Ông Obama tới sân bay quốc tế Buenos Airesngày 23.3 (giờ Việt Nam) với một phái đoàn tháp tùng khá hùng hậu gồm nhiều quan chức Chính phủ và gần 400 doanh nhân. Hoạt động quan trọng nhất là cuộc gặp thượng đỉnh với Tổng thống Macri tại Nhà Hồng (Phủ tổng thống). Sau đó, ông sẽ có buổi nói chuyện với các thanh niên trước khi dự một diễn đàn với doanh nghiệp.
Xóa đi vết gợn quá khứ
Chuyến thăm diễn ra đúng vào thời điểm Argentina tưởng niệm 40 năm xảy ra cuộc đảo chính quân sự cuối cùng (24.3.1976), khởi đầu cho một giai đoạn độc tài quân sự đẫm máu và tàn ác kéo dài tới năm 1983 ở quốc gia Nam Mỹ. Cho tới nay, giai đoạn này vẫn là chủ đề vô cùng nhức nhối và nhạy cảm trong xã hội Argentina. Dự kiến, ngày 24.3 (giờ địa phương) sẽ diễn ra một cuộc tuần hành lớn tạiBuenos Airesđể tưởng nhớ các nạn nhân của chế độ độc tài quân sự. Theo thống kê chính thức, hơn 30.000 người đã mất tích trong thời gian này, 500 trẻ em bị bắt cóc trong khi bố mẹ các em bị giết hại và thủ tiêu. Cho tới nay, gia đình các nạn nhân vẫn tiếp tục yêu cầu Chính phủArgentinathực thi công lý.
Chính vì thời điểm nhạy cảm này, không ít tổ chức nhân quyền ở Argentina chỉ trích rằng chuyến thăm là một sự “khiêu khích” vì Nhà Trắng trước kia dính líu và hậu thuẫn tích cực đối với Chính quyền độc tài. Tuy nhiên, như một cử chỉ thiện chí trước chuyến thăm, tuần trước, Tổng thống Obama đã cho phép giải mã các tài liệu quân sự và tình báo có liên quan đến giai đoạn độc tài ởArgentina. Quyết định này được giới chứcArgentinacũng như các tổ chức xã hội nhiệt liệt hoan nghênh, bởi đây là lần đầu tiên các tài liệu quân sự và ngoại giao mật của Mỹ về thời độc tài được tiết lộ. Ông Obama cũng qua hành động này chứng minh với những người bạnArgentinarằng, một Mỹ của hiện tại, nước Mỹ của hợp tác và hòa giải sẵn sàng minh bạch hóa quá khứ để gác lại quá khứ hướng đến tương lai. Ngoài ra, sáng ngày 24.3, ông Obama sẽ dự lễ tưởng niệm các nạn nhân tại Buenos Aires.
Một Argentina khác
Chuyến thăm lần này còn có một ý nghĩa đặc biệt trong bối cảnh vị lãnh đạo theo đường lối trung hữu Mauricio Macri vừa lên nắm quyền tại Argentina vào tháng 12 năm ngoái, chấm dứt 12 năm cầm quyền của vợ chồng Tổng thống Nestor Kirchner và Cristina Fernandez. Đã có nhiều thay đổi kể từ đó, mà rõ nét nhất là trong mối quan hệ giữa Argentina và phần còn lại của thế giới, điển hình là việc quốc gia này đã chấm dứt những tranh cãi pháp lý kéo dài hàng thập kỷ với các chủ nợ, hứa hẹn đưa nền kinh tế lớn thứ hai Nam Mỹ trở lại quỹ đạo toàn cầu.
Chuyến thăm cuối cùng của một Tổng thống Mỹ tới Argentina là năm 2005, Tổng thống Mỹ khi đó là George W Bush tới tham dự Hội nghị Thượng đỉnh châu Mỹ. Nhưng đó hẳn là một quá khứ không mấy vui vẻ với hai quốc gia châu Mỹ, chuyến thăm bị bao vây bởi làn sóng biểu tình phản đối “chủ nghĩa đế quốc Mỹ”. Đó là thời điểm phong trào cánh tả ở Mỹ Latin đang ở giai đoạn đỉnh cao và ảnh hưởng của Mỹ ở khu vực từng là sân sau này bị suy giảm nghiêm trọng. Nhưng giờ đây, khi ảnh hưởng của các Chính phủ cánh tả ở cả Brazil và Venezuela đều đang suy giảm nghiêm trọng, một không gian và cơ hội đã mở ra cho ông Macri để khẳng định vai trò trong khu vực và hàn gắn mối quan hệ với các cựu đồng minh như Mỹ và các nước châu Âu.
“Chín chắn” hóa quan hệ
Trước mộtArgentinađổi khác, rõ ràng, Tổng thống Obama đang tìm kiếm “người bạn mới” ở mảnh đất cũ. Marcos Pena, Chánh văn phòng Nội các của ông Macri cho biết, Chính phủ cánh hữu ở Argentina muốn “chín chắn hóa” mối quan hệ “non trẻ” với Mỹ. Nó khởi nguồn từ mối quan hệ khá thực dụng vào những năm 1990, khi Argentina ủng hộ “Đồng thuận Washington” (chương trình cải cách kinh tế bao gồm 10 chính sách khác nhau được các tổ chức như IMF, Ngân hàng Thế giới, Bộ Tài chính Mỹ đề nghị áp dụng ở những nước trải qua khủng hoảng kinh tế, trong đó có Argentina), cho tới khi trở thành mối quan hệ thù địch dưới thời vợ chồng Tổng thống Fernández de Kirchner. Ông Pena tin tưởng “một chương mới sẽ bắt đầu”, khi Buenos Aires lấy lại lòng tin của cả các Chính phủ và các nhà đầu tư. “Chúng tôi cảm nhận được rằng, chuyến thăm của Tổng thống Obama vào thời điểm này chính là sự ủng hộ cho quá trình đó của chúng tôi - lấy lại lòng tin”.
Juan Vaquer, Chủ tịch Phòng Thương mại Mỹ tại Argentina, thì cho rằng, chuyến thăm mang tính “biểu tượng” của Tổng thống Obama chỉ là bề nổi của tảng băng, bởi theo đó là vô số các hợp đồng đầu tư. Hiện tại, Argentina có tới 500 doanh nghiệp với vốn đầu tư của Mỹ. Các chuyên gia cho rằng, chuyến thăm lần này sẽ giúp Argentina thu hút thêm nhiều vốn đầu tư trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng, năng lượng tái sinh, nông nghiệp và viễn thông. Buenos Aires cũng hy vọng sẽ có tên trong Danh sách Chế độ ưu đãi thuế quan phổ cập (SGP) của Mỹ. Cũng không loại trừ khả năng ông Obama và ông Macri sẽ thảo luận về kế hoạch đàm phán một hiệp định tự do thương mại giữa Mỹ và Khối Thị trường chung Nam Mỹ (MERCOSUR) mà Argentina là thành viên. Và cũng không loại trừ việc hai bên bàn khả năng Argentina tham gia Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) trong tương lai, điều mà nhiều lần ông Macri đã bóng gió.
Bản thânArgentinacũng hiểu được ưu thế của họ. Với tư cách là chính quyền cánh hữu ở Mỹ Latin, Argentina có thể trở thành cánh cửa giúp Mỹ thay đổi vị thế đã mất ở khu vực trước sự mở rộng ảnh hưởng của Trung Quốc và Nga.
Chủ tịch Hội đồng châu Mỹ Susan Segal nhận định, chuyến thăm Argentina của ông Obama, tiếp ngay sau chuyến thăm phá băng tới Cuba, chính là “thông điệp quan trọng về sự tin tưởng” gửi tới Tổng thống Macri, và thật may mắn, nó đến rất sớm trong nhiệm kỳ chưa tròn 100 ngày của ông. “Đây sẽ là bước khởi đầu cho một mối quan hệ trưởng thành và thông minh” - như chính Tổng thống Macri tin tưởng.
Đại biểu nhân dân
