Từ mối lo chung...

Không có một nền tảng văn hóa chung, hay sự gần gũi về chính trị: Một Ukraine theo hệ nằm phía Đông châu Âu; một Thổ Nhĩ Kỳ có nguồn gốc Hồi giáo ở phíaNamchâu Âu. Vậy nhưng, hai nước đang có những động thái rõ ràng xích lại gần nhau. Phát biểu tại Kiev sau chuyến thăm Thổ Nhĩ Kỳ, Tổng thống Poroshenko nói rằng, thành công chính trong chuyến công du vừa qua là việc củng cố các mối quan hệ an ninh và quốc phòng giữa hai nước. Ông cũng cảm ơn người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan đã cam kết ủng hộ sự toàn vẹn lãnh thổ củaUkraine(ám chỉ khu vực miền Đông và bán đảoCrimea). Tuyên bố trên nhằm đề cập gián tiếp tới Nga, nhân tố được xem như “mối nguy cơ chung” đang kéo Thổ Nhĩ Kỳ vàUkrainexích lại gần nhau. Trong trường hợp củaUkraine, Nga đang hậu thuẫn lực lượng ly khai ở miền Đông nước này. Trong khi với Thổ Nhĩ Kỳ, Nga đang hậu thuẫn cho các lực lượng ủng hộ Tổng thống Bashar al-Assad tại Syria, tăng cường sức mạnh cho các đơn vị của người Kurd. CảUkrainevà Thổ Nhĩ Kỳ đều đang ngấm ngầm triển khai các chiến dịch quân sự tác chiến gián tiếp chống lại Nga và quan hệ giữa họ và Nga đều đã xấu đi nghiêm trọng thời gian vừa qua.

Ngoài mối lo ngại chung về an ninh,Ukrainevà Thổ Nhĩ Kỳ cũng có một điểm chung khác đó là địa lý. Cả hai quốc gia đều nằm ở Biển Đen, một trong những nơi mà Nga tăng cường sự hiện diện quân sự trong hai năm qua. Việc Kiev xích lại gần Tây Âu đã khiến mối quan hệ giữaUkrainevà Nga rơi vào tình trạng đối đầu. Nga đã sáp nhập Crimea, trục xuất lực lượng quân sự củaUkrainekhỏi bán đảo này. Các bước đi cứng rắn của Nga khiếnUkrainerơi vào tình thế bất lợi về mặt chiến lược, buộcKievphải di dời các trang thiết bị hải quân khỏi căn cứ chính tại Sevastopol và đưa tới căn cứ hải quân nhỏ hơn ở Odesssa.

Việc Nga sáp nhập bán đảo Crimea cũng ảnh hưởng tới Thổ Nhĩ Kỳ, quốc gia đang có sự hiện diện đáng kể tại Biển Đen và kiểm soát các tuyến đường ra vào thông quaBosporus. Kể từ khi Thổ Nhĩ Kỳ bắn rơi một máy bay quân sự của Nga gần biên giới với Syria và Nga đã áp đặt các biện pháp trừng phạt thương mại đối với Thổ Nhĩ Kỳ, trong bối cảnh đó, việc Nga kiểm soát chặt chẽ Biển Đen với căn cứ Sevastopol sẽ là bất lợi lớn đối với quốc gia này.

... đến hành động chung

Rõ ràngUkrainevà Thổ Nhĩ Kỳ đã tìm thấy lợi ích thực sự trong việc bắt tay nhau trước một mối nguy cơ chung. Vì thế, không có gì ngạc nhiên khi hợp tác an ninh, quốc phòng là trọng tâm trong chuyến công du vừa qua của ông Poroshenko. Mặc dù không có nhiều chi tiết trong các thỏa thuận an ninh mà hai nước ký kết được tiết lộ, nhưng tuyên bố chung cũng đã cho thấy Ukraine và Thổ Nhĩ Kỳ muốn củng cố an ninh tại Biển Đen, tăng cường hợp tác với nhau và với khối NATO. Tuyên bố cũng đề ra các bước đi cần phải thực hiện để đối phó với việc Nga sáp nhậpCrimeacũng như thực thi các dự án trong lĩnh vực công nghiệp quốc phòng và vũ trụ.

Ngoài những gì chính thức được công bố, có một số biện pháp an ninh khác mà Thổ Nhĩ Kỳ vàUkrainecó thể sẽ thực hiện để củng cố mặt trận chống Nga. Chẳng hạn như tiến hành thường xuyên hơn các cuộc tập trận quân sự chung dưới cái ô mang tên NATO tại Biển Đen. Ngoài ra, ngay trước chuyến thăm của Tổng thống Poroshenko, Hải quân Ukraine thông báo hôm 7.3, Ukraine và Thổ Nhĩ Kỳ đã điều tổng cộng 3 tàu hải quân vào biển Marmara để diễn tập chiến thuật, phòng không và thông tin liên lạc. Tháng trước, Mustafa Dzhemilev - nghị sĩ Quốc hội Ukraine cho biết, hai nước đang thảo luận về khả năng Kiev sẽ tiếp nhận vũ khí từ Ankara. Thực tế, trong chuyến thăm Kiev hồi tháng 2.2016, Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Ahmet Davutoglu đã nhất trí thành lập các nhóm làm việc với Ukraine về việc hợp tác cùng sản xuất các hệ thống vũ khí. Trước đó, ngày 15.2, Tổng thống Ukraine Poroshenko cũng đã có cuộc thảo luận với Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Davutoglu về việc chuẩn bị cho Hội đồng Chiến lược cấp cao giữa hai nước sẽ diễn ra tại Ankara trong tháng 3 này.

Tuy nhiên, nhìn một cách tổng thể, hợp tác quân sự giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Ukraine nhiều khả năng sẽ bị hạn chế bởi hai nước đang phải tập trung đối phó với các cuộc xung đột khác nhau: Một ở miền Đông Ukraine và một tại Syria. Hai cuộc xung đột này hoàn toàn khác biệt về cả địa lý cũng như chiến thuật đối phó. Thổ Nhĩ Kỳ còn phải đối mặt với thách thức từ các phong trào đòi độc lập của người Kurd ở phía ĐôngNam. Dù vậy, lợi ích chung của hai nước trong việc đối đầu với Nga sẽ tiếp tục là động cơ mạnh mẽ thúc đẩy hai nước xích lại gần nhau, tăng cường các mối quan hệ an ninh, nhất là trong giai đoạn hiện nay.

Đại biểu nhân dân