245
+ aa -

Quốc tế

Cập nhật lúc : 08/10/2015 07:58
Trung Quốc có thực sự ngoài cuộc?
Trước việc Bộ trưởng Thương mại 12 quốc gia vành đai Thái Bình Dương hoàn tất đàm phán Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) vào ngày 5.10, đã xuất hiện ý kiến về những thua thiệt của Trung Quốc khi đứng ngoài TPP.
Biếm họa của Liu Riu Nguồn: Global Times

Ý nghĩa địa - chính trị của thỏa thuận thương mại


Với việc 12 nước gồm Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore, Mỹ và Việt Nam hoàn tất đàm phán Hiệp định TPP, một khu vực mậu dịch tự do sẽ hình thành và trải dài khắp 4 châu lục, chiếm tới 40% kinh tế và 30% thương mại toàn cầu. Vì vậy, TPP được xem là thỏa thuận quan trọng chưa từng có trên thế giới về địa - chính trị.

 

Báo Wall Street Journal của Mỹ ngày 5.10 bình luận, việc hoàn tất Hiệp định TPP là thắng lợi đối với Nhật Bản và các đồng minh khác của Mỹ trong cuộc đối phó với sự trỗi dậy mạnh mẽ của Trung Quốc nhằm định hình tương lai thương mại toàn cầu. Theo tờ báo này, các nhà lãnh đạo Nhật Bản xem Hiệp định TPP là chìa khóa để đạt tới các mục tiêu kinh tế và an ninh, trong bối cảnh Trung Quốc gia tăng ảnh hưởng trong khu vực, đặc biệt là tại Đông Nam Á, nơi Nhật Bản từ lâu là một nhà đầu tư và nhà tài trợ lớn. Hiệp định TPP còn được coi là thành tố chính trong mũi tên thứ 3 chiến lược cải cách kinh tế của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, còn gọi là Abenomics. Theo Washington Post, Hiệp định TPP chính là “xương sống” kinh tế trong chính sách chuyển hướng chiến lược sang châu Á - Thái Bình Dương của chính quyền Tổng thống Obama và là câu trả lời của Mỹ đối với sự trỗi dậy cũng như sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực và trên toàn cầu.

 

Các chuyên gia cho rằng, bị đứng ngoài Hiệp định TPP, Trung Quốc mất đi cơ hội định hình một trụ cột quan trọng của hệ thống thương mại toàn cầu, trong khi đây là một ưu tiên của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Hiệp định TPP được cho là sẽ gây trở ngại cho những nỗ lực của Bắc Kinh nhằm thiết lập hướng đi cho khu vực, bao gồm khu vực tự do thương mại châu Á - Thái Bình Dương do Trung Quốc đề xuất và Ngân hàng Đầu tư cơ sở hạ tầng châu Á (AIIB) có trụ sở ở Bắc Kinh, được đánh giá là định chế đối trọng với Ngân hàng Thế giới, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) do Mỹ chi phối hay Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) do Nhật Bản dẫn đầu. Ông Masahiro Kawai, cựu quan chức Bộ Tài chính Nhật Bản, nguyên chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới (WB) khu vực Đông Á - Thái Bình Dương cho rằng, các quốc gia châu Á khác có khả năng sẽ tham gia TPP hơn là một khu vực thương mại do Bắc Kinh khởi xướng, trừ phi Trung Quốc mở cửa thực sự nền kinh tế của nước này.

 

Không tham gia Hiệp định TPP, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, sau Mỹ, còn bỏ lỡ cơ hội tham gia một nhóm gồm nhiều quốc gia phát triển về công nghệ ở vào thời điểm mà Trung Quốc đang nỗ lực để thúc đẩy sáng kiến trong lĩnh vực công nghệ cao. Trong khi đó, giờ là lúc kinh tế Trung Quốc cần sức ép cạnh tranh từ các công ty nước ngoài để tạo ra lực đẩy cho chương trình cải cách đang rơi vào trì trệ.

 

Vẫn còn cơ hội cho Trung Quốc?


Theo một số nhà phân tích của Trung Quốc, vẫn có những cơ hội lớn để Bắc kinh chớp lấy và phát huy tiềm lực sẵn có trong môi trường hội nhập kinh tế châu Á - Thái Bình Dương. Chuyên trang phân tích tài chính Sina cho hay, Trung Quốc có thể tận dụng những thị trường châu Á, quan sát diễn biến của TPP để theo đuổi tham vọng Khu thương mại tự do châu Á - Thái Bình Dương (FTAAP), đề xuất được đưa ra tại APEC Bắc Kinh 2014. Theo Giáo sư Huang thuộc Đại học Singapore, Trung Quốc có thể tìm cách gia nhập TPP trong vài năm tới, bằng cách vận động các nước châu Âu và các đồng minh khác của Mỹ công nhận nước này là một nền kinh tế thị trường, từ từ cải cách doanh nghiệp quốc doanh và thúc đẩy một thỏa thuận đầu tư với Mỹ.

 

Trên thực tế, tháng 3.2013, quyền Đại diện Thương mại Mỹ khi đó là Demetrios Marantis đã tuyên bố, Mỹ vẫn để ngỏ khả năng Trung Quốc tham gia TPP và việc Bắc Kinh có tham gia tiến trình đàm phán về TPP hay không là tùy thuộc vào Trung Quốc. Phát biểu với báo giới sau khi 12 nước tham gia TPP hoàn tất đàm phán ngày 5.10, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe cũng cho biết, TPP sẽ thiết lập trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương một hệ thống kinh tế quốc tế tự do, công bằng và cởi mở với các nước có chung giá trị cơ bản về quyền tự do, dân chủ, nhân quyền và pháp quyền. Vì vậy, TPP sẽ đóng góp phần lớn cho an ninh quốc gia của Nhật Bản và sự ổn định của khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Nếu Trung Quốc gia nhập hệ thống trong tương lai, TPP sẽ có ý nghĩa và tầm quan trọng chiến lược hơn, ông Abe cho biết.

 

Về phần mình, Bộ Thương mại Trung Quốc (MOC) trong một tuyên bố đăng trên website cho hay, Trung Quốc để ngỏ cánh cửa đối với mọi cơ chế tuân theo các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và có khả năng tăng cường hội nhập kinh tế của khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

 

Người đại biểu nhân dân