Chuyến đi của ông Ratney được coi là tiếp nối các diễn biến ngoại giao tích cực trong khu vực liên quan tới cuộc khủng hoảng kéo dài hơn 4 năm qua tạiSyria. Tại cuộc hội đàm với Thứ trưởng Ngoại giao Nga Mikhail Bogdanov, hai bên đã trao đổi về một loạt vấn đề lớn nhằm hướng tới giải quyết cuộc khủng hoảng Syria bằng biện pháp chính trị và ngoại giao trong thời gian sớm nhất. Sau chuyến thăm và làm việc với các quan chức cấp cao của Nga, Đặc phái viên Ratney tiếp tục lên đường sang thăm Ảrập Xêút và sau đó tiến hành các cuộc tham vấn với Đặc phái viên LHQ phụ trách vấn đề Syria Staffan de Mistura tạiGeneva, Thụy Sĩ.
Từ đầu tháng 8, các cuộc tham vấn về tình hình khủng hoảng tạiSyriabất ngờ gia tăng với nhịp độ chưa từng thấy và tần suất các cuộc tiếp xúc ngày càng dày đặc. Đại diện các nước Nga, Mỹ, Ảrập Xêút, Iran không ngừng trao đổi, gặp gỡ để thảo luận nhằm tìm hướng giải quyết cuộc nội chiến ở Syria.
Thắng lợi của thỏa thuận về chương trình hạt nhân củaIranhồi tháng 7 vừa qua cũng đã khích lệ tìm giải pháp cho cuộc khủng hoảng tạiSyriasau nhiều tháng đàm phán bế tắc. Theo Ngoại trưởng Anh Philip Hammond, việc tìm kiếm giải pháp cho cuộc khủng hoảng Syria đã bước vào “chương mới” nhờ sự ấm lên trong quan hệ giữa phương Tây với Iran.
Trong khi đó, Hội đồng Bảo an LHQ cũng đã nhất trí thông qua Tuyên bố Chủ tịch ủng hộ sáng kiến của Đặc phái viên Staffan de Mistura. Về cơ bản, sáng kiến của LHQ về vấn đềSyriakêu gọi các bên liên quan đối thoại chính trị và thực thi Tuyên bố chungGenevađạt được hồi tháng 6.2012. Theo đó, từ ngày 1.9, bốn nhóm công tác vềSyriasẽ được thành lập, gồm: Các nhóm công tác về an ninh, bảo vệ dân thường; chống khủng bố; các vấn đề chính trị - tính hợp pháp và một nhóm công tác về tái thiết. Bên cạnh đó, một tiến trình chính trị cũng sẽ được khởi động hướng tới giai đoạn chuyển tiếp phù hợp với mong muốn và nguyện vọng chính đáng của nhân dân Syria.
Giữa các lợi ích mâu thuẫn
Tuy nhiên, tiến trình hòa bình ởSyriachắc chắn sẽ không dễ dàng bởi quốc gia này nằm giữa các lợi ích mâu thuẫn của các cường quốc chi phối cục diện Trung Đông.
Thứ nhất là tương lai của Tổng thống Bashar al-Assad. Đây là rào cản lớn nhất cho những nỗ lực ngoại giao của các bên trong khu vực và quốc tế. Hiện các nhóm đối lập tại Syria, các nước Ảrập vùng Vịnh cùng phương Tây đều muốn loại bỏ ông Assad, trong khi Iran và Nga, hiện là hai đồng minh chính của chính quyền Damascus, lại phản đối điều này.Moscow luôn phản đối bất kỳ sự can thiệp nào từ bên ngoài nhằm loại bỏ ông Bashar al-Assad khỏi chính trường; đồng thời cho rằng người dânSyria phải là đối tượng chính quyết định tương lai của ông al-Assad trong giai đoạn quá độ.
Thứ hai là về cách thức triển khai giai đoạn chuyển tiếp chính trị ởSyria. Đây cũng là điểm mâu thuẫn gay gắt nhất giữa Nga và Mỹ - hai cường quốc đóng vai trò quan trọng trên bàn cờ địa - chính trị ở khu vực Trung Đông. Theo chiến lược ngắn hạn củaWashington,Syria sẽ chia tách theo mô hình liên bang, với nhiều khu vực có quyền tự trị cao, không có khả năng đe dọa liên minh Mỹ -Israel tại khu vực. Nhưng Nga lại không muốn mộtSyria phân rã. Moscow và Damascus là những đồng minh lâu năm và một kịch bản “Balkan hóa Syria” được xem là sẽ đe dọa lợi ích địa - chiến lược của Nga trong khu vực. Hơn nữa, Syria với nhiều “mảnh ghép” sẽ là cơ hội để các nhóm cực đoan hình thành một “trung tâm” thánh chiến có thể phát động các kế hoạch khủng bố dọc Trung Á, để từ đó “gõ cửa” nước Nga.
Thứ ba là những toan tính của Nhà Trắng trong cuộc chiến chống Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng. Đây được cho là thách thức lớn trên đường tiến tới hòa bình tại Syria, nhất là khi liên minh mới Mỹ - Thổ Nhĩ Kỳ (láng giềng của Syria) vừa hình thành. Mặc dù Washington khẳng định, các đợt không kích vào Syria của Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ trong thời gian tới không nhằm vào quân đội Chính phủ Syria, nhưng Tổng thống Mỹ Barack Obama lại cho phép oanh tạc vào bất kỳ lực lượng nào, kể cả quân chính quy của Syria nếu các đơn vị này tấn công lực lượng đối lập được Mỹ huấn luyện và đào tạo.
Bên cạnh đó, Lầu Năm Góc đang thực thi kế hoạch đến cuối năm 2015 đào tạo, huấn luyện 3.000 tay súng của một nhóm vũ trang đối lập được Washington nhìn nhận là “ôn hòa” tại Syria. Vì thế, một số hoài nghi và e ngại đã xuất hiện trong khu vực rằng, chiến dịch chống IS do Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ phát động trong thời gian tới sẽ dẫn đến kết cục là lật đổ Chính phủ của Tổng thống Syria Bashar Al-Assad một cách gián tiếp.
Một số nhà phân tích cho rằng, Mỹ khó có thể thuyết phục Ảrập Xêút thay đổi quan điểm liên quan đến tương lai của Tổng thống Bashar Al-Assad, bởi sự thù địch giữa Riyadh với chế độ của Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Điều này sẽ khiến Mỹ khó có thể thuyết phụcRiyadhvàDamascusbắt tay nhau trong cuộc chiến chống IS
Người đại biểu nhân dân
