xót con khi thấy trẻ phải học sớm quá nhưng vẫn cho con đi học chữ trước? GS. Hồ Ngọc Đại cho rằng, vì không học trước thì điểm kém. Đúng ra trẻ vào lớp 1 chỉ cần thuộc âm, nhớ được bộ chữ cái nhưng trước phong trào học trước như hiện nay, những học sinh bình thường bỗng trở thành cá biệt, có vẻ thua kém trong lớp. Mà chẳng phụ huynh nào muốn con mình dốt, con mình kém bạn. Vậy là giữa hai cái tồi tệ là con vất vả và con kém bạn thì các bậc phụ huynh sẽ chọn cái bớt tồi tệ hơn.

Áp lực từ cô giáo

Từ năm 2013, Bộ GD - ĐT đã có Chỉ thị số 2325 yêu cầu tuyệt đối không tổ chức dạy trước chương trình lớp 1 cho trẻ, không yêu cầu trẻ tập tô, tập viết chữ. Tuy nhiên, cũng chính ngành giáo dục đang bất lực chứng kiến hoạt động dạy và học chữ trước cho trẻ lớp 1 diễn ra công khai mà chưa có cách nào ngăn chặn. Phụ huynh thì như vậy, còn giáo viên lẽ ra phải là đối tượng tự giác chấp hành quy định cấm dạy trước chương trình của Bộ GD – ĐT thì lại có lý do riêng để… chống luật.

Thật dễ dàng nhận thấy việc dạy chữ trước trong hè giúp các cô giáo có nguồn thu lớn đến thế nào. Trung bình học phí cho một buổi học chữ trước là 50.000 đồng. Chỉ với riêng một lớp với khoảng 20 học sinh, cô giáo đã có thể thu 8 triệu đồng/tháng, chưa kể cô còn có thể dạy nhiều lớp, nhiều ca khác. Ở nội thành nhiều phụ huynh cho biết, cô giáo còn thu tới 80.000 đến 100.000 buổi luyện thì thu nhập còn lớn hơn nhiều.

Và chính trước phong trào học trước như hiện nay, rất nhiều cô giáo đã mặc định sẵn là các em phải biết chữ trước khi đến gặp cô. Trong buổi tổng kết, có cô giáo còn cho rằng “số các cháu chưa từng học gì cả trước khi vào lớp 1 khiến chúng tôi khá vất vả”. 

Phía Sở GD - ĐT Hà Nội khi kết luận việc kiểm tra, xử lý kỷ luật giáo viên ở một trường tiểu học dạy sai quy định khiến những học sinh chưa được đến “lò” học trước không theo kịp chương trình, cũng cho rằng, do phần đông cha mẹ cho con học trước nên đã xảy ra tình trạng giáo viên lớp 1 dạy không đúng phân phối chương trình, không dạy kỹ theo yêu cầu vì nghĩ rằng học sinh đã biết rồi. Nhưng lỗi đâu chỉ ở phía phụ huynh, mà cả ngành giáo dục và các cô giáo cũng phải xác định rõ rằng: “Chương trình lớp 1 là dành cho trẻ chưa biết chữ”.

Có thực sự cần thiết?

TS. Vũ Thu Hương, giảng viên khoa Giáo dục tiểu học, Trường ĐH Sư phạm Hà Nội thẳng thắn nhìn nhận, việc học trước không có tác dụng gì với trẻ. Bởi ở bậc tiểu học, trẻ có 5 năm để làm quen dần với việc học hành. Chương trình lớp 1 hiện nay được thiết kế cho bé chưa biết gì, là sự bắt đầu mới mẻ hoàn toàn. Nhiệm vụ của giáo viên là dạy cho các em cách phát âm, đánh vần những từ đơn giản, dạy các em cầm bút, ngồi viết đúng tư thế, đặt bút viết các nét cơ bản để tạo thành các con chữ. Vấn đề không chỉ là học mà quan trọng hơn là học đúng cách. Như vậy, việc học trước khi vào lớp 1 không những là thừa mà còn có nhiều hệ lụy khác như làm cho các bé sợ học, ghét học, chán nản và phá phách. Phó giám đốc Sở GD - ĐT Hà Nội Phạm Xuân Tiến cũng khẳng định, những học sinh học trước lớp 1, em nào vững nhất cũng chỉ đến nửa kỳ 1 hết vốn, cuối học kỳ 1 bằng nhau, hết năm học các em học trước có khi còn thua xa các em chưa học.

Phản đối hình thức ép trẻ học trước chương trình lớp 1, PGS.TS Nguyễn Công Khanh, Giám đốc Trung tâm Đảm bảo chất lượng giáo dục và khảo thí, Đại học Sư phạm Hà Nội cho biết, khoa học đã chứng minh, trẻ vào giai đoạn 6 tuổi mới thích hợp cho việc học tập. Còn trước đó, ép trẻ phải cầm bút, ngồi yên, chăm chú học… khiến trẻ có nguy cơ bị cận, cong vẹo cột sống. Phụ huynh thấy người khác cho con đi học trước mà cho con học theo là vô tình đang hại trẻ, khiến trẻ mất hứng thú học đường. Hãy cho trẻ làm quen với việc học, dạy trẻ tâm thế để vào lớp 1 nghe lời giáo viên, yêu thương bạn bè.

Đại biểu nhân dân