Hai tâm trạng trái ngược

Trung Quốc áp dụng chính sách một con từ đầu những năm 1980, nhằm ngăn chặn bùng nổ dân số ở nước này. Đến nay, chính sách này bị xem là nguyên nhân gây nên tình trạng già hóa dân số của Trung Quốc, gây thiếu hụt lao động trong bối cảnh nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang vật lộn để duy trì tăng trưởng. Các vấn đề nhân khẩu học, xã hội bị già hóa và áp lực chăm sóc người cao tuổi đè nặng lên “con một” của từng gia đình. Vì vậy,chính sách hai con được kỳ vọng sẽ tái cân bằng cấu trúc nhân khẩu, tăng lực lượng lao động, hỗ trợ dân số già hóa, đóng góp vào sự phát triển của kinh tế và xã hội.

Các cặp vợ chồng muốn sinh con thứ hai ở Trung Quốc, đặc biệt là ở vùng nông thôn, vui mừng trước việc Chính phủ bãi bỏ chính sách một con. Tuy nhiên, một bộ phận không nhỏ lại đón nhận sự thay đổi chính sách một cách dè dặt, trong bối cảnh chi phí sinh hoạt cao, tốc độ đô thị hóa nhanh và nhiều người nuôi tham vọng gây dựng sự nghiệp. Trong cuộc khảo sát được thực hiện với hơn 150.000 người trên trang điện tử Sina, chỉ có chưa đầy 30% số người được hỏi cho biết họ sẽ sinh con thứ hai, sau khi Chính phủ bãi bỏ chính sách một con. Theo các chuyên gia, khi đất nước phát triển phồn thịnh hơn, các cặp vợ chồng có xu hướng trì hoãn việc sinh con, thậm chí là con đầu lòng, để dành thời gian cho các mục tiêu khác như gây dựng sự nghiệp... Ngay cả khi muốn sinh thêm con, các cặp vợ chồng trẻ ở Trung Quốc cũng không đủ khả năng nuôi bởi Chính phủ chưa có chính sách hỗ trợ tài chính nào, trong khi chi phí nuôi dưỡng và giáo dục trẻ tốn kém.

Áp lực lên hệ thống an sinh

Từ nhiều thập kỷ qua, hệ thống dịch vụ công của Trung Quốc được thiết kế phù hợp với chính sách một con. Các chuyên gia cảnh báo, sức ép lên hệ thống dịch vụ công, đặc biệt là y tế và giáo dục, sẽ tăng lên sau khi chính sách hai con có hiệu lực.

Huang Xiaoli, một bà mẹ ở thành phố Hợp Phì, tỉnh An Huy, đã không giấu được sự mệt mỏi khi phải tìm nhà trẻ cho đứa con thứ nhất của mình để chuẩn bị cho đứa thứ hai chào đời. Theo cô, các nhà trẻ công thường ở quá xa và hiện đã quá tải. Trong khi đó, các trường tư có học phí quá cao mà lại không đạt tiêu chuẩn.

Tại khu dân cư Nanqui ở Hợp Phì với dân số khoảng 90.000 người, đến nay đã có hơn 400 hộ gia đình sinh con thứ hai. Theo thống kê, khu dân cư này có 10 nhà trẻ, 5 trường tiểu học và 1 trường phổ thông trung học, trong khi không có trường trung học cơ sở nào. Chính quyền địa phương cho biết, cần sớm xây thêm trường, khi những đứa trẻ lớn lên và đến tuổi đi học.

Một vấn đề khác mà các địa phương đang phải đối mặt là tình trạng thiếu giáo viên, trên cả phương diện chất lượng và số lượng. Chính sách hai con còn gây sức ép lên các cơ sở y tế tại Trung Quốc, với nguy cơ gia tăng tình trạng quá tải tại các bệnh viện phụ sản ở địa phương, trong khi thiếu thốn lực lượng y tế và hộ sinh. Nguy cơ cũng tiềm ẩn khi nhiều phụ nữ trên 35 tuổi có ý định sinh con thứ hai, bất chấp những rủi ro trong thai kỳ. 

Trên thực tế, những thách thức nêu trên đã được giới chuyên gia dự đoán. Các chuyên gia lưu ý rằng, để việc bãi bỏ chính sách một con có hiệu quả, Chính phủ Trung Quốc cần phải đầu tư lại vào giáo dục và y tế, hai lĩnh vực vốn không được chú trọng trong những năm 1980 - 1990. Bắc Kinh cũng cần thiết lập chế độ an sinh xã hội và hưu bổng bền vững, để bảo đảm một mức sống tối thiểu cho người cao tuổi, trong bối cảnh giới trẻ ngày càng theo chủ nghĩa cá nhân hơn và có thể không muốn chăm sóc cha mẹ già.

Theo Ủy ban quốc gia về sức khỏe và kế hoạch hóa gia đình Trung Quốc, ước tính số ca sinh ở Trung Quốc sẽ tăng lên, cao điểm có thể lên tới hơn 20 triệu ca/năm, và dân số nước này dự kiến đạt 1,45 tỷ người vào năm 2030, tăng từ 1,368 tỷ người của năm ngoái. Cũng theo Ủy ban trên, sau khi chính sách mới có hiệu lực, sẽ có khoảng 90 triệu cặp vợ chồng được phép sinh con thứ hai và khoảng 60% phụ nữ có khả năng sinh con thứ hai trong độ tuổi từ 35 trở lên.

Đại biểu nhân dân