Những dấu hiệu quá tải

Số ca mắc Covid-19 tăng vọt khiến Thủ tướng Abe Shinzo buộc phải mở rộng tình trạng khẩn cấp từ 7 khu vực lên phạm vi toàn quốc. Ngày 17.4, ông Abe cũng hứa hẹn trong vòng 1 tuần sẽ cung cấp thiết bị y tế như khẩu trang, găng tay… tới các bệnh viện đang bị thiếu.

Trước đó, nhóm chuyên gia của Chính phủ cảnh báo, sẽ có tới 400.000 người ở Nhật Bản chết vì Covid-19 nếu các biện pháp như giãn cách xã hội không được thực hiện; và số ca tử vong gia tăng đột biến có thể xuất phát từ việc thiếu máy thở.

Ayako Kajiwara, y tá trưởng tại một bệnh viện ở khu vực Saitama, lo sợ rằng hệ thống y tế của Nhật Bản không được chuẩn bị cho những gì có thể sắp diễn ra. Kajiwara trực tiếp chứng kiến sự căng thẳng tại các đơn vị chăm sóc đặc biệt (ICU) đang điều trị cho bệnh nhân mắc Covid-19 chuyển biến nặng. “Đó là điều rất khó, khi chúng tôi nghĩ rằng tình hình bệnh nhân có chiều hướng tích cực thì mọi thứ lại chuyển biến xấu một cách bất ngờ”.

Y tá trưởng Kajiwara cho biết, bệnh viện của cô đã thiết lập đơn vị chăm sóc đặc biệt (ICU) cho các bệnh nhân Covid-19 từ đầu tháng 4, nhưng chỉ có 6 giường bệnh, trong đó một nửa đang được sử dụng. Kajiwara lo rằng các giường bệnh sẽ sớm kín chỗ và quá tải. Trên phạm vi toàn quốc, Nhật Bản chỉ có 7 giường ICU/100.000 dân, trong khi con số này ở Mỹ là 35/100.000 dân. Theo thông tin do Hiệp hội các bệnh hô hấp, chỉ có 22.000 máy thở cho toàn bộ dân số 126 triệu người. Cuối tháng 2, khoảng 40% số máy này đã được sử dụng.

Tình trạng thiếu đồ bảo hộ cơ bản cũng đang trở nên trầm trọng hơn và Thị trưởng Osaka Ichiro Matsui đã phải kêu gọi người dân quyên góp những chiếc áo mưa chưa dùng để nhân viên y tế sử dụng như thiết bị bảo hộ cá nhân.

Các chuyên gia cảnh báo tình trạng thiếu thiết bị y tế cùng với tỷ lệ xét nghiệm tương đối thấp và thiếu giải pháp giãn cách xã hội triệt để có thể sẽ khiến số ca mắc Covid-19 tại Nhật Bản “bùng nổ”.

Nguy cơ bệnh viện trở thành ổ dịch

Dù rất nỗ lực đối phó với Covid-19, Nhật Bản cũng không thể tránh khỏi tình trạng các ổ dịch hình thành tại bệnh viện. Tính đến 12.4, chỉ riêng tại một bệnh viện ở khu vực Nakano của Thủ đô Tokyo đã có 87 trường hợp mắc Covid-19 là y, bác sĩ và những người không phải bệnh nhân. Sự gia tăng ổ dịch ở bệnh viện là điều đặc biệt đáng lo ngại, vì nó làm gia tăng nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng.

“Điều quan trọng là phải chuyển việc xét nghiệm khỏi các cơ sở y tế và bệnh viện”, Kenji Shibuya, cựu quan chức phụ trách chính sách y tế của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cho biết. “Các nhân viên bệnh viện không được chuẩn bị vì họ không biết gì về tình trạng nhiễm bệnh của bệnh nhân”.

Tokyo và Osaka đã bắt đầu chuyển những bệnh nhân có triệu chứng vừa phải tới các khách sạn nhằm giảm tải cho bệnh viện. Các khu vực khác ở Nhật Bản dự kiến sẽ sớm thực hiện giải pháp này.

Việc các bác sĩ tiếp xúc với người bệnh và phải tự cách ly càng làm gia tăng áp lực về nhân sự đối với bệnh viện. Bác sĩ gây mê Mio Shin nói rằng sau khi đồng nghiệp của cô phải tự cách ly vì đã tiếp xúc với một bác sĩ ở một bệnh viện khác bị nghi mắc Covid-19, cô đã phải đảm nhận cả phần việc của đồng nghiệp. “Nhiều bệnh viện trên khắp Nhật Bản vốn đã căng sức, lại đang tạm thời mất nhân viên, bởi họ vô tình tiếp xúc với những người không biết chính mình mang virus trong người”, Shin nói.

Khoanh vùng ổ dịch là chưa đủ

Từ khi Nhật Bản ghi nhận ca mắc Covid-19 đầu tiên trong tháng 2, giới chức đã tập trung kiềm chế lây nhiễm tại các ổ dịch hơn là tiến hành xét nghiệm trên diện rộng như nước láng giềng Hàn Quốc. Biện pháp này là hợp lý khi số ca lây nhiễm ít và còn có thể kiểm soát được. Tuy nhiên, chiến lược này cần thay đổi khi số ca lây nhiễm tăng đột biến như hiện nay.

Nhật Bản với 126 triệu dân mới chỉ xét nghiệm cho khoảng 90.000 người, trong khi con số này ở Hàn Quốc - đất nước có 51 triệu dân - là 513.000. Việc xét nghiệm của Nhật Bản hiện nay chỉ tập trung vào các bệnh nhân nặng cần điều trị y tế khẩn cấp để tránh quá tải cho bệnh viện. Nước này có thể tiến hành 12.000 xét nghiệm mỗi ngày nhưng trên thực tế mới chỉ tiến hành ở mức 6.000 - 7.000 xét nghiệm. “Một khi việc xét nghiệm được tiến hành rộng rãi cho những người có triệu chứng vừa phải, chúng ta có thể chứng kiến thêm nhiều ca mắc Covid-19 nữa”, Bác sĩ chuyên về các bệnh truyền nhiễm Eiji Kusumi cho biết.

Trong khi đó, Chính phủ Nhật Bản vẫn nhiều lần khẳng định tin tưởng vào chiến lược xét nghiệm hiện nay. “Chúng tôi tiếp tục tập trung vào cách tiếp cận khoanh vùng ổ dịch bởi chúng ta vẫn chưa chứng kiến sự gia tăng đột biến các trường hợp mắc Covid-19”, người phát ngôn Bộ Y tế Nhật Bản nói.

Tuy nhiên, Nhật Bản đang đối mặt với nhiều trường hợp không thể tìm ra nguồn gốc lây nhiễm bệnh, nói cách khác là mất dấu bệnh nhân F0. Ví dụ, khi Tokyo ghi nhận 197 ca mắc Covid-19 hôm 11.4, giới chức đã không thể tìm ra nguồn gốc lây nhiễm của 77% số ca bệnh.

Để khống chế các ổ dịch, nhân viên y tế phải điều tra dịch tễ những người có xét nghiệm dương tính, truy tìm nguồn gốc họ nhiễm bệnh từ đâu. Tuy nhiên, do virus có thể tồn tại trên các bề mặt như tay nắm cửa hay công tắc đèn, thì sẽ rất khó xác định một người đã nhiễm virus như thế nào.

Việc tập trung khống chế các ổ dịch có hiệu quả rất tốt ở giai đoạn đầu khi tỷ lệ lây nhiễm còn thấp và tập trung ở những điểm nhất định. Tuy nhiên, khi số ca mắc bắt đầu gia tăng và không còn truy tìm được nguồn gốc lây bệnh, trong khi hệ thống y tế đang phải chịu sức ép ngày càng gia tăng, thì chiến lược này phải được đánh giá lại càng sớm càng tốt, một cựu quan chức WHO người Nhật Bản khuyến cáo.

Thay đổi phương pháp tuyên truyền

Hiện tại, Nhật Bản đã ban bố tình trạng khẩn cấp trên phạm vi toàn quốc. Tuy nhiên, điều này chỉ nhằm khuyến khích mọi người hạn chế ra ngoài chứ không có nghĩa là áp đặt phong tỏa với các biện pháp cưỡng chế.

Takayuki Miyazawa, nhà nghiên cứu về virus tại Đại học Kyoto, nói rằng, để kiềm chế Covid-19, chính phủ phải “thành thực” với người dân về cuộc sống trong bối cảnh dịch bệnh này sẽ như thế nào, đặc biệt là các biện pháp giãn cách xã hội và làm việc từ xa.

 “Các chính trị gia đang để người dân hy vọng quá nhiều và nói rằng tình trạng khẩn cấp hiện nay sẽ chỉ kéo dài tới ngày 6.5. Vì thế mọi người sẽ nghĩ rằng tất cả hạn chế sẽ kết thúc vào thời điểm 6.5, nhưng họ không hiểu được thực tế rằng sau đó họ vẫn phải tiếp tục duy trì một số hạn chế và tiếp tục các biện pháp phòng ngừa dịch bệnh”, Miyazawa nói. Theo chuyên gia Miyazawa, các biện pháp tuyên truyền phải đủ mạnh mẽ để người dân ý thức được tình trạng nghiêm trọng của vấn đề cũng như để họ sẵn sàng hợp tác với chính quyền trong thực hiện giãn cách xã hội.

daibieunhandan.vn