Họp… trong bất đồng

Lãnh đạo EU và các nước Ban-căng ngày 25-10 tiến hành cuộc họp thượng đỉnh hẹp về cuộc khủng hoảng người di cư ở châu Âu. Cuộc họp do Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Giăng Clốt Giăng-cơ (Jean-Claude Juncker) triệu tập với sự tham gia của lãnh đạo 10 nước EU và lãnh đạo các nước An-ba-ni (Albania), Xéc-bi-a (Serbia) và Ma-xê-đô-ni-a (Macedonia) để các bên tiến tới nhất trí "các giải pháp đồng bộ có thể nhanh chóng được triển khai"; thúc đẩy hợp tác hơn nữa giữa các nước trong vấn đề người di cư và bàn biện pháp đối phó với làn sóng hàng chục nghìn người di cư, tị nạn đang tiếp tục tràn vào châu Âu.

Theo truyền thông Đức, ông Giăng Clốt Giăng-cơ trình bày một kế hoạch 16 điểm, trong đó có một điều khoản đang được áp dụng là không đưa người di cư từ nước này sang nước khác khi chưa có sự đồng thuận của quốc gia đích đến. Theo một số nguồn tin, cũng trong hội nghị hẹp này, người đứng đầu EC sẽ đưa ra các đề xuất về việc đẩy nhanh quá trình trao trả người di cư bị từ chối quy chế tị nạn và rút lại quyền xin tị nạn của những người không đệ đơn lên chính quyền quốc gia đầu tiên mà họ đặt chân tới. Tuy nhiên, cựu Chủ tịch Hội đồng châu Âu Héc-man Van Rôm-pơi (Herman Van Rompuy) bày tỏ nghi ngờ về tính hữu ích của cuộc họp thượng đỉnh hẹp lần này. Ông nhấn mạnh: "Một số quốc gia được mời, nhiều quốc gia khác không được mời. Đây là điều lạ lùng, vì tất cả mọi quyết định phải được toàn bộ 28 thành viên EU thông qua".   

Có thể thấy rõ, cuộc họp diễn ra trong bối cảnh những bất đồng nội bộ EU về vấn đề người di cư vẫn nguyên vẹn. Các nước Ban-căng ở "tuyến đầu" cảnh báo đóng cửa biên giới nếu các nước Bắc Âu ngừng tiếp nhận người di cư. Trước đó, ngày 24-10, Bun-ga-ri, Ru-ma-ni và Xéc-bi-a đã cảnh báo không chấp nhận trở thành "vùng đệm" cho hàng chục nghìn người di cư đang tràn vào châu Âu.

Trong khi đó, một trong những vấn đề quan trọng là tài chính cũng không được các nước tuân thủ. Trước thềm phiên họp khẩn, Chủ tịch EC Giăng Clốt Giăng-cơ đã mạnh mẽ chỉ trích nhiều nước EU không thực hiện đúng những cam kết hỗ trợ người di cư, đồng thời hối thúc các hoạt động viện trợ khẩn cấp thay vì cam kết trên giấy tờ. Các nước thành viên EU đã ký thỏa thuận hỗ trợ tổng cộng 2,3 tỷ ơ-rô (khoảng 2,6 tỷ USD) để giải quyết cuộc khủng hoảng, song cho tới nay con số thực tế thu được mới chỉ là 275 triệu ơ-rô.

Thi nhau dựng rào thép gai

Các thành viên ở phía Đông châu Âu đang không ngừng kêu gọi khối này tiến hành các biện pháp phân chia và san sẻ gánh nặng. Hung-ga-ri đã cho dựng lên các hàng rào dây thép qua bao quanh biên giới, gián tiếp đẩy gánh nặng sang 2 nước láng giềng là Croát-ti-a (Croatia) và Xlô-ven-ni-a (Slovenia). Theo các nguồn tin, Xlô-ven-ni-a ngày 23-10 cho biết, cũng đang cân nhắc dựng hàng rào tại vùng biên với Croát-ti-a trừ khi hội nghị ngày 25-10 tìm ra giải pháp cụ thể.

Trong khi đó, Bun-ga-ri, Ru-ma-ni và Xéc-bi-a đe dọa đóng cửa biên giới nếu Đức hoặc các quốc gia không tiếp nhận người di cư. Thủ tướng Bun-ga-ri B.Bô-ri-sốp (Boiko Borisov) cùng 2 người đồng cấp Ru-ma-ni, Xéc-bi-a đều cho rằng, nếu Đức và Áo đóng cửa biên giới, 3 nước sẵn sàng có những biện pháp mạnh mẽ để ngăn đất nước mình trở thành các vùng đệm bất đắc dĩ.

Nhiều quốc gia trong EU muốn học tập mô hình của Tây Ban Nha khi giải quyết vấn đề người di cư. Tây Ban Nha đã theo đuổi một chính sách quyết liệt để không chỉ hạn chế dòng người nhập cư, mà còn giải quyết triệt để vấn đề người di cư dựa trên việc quân sự hóa đường biên giới. Có nghĩa là chính phủ triển khai tuần tra dọc bờ biển của mình, đồng thời xây dựng một bức tường tại hai vùng đất thuộc Tây Ban Nha nhưng nằm lọt trong lãnh thổ của Ma-rốc, dọc bờ biển Địa Trung Hải. Chính sách mà Tây Ban Nha triển khai ở đây gần giống với chính sách của Mỹ với Mê-hi-cô - 2 nước thành công khi giảm đáng kể số người nhập cư bất hợp pháp.

Tạm biệt “giấc mơ châu Âu”

Cuộc khủng hoảng người di cư ở châu Âu đang đặt ra nhiều “bài toán” hóc búa. Về  kinh tế, khi dòng người tị nạn lên tới hàng triệu người, kéo theo các khoản chi ngân sách hàng tỷ USD, những khoản chi ngân sách đột xuất và lớn có thể làm ảnh hưởng đến quá trình tái cơ cấu kinh tế cũng như ngân sách của một số nước EU, ảnh hưởng xấu đến sự phát triển và mức xếp hạng tín nhiệm. Bên cạnh đó, việc người tị nạn và di cư ồ ạt đổ về châu lục này sẽ “bào mòn" hệ thống an sinh xã hội-vốn được đóng góp bởi người dân bản địa để dành cho y tế, hỗ trợ thất nghiệp, lương hưu và giáo dục. Vấn đề tôn giáo cũng đang được đặt ra khi ngày càng có nhiều người châu Âu bài ngoại. Nhiều báo cáo của các tổ chức trong những tháng gần đây cho thấy, dòng người di cư ồ ạt tràn về châu Âu đang tạo ra một cuộc khủng hoảng được xem là còn nhức nhối hơn vấn đề nợ công Hy Lạp, khiến khu vực này ngày càng chia rẽ.

Không ai, không nước nào có thể phủ nhận quyền được an toàn của người dân. Đối với vấn đề di dân, châu Âu có thể dựng nên những bức tường ngăn cản người di cư, song không thể ngăn cản khát khao được sống trong an toàn của con người. Hiện tượng di cư, cũng giống như sự biến đổi khí hậu, nó mang tính xuyên quốc gia và khó cản trở. Đến lúc châu Âu phải thừa nhận và chia sẻ phần nào các giá trị của cuộc sống, và cuộc khủng hoảng di dân hiện nay chỉ là sự phản ánh mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia, đòi hỏi các chính phủ phải hợp tác giải quyết.

Thực tế những gì đang diễn ra cho thấy, không có nhiều cơ hội để người di cư có thể chạm tới “giấc mơ châu Âu”.

QĐND