Dư luận đánh giá Thông điệp Liên bang năm 2016 của Tổng thống Obama tạo được đột phá so với những thông điệp truyền thống. Trong thông điệp liên bang năm ngoái, ông Obama đã liệt kê các đề xuất cụ thể, bao gồm cả các sáng kiến miễn học phí đại học cộng đồng và tăng cường an ninh không gian mạng… Năm nay, ông Obama tập trung vào viễn cảnh dài hạn của đất nước, đồng thời phản bác một số ý kiến bi quan thể hiện trong cả các cuộc thăm dò dư luận cũng như trong các cuộc vận động tranh cử tổng thống. Ông khẳng định tương lai của nước Mỹ chỉ có thể như mong muốn nếu người dân “hoàn thiện nền chính trị” và hợp tác cùng nhau. Ông nói: “Tôi không muốn chỉ nói về năm tới. Tôi muốn tập trung vào cả 5 năm, 10 năm tới và lâu hơn nữa… Tôi muốn nhấn mạnh đến tương lai của chúng ta”.
Với cách nhìn hướng tới tương lai, ông Obama đúc kết 4 câu hỏi lớn mà nước Mỹ phải trả lời, dù ai sẽ là tổng thống kế tiếp, dù đảng nào sẽ kiểm soát Quốc hội: Thứ nhất, làm sao để chia đều cơ hội và của cải cho mọi người trong nền kinh tế mới? Thứ hai, làm sao để tận dụng sự tiến bộ của công nghệ, đặc biệt là khi công nghệ có thể giải quyết những thách thức hiện tại như tình trạng biến đổi khí hậu? Thứ ba, làm sao để bảo vệ an toàn cho nước Mỹ và dẫn dắt thế giới nhưng không phải với vai trò của một “viên cảnh sát”?Cuối cùng, làm sao để các chính sách của nước Mỹ phản ánh hình ảnh “chú Sam” tốt nhất? Bài diễn văn của ông sau đó đã phân tích và đi tìm câu trả lời cho các vấn đề đặt ra ở trên.
Cũng đề cập tới những thành tựu đã đạt được trong thời gian cầm quyền, song cách tiếp cận của ông Obama hết sức khéo léo với những mục tiêu đi kèm trong thời gian tới. Ông Obama nhấn mạnh trong suốt 7 năm qua, mục tiêu của nước Mỹ là phát triển một nền kinh tế phục vụ lợi ích cho tất cả mọi người, và thực tế là nhiều thành tựu đã được gặt hái. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo này khẳng định vẫn còn nhiều việc phải làm.
Ông Obama đã thẳng thắn trong vấn đề chính trị, bầu cử khi nhấn mạnh Mỹ cần giảm thiểu sự ảnh hưởng của tiền bạc đến chính trị, làm sao để việc bỏ phiếu trở nên dễ dàng hơn, đồng thời lên án tình trạng hệ thống chính trị đang tạo điều kiện cho những người có tiền và có quyền. Ông bày tỏ hy vọng có thể hợp tác với Quốc hội Mỹ về cải cách tư pháp trong lĩnh vực hình sự và đối phó với nạn lạm dụng thuốc kê theo đơn. Ông cũng cho biết, việc khôi phục nền kinh tế Mỹ sẽ là “chủ đề chính trị nóng” và nước Mỹ cần có giải pháp cho vấn đề này.
Cũng dễ hiểu vì đây là thông điệp liên bang cuối cùng của ông Obama trên cương vị Tổng thống nên ông có thể dễ dàng tạo sự khác biệt trước công luận, khi trách nhiệm chính trị không còn đè quá nặng lên vai. Nhưng sự khác biệt ở đây là ông Obama thể hiện được rằng mình đã dẫn dắt nước Mỹ với chính sách thân thiện và trách nhiệm hơn, và chính quyền sắp tới cũng nên như vậy. Washington những năm qua đã đạt được nhiều thành tựu đối ngoại nổi bật như thỏa thuận hạt nhân với Iran, bình thường hóa quan hệ với Cuba, kết thúc đàm phán TPP, đạt thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu. Theo ông Obama, thế giới sẽ trông chờ vào vai trò lãnh đạo của Mỹ trong việc gánh vác các trách nhiệm ở Trung Đông và nhiều nơi khác nữa.
Gửi gắm tương lai
Có lẽ, thành tựu quan trọng nhất của Tổng thống Obama là đã đưa nền kinh tế Mỹ hồi phục, thoát khỏi cuộc khủng hoàng tài chính từ khi mới nhậm chức. Đến nay, kinh tế Mỹ trong cả năm 2015 đạt tăng trưởng GDP 2%, tạo ra khoảng 2,65 triệu việc làm và Mỹ đã tự tin tăng lãi suất sau gần 7 năm giữ ở mức gần bằng 0. Tuy nhiên, vẫn còn những vấn đề dang dở mà ông Obama muốn gửi gắm lại cho Chính quyền kế nhiệm.
Thứ nhất, đóng cửa nhà tùGuantanamo. Đây là vấn đề cần sự đồng thuận trong Quốc hội Mỹ. Thực tế, Đảng Cộng hòa đã phong tỏa bất kỳ hành động nào của Tổng thống trong 6 năm qua liên quan vấn đề này.
Thứ hai, thúc đẩy Quốc hội phê chuẩn TPP. Tổng thống Obama đã giành được thắng lợi lớn trong năm qua khi ông thuyết phục được Quốc hội trao quyền đàm phán nhanh (TPA) trong quá trình thương lượng với 11 nước thành viên khác về vấn đề TPP - điều khoản yêu cầu Quốc hội không được điều chỉnh nội dung khi xem xét phê chuẩn TPP. Công việc mới hoàn thành được một nửa mặc dù tất cả các nước thành viên TPP đã hoàn tất đàm phán về Hiệp định trong tháng 10.2015.
Thứ ba, thực hiện thỏa thuậnParis về biến đổi khí hậu. Năm qua, Chính quyền Obama đã thúc đẩy được 195 nước đồng thuận ký kết một thỏa thuận về cắt giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính- nguyên nhân chính gây nên hiện tượng Trái Đất nóng lên, nhất trí về mục tiêu giữ nhiệt độ trái đất không quá 2 độ C. Vấn đề chỉ còn là thực tiễn.
Thứ tư, thúc đẩy một thỏa thuận chính trị cho vấn đềSyria - bài toán khó giải cho Tổng thống Obama trong suốt giai đoạn cầm quyền vừa qua. Có thời điểm vấn đề này tưởng chừng như dẫn đến “cuộc chiến tranh ủy nhiệm” với hai cực chính là Mỹ và Nga.
Thứ năm, thực hiện thỏa thuận hạt nhânIran đạt được hồi tháng 7.2015. Tổng thống Obama và chính quyền sắp tới sẽ phải tập trung thúc đẩyIran thực hiện thỏa thuận - những điều mà hiện nay cả đảng Dân chủ và Cộng hòa còn đang nghi ngờ.
Thông điệp Liên bang của ông Obama đã vạch ra một tương lai đầy triển vọng trong lòng nước Mỹ cũng như trên thế giới. Vấn đề là nước Mỹ cần một nhà lãnh đạo mới có tầm nhìn và người dân đủ đoàn kết để cùng bảo vệ các giá trị của nước Mỹ. Đó cũng chính là thông điệp ông Obama gửi tới Tổng thống tương lai của nước Mỹ và nhắn nhủ nước Mỹ trong tương lai.
Đại biểu nhân dân
