Chìm sâu vào suy thoái

Chủ tịch Hạ viện Brazil Eduardo Cunha mới đây đã khởi động quá trình nhằm luận tội Tổng thống Rousseff, với cáo buộc chính quyền của bà vi phạm nhiều nguyên tắc tài chính, sử dụng tiền của ngân hàng nhà nước để bù vào các khoản thâm hụt ngân sách, cũng như chi trả cho nhiều khoản chi tiêu của Chính phủ. Một ủy ban đặc biệt của Nghị viện sẽ xem xét quyết định phế truất có cơ sở vững chắc hay không. Quyết định phế truất Tổng thống còn phải được hai viện biểu quyết. Nếu Hạ viện chấp thuận thì ngay lập tức Tổng thống sẽ bị đình chỉ chức vụ trong 180 ngày chờ quyết định của Thượng viện. Tổng thống Rousseff đã cáo buộc động thái này là một cuộc đảo chính.

Sóng gió trên chính trường Brazil nổi lên trong bối cảnh triển vọng kinh tế của Brazil vô cùng ảm đạm, sau khi các biện pháp tài chính nhằm thúc đẩy kinh tế trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Rousseff không hiệu quả, ảnh hưởng tới ngân quỹ quốc gia.

Tháng 8 vừa qua,Brazilđã chính thức chìm sâu vào suy thoái. Tỷ lệ lạm phát leo lên kỷ lục mới, 9,56%, cao hơn nhiều so với mục tiêu 4,5% của Ngân hàng Trung ươngBrazilđưa ra trong năm 2015. Đây là mức lạm phát cao nhất kể từ năm 2003. Giá cả các mặt hàng ngày càng leo thang, do giá điện tăng tới 57,8%, dẫn tới chi phí nhà ở, thực phẩm, nước uống và y tế đều tăng, khiến dân chúng bất bình trước chính sách “thắt lưng buộc bụng” của Chính phủ. Cuối tháng 9, đồng Real đã rớt xuống mức kỷ lục, chạm mức thấp nhất trong 12 năm trở lại đây, giảm 1,1% xuống còn 3,627 Real/1USD.

Tổng thống Rousseff và đảng Lao động (PT) của bà trong liên minh cầm quyền còn đối mặt với hai thách thức lớn khác. Vụ bê bối tham nhũng khổng lồ của Tập đoàn Dầu khí quốc gia Brazil Petrobras, bị phanh phui từ tháng 3.2014, không chỉ giáng một đòn nặng nề lên nền kinh tế của đất nước mà còn đánh thẳng vào uy tín của đảng PT và Tổng thống Dilma Rousseff. Đã có hơn 100 cá nhân bị kết tội tham nhũng, rửa tiền và thành lập băng đảng liên quan tới vụ bê bối này. Trong đó, có khoảng 50 chính trị gia, bao gồm các hạ nghị sĩ, thượng nghị sĩ và thống đốc bang, thuộc diện bị điều tra. Không ít nhân vật tầm cỡ của đảng PT cầm quyền đã bị bắt và kết án tù.

Sự đối đầu giữa Chính phủ và Nghị viện ngày càng căng thẳng, sau khi người đứng đầu đảng PT cầm quyền ở Thượng viện Delcidio Amaral, do tình nghi liên quan tới vụ bê bối tham nhũng Petrobras. Vụ bắt giữ đã gây chấn động Nghị viện Brazil, khiến cơ quan này hủy cuộc bỏ phiếu về các dự luật liên quan tới các chính sách “thắt lưng buộc bụng” của Chính phủ. Uy tín xuống thấp cùng bê bối tham nhũng khiến cho Chính phủ của bà Rousseff gặp nhiều khó khăn trong việc thuyết phục các nghị sĩ thông qua những chính sách quan trọng, nhằm giải quyết khủng hoảng kinh tế hiện nay.

Nỗ lực cứu vãn

Đầu tháng 11 vừa qua, Chính phủBrazilđã tiến hành cải tổ Nội các, tăng thêm đại diện của các đảng Phong trào Dân chủ Brazil (PMDB), đảng lớn nhất quốc gia Nam Mỹ và đang chiếm ưu thế cả trong lưỡng viện Quốc hội. Bà Rousseff hy vọng, việc trao thêm vị trí trong Nội các cho PMDB sẽ thuyết phục cơ quan lập pháp thông qua gói “thắt lưng buộc bụng”, nhằm đạt thặng dư ngân sách ban đầu trong năm nay ở mức tương đương 1,1% tổng sản phẩm quốc nội (GDP), tái cân bằng tài chính công, giữ ổn định nợ công và hướng tới tăng trưởng bền vững. Tuy nhiên, phe đối lập cho rằng, hành động chưa đủ, nhất là sau vụ bắt giữ người đứng đầu đảng PT cầm quyền ở Thượng viện.

Chính phủBrazilcòn lần đầu tiên trong lịch sử đưa ra kịch bản thâm hụt ngân sách cơ bản cho nền kinh tế đứng thứ 7 thế giới. Dự thảo ngân sách do Chính quyền Tổng thống Rousseff trình lên Quốc hội dự báo một khoản thâm hụt ngân sách cơ bản lên tới 8,4 tỷ USD, tương đương 0,5% GDP. Theo tính toán trong dự thảo, lạm phát năm 2016 sẽ ở mức 5,4%, trong khi tăng trưởng GDP ở mức yếu 0,2%. Giáo sư đã nghỉ hưu David Fleischer, thuộc trường Đại học Brazil, cảnh báo sóng gió đối với bà Rousseff sẽ tăng bởi cuộc khủng hoảng kinh tế có thể tiếp tục tồi tệ hơn trong quý đầu năm 2016. Viễn cảnh này có thể dẫn tới việc PT buộc phải yêu cầu bà từ chức Tổng thống, do đảng này có nguy cơ thất bại ê chề trong cuộc bầu cử địa phương vào năm tới.

Tổ chức Hợp tác Kinh tế và Phát triển (OECD) đã công bố báo cáo nhận định, kinh tế Brazil đang ở “thời khắc quyết định”. OECD dự báo, kinh tế Brazil năm 2016 sẽ suy giảm 3,1%, xấu hơn các mức dự báo lần lượt 2,8% và 3% do Chính phủ Brazil và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đưa ra trước đó. Nếu dự báo của OECD trở thành hiện thực, Brazil sẽ phải đối mặt với đợt suy thoái dài nhất kể từ năm 1931.

Tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Rousseff đang ở mức thấp, khi chỉ có 10% số người được hỏi đánh giá hoạt động của Chính phủ Brazil là tốt.

Đại biểu nhân dân