Vương quốc Anh đã chính thức rời khối liên minh lá cờ xanh vào ngày 31.1. Tuy nhiên kể từ đó, hai bên đạt được rất ít tiến triển về một thỏa thuận tương lai trong giai đoạn chuyển tiếp kéo dài 11 tháng mà hạn chót là cuối năm nay. Thủ tướng Anh Boris Johnson đã cam kết sẽ không kéo dài giai đoạn trên, bất chấp tiến độ các cuộc đàm phán bị ảnh hưởng khá lớn từ đại dịch Covid-19. Cuối tháng 6 này là hạn chót để Vương quốc Anh yêu cầu có thêm thời gian đàm phán.

Nguy cơ Brexit không thỏa thuận

Thủ tướng Johnson gợi ý, Anh sẽ chấp nhận Brexit “không có thỏa thuận” nếu London và Brussels không thể nhất trí về các quy định thương mại mới vào ngày 31.12. Trong khi đó, nhiều chính trị gia đối lập muốn kéo dài giai đoạn chuyển tiếp. Thị trưởng London Sadiq Khan hôm đầu tuần đã thúc giục Chính phủ “đặt tư tưởng chính trị sang một bên”.

Ở chiều ngược lại, Trưởng đoàn đàm phán của EU về Brexit Michel Barnier chia sẻ với tờ Sunday Times rằng, Vương quốc Anh không thể đáp ứng được cam kết về các cuộc đàm phán liên quan đến thương mại tương lai cũng như các dàn xếp khác. Ông nhận xét: “London đã lùi một bước, hai bước rồi ba bước so với cam kết ban đầu”.

Phía Anh đã bác bỏ những chỉ trích trên, đồng thời buộc tội EU muốn “bao vây” xứ sở sương mù bằng luật lệ của EU trong tương lai. Vì vậy, mặc dù vòng đàm phán thứ 4 đang diễn ra, nhưng không một ai ở Anh hay EU kỳ vọng sẽ đạt được đột phá. Thay vào đó, khi hội nghị trực tuyến này kết thúc, Thủ tướng Anh Johnson và Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen sẽ gặp nhau để quyết định con đường tiếp theo như thế nào vào cuối tháng 6.

Cuộc họp cấp cao đó sẽ xem xét kỹ lưỡng các cuộc đàm phán diễn ra sau tuyên bố chính trị được hai bên ký kết cùng với “thỏa thuận ly hôn” cuối năm ngoái. Tuy nhiên, bây giờ nó có thể diễn ra khẩn cấp hơn khi mà các cuộc đàm phán giữa ông Michel Barnier và Trưởng đoàn đàm phán của Anh về Brexit David Frost thể hiện nhiều bất đồng rõ ràng trong cách tiếp cận.

Anh không muốn kéo dài thời gian chuyển tiếp hậu Brexit, như vậy theo lý thuyết nước này sẽ tự động rời thị trường chung và Liên minh hải quan EU vào ngày 32.12 tới. Nếu không đạt được thỏa thuận nào từ bây giờ cho tới lúc đó, các chuyên gia dự đoán, doanh nghiệp Anh - vốn đang quay cuồng đối phó với những tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19, sẽ phải đối mặt với tình trạng gián đoạn nghiêm trọng.

Ngõ cụt trước mắt?

Ông Barnier, một cựu Bộ trưởng của Pháp, được 27 thành viên EU còn lại giao nhiệm vụ đàm phán Brexit một cách trật tự. Ông cho biết, cuộc họp tuần này sẽ phải cho thấy ý định của Anh để hai bên có thể đạt được tiến bộ rõ rệt trên tất cả lĩnh vực.  Tuy nhiên, một quan chức châu Âu cảnh báo, “đây hoàn toàn không phải tuần quyết định, mà là dự đoán. Nó sẽ chỉ xác nhận rằng chúng ta đang ở ngõ cụt”.

Một số người nhận định, nhiều khả năng sẽ đạt được tiến triển nhất định về vấn đề quyền đánh bắt cá, với việc EU đưa ra cơ hội tiếp cận các vùng biển của mình để đổi lấy việc Anh ký kết các quy tắc sân chơi ở cấp độ châu Âu. Tuy nhiên, Văn phòng Thủ tướng Anh đã nói thẳng với giới truyền thông rằng, đó chỉ là “suy nghĩ và mong muốn của EU”. Nhiều nhà bình luận đánh giá, vùng biển đánh bắt cá là một phần niềm tự hào của Vương quốc Anh, do vậy, khả năng nhượng bộ của họ rất thấp. Anh luôn muốn có một thỏa thuận nghề cá giống với thỏa thuận của EU với các nước thứ ba như Na Uy hay Iceland.

Thực tế, vấn đề đánh bắt cá là một trong những lý do chính khiến cho quá trình đạt được thỏa thuận giữa Vương quốc Anh và EU gặp bế tắc. Nếu thỏa thuận không có tiến triển, Anh nhiều khả năng rời các cuộc đàm phán vào mùa thu tới để tập trung chuẩn bị cho mối quan hệ tối giản với khối dựa trên những điều khoản thương mại thế giới. Cuộc gặp của Thủ tướng Anh với Chủ tịch EU vào cuối tháng này thực chất là để quyết định hai bên có đạt đủ tiến bộ để tiếp tục đàm phán hay không.

Một nhà nước độc lập

Thực tế, nhiệm vụ của ông Barnier là tìm kiếm một thỏa thuận bao trùm đầy tham vọng nhằm giám sát “sân chơi bình đẳng” trong các lĩnh vực như sản xuất, lao động và các tiêu chuẩn về môi trường.

Điều này sẽ cung cấp cho các doanh nghiệp Anh quyền truy cập vào hầu hết chứ không phải tất cả lợi ích của thị trường chung, mà không khiến các đối thủ châu Âu phải cố gắng giảm bớt tiêu chuẩn. Tuy nhiên, cả ông Frost lẫn Thủ tướng Johnson đều cho biết, họ chỉ muốn một thỏa thuận thương mại đơn giản có thể bảo vệ chủ quyền của Anh, trong khi cho phép đại đa số giao dịch thương mại được miễn thuế. Và thay vì đặt điều đó dưới sự điều chỉnh của một hiệp ước EU - Vương quốc Anh, đất nước Big Bang muốn theo đuổi một loạt thỏa thuận trong nhiều lĩnh vực riêng biệt như thương mại, thủy sản, hàng không hay năng lượng.

Người phát ngôn của Thủ tướng Anh phát biểu: “Chúng tôi hy vọng vòng đàm phán này sẽ mang tính xây dựng và giữ cho quá trình đi đúng hướng trước cuộc họp cấp cao diễn ra vào cuối tháng”. Tuy nhiên, “EU cần thay đổi quan điểm để đạt được thỏa thuận”. Trong khi đó, tháng trước ông Barnier lại phàn nàn, “giọng điệu hung hăng hơn” của ông Frost trong quá trình đàm phán có thể phá vỡ tiến trình.

Các quan chức Brussels rất bực mình vì Anh thoái lui khỏi thỏa thuận bằng văn bản chấp nhận các bảo đảm sân chơi bình đẳng như một phần của thỏa thuận thương mại trong tương lai. Trong khi đó, London khẳng định các dự thảo đề xuất của Anh đáp ứng các cam kết này, đồng thời chỉ trích EU từ chối cung cấp loại thỏa thuận thương mại tương tự mà họ đã ký với Canada hoặc Singapore.

Người phát ngôn của Thủ tướng Anh tuyên bố: “Một giải pháp cân bằng là cần thiết, bởi nó phản ánh thực tế chính trị ở cả hai phía. Chúng tôi sẽ tiếp tục bảo đảm quan điểm của mình được hiểu đúng”. “Chúng tôi sẽ không đồng ý với bất kỳ yêu cầu nào của EU đòi chúng tôi từ bỏ quyền là một quốc gia độc lập”.

Thỏa hiệp muộn màng

Nhưng, vì có quá nhiều vấn đề được đưa ra đặt cược, nên không ai mong các cuộc đàm phán sẽ bị phá vỡ một cách đáng tiếc.

Có nhà nghiên cứu nhận định, thực ra cả ông Barnier lẫn ông Frost đều muốn có một thỏa thuận. Mặc vòng đàm phán thứ 4 và cuộc họp cuối tháng giữa Thủ tướng Anh Johnson và Chủ tịch EC Ursura von der Leyen ít được kỳ vọng vào kết quả đột phá, nhiều người vẫn tin cả Anh và EU sẽ sẵn sàng tiếp tục hợp tác và nếu đạt được thỏa thuận thì nó sẽ đến rất muộn trong các cuộc đàm phán vào mùa thu.

daibieunhandan.vn