Sự leo thang nguy hiểm
Ngày 24.8 vừa qua, Ankara đã mở chiến dịch Lá chắn sông Euphrates, điều động 50 xe tăng và 380 binh sĩ đặc nhiệm sang Syria để hậu thuẫn phe nổi dậy chiến đấu với các tay súng của Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng và đặc biệt là chiến đấu chống Đơn vị Tự vệ Nhân dân người Kurd (YPG) ở thị trấn Jarabulus.
Sau 5 ngày tiến hành chiến dịch xuyên biên giới, các máy bay chiến đấu F-16 của Thổ Nhĩ Kỳ đã thực hiện các đợt oanh kích nhằm vào những địa điểm do lực lượng dân quân YPG người Kurd kiểm soát ở làng al-Amarna, phíaNamthị trấn Jarabulus. Tổ chức Giám sát nhân quyềnSyriacho biết, chiến dịch quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ đã làm ít nhất 35 dân thường thiệt mạng. Trong khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng, các cuộc không kích do nước này thực hiện đã tiêu diệt 25 dân quân người Kurd, đồng thời bác bỏ con số thương vong gây ra cho dân thường. Ngày 28.8, Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan khẳng định, các chiến dịch của Thổ Nhĩ Kỳ nhằm vào các tổ chức khủng bố sẽ tiếp tục đến cùng.
Trong khi đó, trên thực địa, quân nổi dậy Syria được quân đội Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn đang chiến đấu với các lực lượng dân quân người Kurd, đồng minh của Các lực lượng Dân chủ Syria (SDF) do Mỹ hậu thuẫn. Lực lượng này cáo buộc, việc Thổ Nhĩ Kỳ điều động xe tăng quân sự trong cuộc giao tranh này và máy bay của Thổ Nhĩ Kỳ tấn công làng al-Amarna, phía Nam thị trấn Jarabulus, là hành động leo thang nguy hiểm.
Các nhà phân tích cho rằng, chiến dịch Lá chắn sông Euphrates ở Syria tiềm ẩn nhiều nguy cơ, mà trước hết có thể đẩy Thổ Nhĩ Kỳ vào thế đối đầu với Mỹ, đồng minh quan trọng trong NATO. Thêm vào đó, chiến dịch quân sự này còn khiến cho tình hình ở quốc gia láng giềng thêm rối ren, trong bối cảnh cuộc nội chiếnSyriađã kéo dài 5 năm qua mà chưa thấy dấu hiệu sớm kết thúc.
Lo ngại của Thổ Nhĩ Kỳ
Diễn ra trong bối cảnh các chiến dịch quân sự nhằm trấn áp lực lượng nổi dậy Đảng Công nhân người Kurd (PKK) vẫn được triển khai trong nước, chiến dịch Lá chắn sông Euphrates của Thổ Nhĩ Kỳ không trực tiếp nhằm vào IS, mà thực chất là nhằm ngăn chặn lực lượng người Kurd mở rộng kiểm soát lãnh thổ ở Bắc Syria. Thổ Nhĩ Kỳ coi lực lượng YPG là một nhánh của PKK, vốn bịAnkaraliệt vào danh sách khủng bố.
Aron Lund, chuyên gia về Syria tại Trung tâm Carnegie Endowment vì Hòa bình Quốc tế cho hay, vấn đề người Kurd dường như đang đứng đầu danh sách “những ưu tiên cần giải quyết ở Syria” của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan. Viễn cảnh PKK thành lập một khu tự trị có nguồn thu từ dầu mỏ và được Mỹ hậu thuẫn ở biên giới phía Nam Thổ Nhĩ Kỳ là cơn ác mộng đối vớiAnkara. Kể từ khi cuộc xung đột ở Syria bùng nổ hồi tháng 3.2011, cộng đồng người Kurd, chiếm khoảng 15% dân số Syria, đã né tránh đứng về phe chính phủ hay phe nổi dậy. Thay vào đó, lực lượng này tập trung xây dựng các thể chế bán tự trị. Tháng 3.2016, người Kurd tuyên bố thành lập “khu vực liên bang” gồm 3 bang ở phía Bắc và Đông Bắc Syria, sát với biên giới phía Nam Thổ Nhĩ Kỳ.
Được sự hậu thuẫn của liên minh chống IS do Mỹ dẫn đầu, YPG đã chiến đấu chống IS nhằm giành quyền kiểm soát khoảng 18% lãnh thổ Syria, nơi sinh sống của khoảng 2 triệu người mà 60% trong số đó là người Kurd. Tuy nhiên, 2 trong số 3 “bang” của người Kurd vẫn bị chia tách khỏi bang còn lại thuộc vùng lãnh thổ do IS kiểm soát. Thổ Nhĩ Kỳ đã cảnh báo, sẽ không cho phép YPG đạt được bước tiến nhằm thiết lập một khu tự trị gồm các thị trấn liền kề. Theo chuyên gia về người Kurd Mutlu Civiroglu, việc SDF và YPG giải phóng thị trấn Manbij khỏi IS ngày 23.6 vừa qua đã khiến Thổ Nhĩ Kỳ lo lắng và buộc Ankara phải thực hiện một số nỗ lực nhằm ngăn chặn bước tiến này. Nếu IS thực sự là mục tiêu, thì Thổ Nhĩ Kỳ lẽ ra đã tiến hành chiến dịch từ cách đây rất lâu bởi IS đã kiểm soát Jarabulus trong thời gian dài.
Fabrice Balanche, chuyên gia về Syria tại Viện Washington nhận định, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phải hành động mạnh mẽ hơn nếu muốn ngăn chặn người Kurd thành lập vùng lãnh thổ gồm các thị trấn liền kề. Theo chuyên gia này, người Kurd vẫn có thể kết nối Afrin với Manbij thông qua một hành lang nhỏ, nếu lực lượng này chiếm được thị trấn Al-Bab từ tay IS. Tuy nhiên, ông Balanche nói thêm rằng, Nga - đồng minh của Tổng thống Syria Bashar al-Assad - khó có khả năng ủng hộ một chiến dịch như vậy.
Đại biểu nhân dân
