Đây là chuyến công du đầu tiên của Giáo hoàng đến cả Mỹ vàCubatrong bối cảnh quan hệ La Habana -Washingtonđang chuyển biến tích cực sau hơn nửa thế kỷ gián đoạn. Giáo hoàng Francis I chính là người đã làm cầu nối giúp Mỹ vàCubabắt đầu một kỷ nguyên mới trong quan hệ hai nước. Cả Tổng thống Mỹ Barack Obama và Chủ tịch Cuba Raul Castro đều gửi lời cảm ơn tới Giáo hoàng Francis I - người đã tạo dựng được lòng tin của cả Mỹ và Cuba.
Truyền đi thông điệp hòa giải
Francis I là vị giáo hoàng thứ ba trong lịch sử đếnCuba, sau Giáo hoàng John Paul II hồi năm 1998 và Benedict XVI năm 2012. Trước chuyến thăm, Tòa thánh Vatican bày tỏ hy vọng chuyến đi của Giáo hoàng sẽ giúp kết thúc lệnh cấm vận Mỹ áp đặt đối vớiCubasuốt 53 năm qua. Cuối tuần trước, Tổng thống Mỹ Barack Obama và Chủ tịch Cuba Raul Castro đã có cuộc điện đàm thảo luận bước đi tiếp theo trong lộ trình bình thường hóa đang diễn ra tốt đẹp. Chủ tịch Raul sẽ đến New York tham dự kỳ họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc vào cuối tháng này, đánh dấu lần đầu tiên lãnh đạo Cuba đến Mỹ suốt hơn nửa thế kỷ qua. Được biết Tổng thống Obama có thể thăm chính thứcCubavào năm 2016 nếu có tiến triển trên con đường hòa giải.
Sau khi đến La Habana, điểm dừng chân đầu tiên trong chuyến công du 9 ngày (từ 19 - 28.9), Giáo hoàng Francis I đã bày tỏ tiến trình bình thường hóa quan hệ Mỹ - Cuba khiến ông tràn đầy hy vọng, đồng thời thúc giục Mỹ và Cuba cần tiếp tục theo đuổi lộ trình hàn gắn này và phát triển mọi tiềm năng của nó như một “hình mẫu về sự hòa giải cho toàn thế giới”, điều mà “thế giới cần chứng kiến nhiều hơn trong bối cảnh hiện nay”.
Với nguồn gốc Mỹ Latin và đến từ nước thuộc thế giới thứ ba, Giáo hoàng Francis I quan tâm hơn tới nghèo đói và công bằng xã hội. Thông điệp mà Giáo hoàng muốn gửi đến người Cuba, và cả người Mỹ cũng như toàn thế giới là tăng cường đối thoại, trao đổi để xây những nhịp cầu nối liền sự khác biệt giữa các quốc gia và các nền văn hóa.
Xây dựng lòng tin
Nếu chuyến đi La Habana nhằm truyền đi thông điệp về hòa giải, chuyến thăm Mỹ của Giáo hoàng Francis I lại có một ý nghĩa khác với việc ông đến dự Ngày hội gia đình ở Philadelphia và gặp các nhà lãnh đạo Mỹ. Giáo hoàng lần đầu tiên có bài phát biểu trước Quốc hội Mỹ và LHQ, với hy vọng thuyết phục cường quốc này đóng góp lớn hơn cho hòa bình thế giới, trong việc giải quyết những vấn đề lớn mà thế giới đang đối mặt như đói nghèo, khủng hoảng di cư, thất nghiệp, phân biệt tôn giáo sắc tộc, biến đổi khí hậu…
Từ lâu, giới trí thức và học giả Mỹ đã chỉ trích các quan điểm của Giáo hoàng Francis I về chủ nghĩa tư bản (CNTB), theo đó cho rằng Mỹ là một trong những nguyên nhân khiến CNTB có tác động tiêu cực đến môi trường và đạo đức của thế giới. Trên thực tế, Giáo hoàng chỉ yêu cầu xem lại nền kinh tế thị trường tự do và CNTB, đòi hỏi những thay đổi cấp thiết để tránh trở thành “nền kinh tế giết người”. Theo Giáo hoàng, mô hình phát triển của thế giới hiện tại đã quá mức cho phép, và Nhà thờ Công giáo với vai trò đạo đức, cần trở lại dòng chủ lưu trong việc chống đói nghèo, bất công xã hội.
Cuộc gặp giữa Tổng thống Obama và Giáo hoàng Francis I tại Nhà Trắng ngày 23.9 là cuộc gặp lần thứ 29 giữa người đứng đầu Tòa thánh Vatican và Tổng thống Mỹ. Giới phân tích cho rằng, chính sự thiếu lòng tin đối với nhau đã làm “chệch hướng” quan hệ giữa Mỹ và Vatican trong một thời gian dài. Giờ đây, người ta hy vọng chuyến thăm Mỹ lần này của Giáo hoàng Francis I sẽ thúc đẩy lòng tin giữa hai bên. Cuộc gặp đầu tiên giữa Tổng thống Obama và Giáo hoàng Francis I đã để lại nhiều ấn tượng tốt đẹp. Cả hai đã cùng kêu gọi hành động để đối phó với hiện tượng biến đổi khí hậu. Bên cạnh đó, nỗ lực của ông Obama trong việc khôi phục quan hệ với quốc gia láng giềngCubacũng đã nhận được sự hỗ trợ tích cực của Giáo hoàng Francis I và Vatican.
Theo một nhà bình luận từ Vatican, chuyến công du tới Cuba và Mỹ là các chuyến đi quan trọng mang tính bản lề đối với Giáo hoàng Francis I. Nếu chuyến đi tới Hàn Quốc và Sri Lanka là sự mở rộng hình ảnh và ảnh hưởng của Tòa thánh với châu Á, chuyến đi tới Thổ Nhĩ Kỳ và Bosnia là nỗ lực gắn kết trong hòa bình giữa Công giáo và Hồi giáo, chuyến đi Nam Mỹ hồi tháng 7 vừa qua là để khuếch trương và củng cố ảnh hưởng của Nhà thờ Công giáo trong cuộc chiến chống đói nghèo và bất công xã hội, thì chuyến đi Cuba và Mỹ là sự xác lập ảnh hưởng của Vatican, với ý nghĩa thiết lập hòa bình, xóa tan những dư âm của Chiến tranh Lạnh và xích lại gần với nước Mỹ đang khủng hoảng giá trị, nhằm thiết lập lại mối quan hệ Vatican - Mỹ nhiều rạn nứt.
Người đại biểu nhân dân
