Không phải ngẫu nhiên mà Đối thoại 3 bên Ấn Độ - Nhật Bản - Australia, dù chỉ ở cấp Thứ trưởng Ngoại giao, nhưng được cho là có ý nghĩa quan trọng với cả 3 nước cũng như với an ninh khu vực châu Á. Diễn ra trong bối cảnh tình hình an ninh khu vực có nhiều diễn biến căng thẳng liên quan đến tranh chấp lãnh hải giữa Trung Quốc và nhiều quốc gia, cuộc đối thoại lần này tập trung thảo luận về môi trường an ninh, kinh tế trong khu vực, cũng như tình hình căng thẳng ở Biển Đông hiện nay, nhất là các hoạt động xây dựng đảo nhân tạo trái phép của Trung Quốc tại các khu vực tranh chấp với các nước láng giềng.
Kết thúc đối thoại hôm 9.6, 3 nước nhất trí quan điểm: yêu cầu Trung Quốc chấm dứt ngay các hành động xây đảo nhân tạo, nghiêm túc tuân thủ luật pháp quốc tế. Đại diện 3 nước cho rằng, vấn đề biển đảo cần được giải quyết theo cách thức không tạo nên bất ổn và làm gia tăng căng thẳng, phải theo nguyên tắc, luật pháp và con đường hòa bình, tránh mọi hành động đơn phương. Đại diện các bên bày tỏ hy vọng Trung Quốc và các nước ASEAN sớm thông qua Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) để giảm căng thẳng trong khu vực.
Về hợp tác an ninh, đặc biệt trong lĩnh vực hải quân, trước đây, Ấn Độ đã thể hiện ý định rõ ràng về việc tiến hành các cuộc tập trận chung với Nhật Bản vàAustralia, nay là thời điểm tốt để triển khai hoạt động này. Ngoài ra, việc Nhật Bản dỡ bỏ lệnh cấm đối với hoạt động xuất khẩu vũ khí, các hợp đồng khí tài với Nhật Bản cũng là điều mà cả Ấn Độ và Australia đặc biệt quan tâm.
Đối thoại 3 bên lần này khiến dư luận không khỏi liên tưởng đến ý tưởng hình thành liên minh 3 bên vốn đã được đề cập nhiều trong thời gian qua. Vào năm 2005, sáng kiến xây dựng vòng cung an ninh từ Ấn Độ sang Nhật Bản kéo dài xuống tận Australia ở Nam Thái Bình Dương đã từng được 3 Thủ tướng lúc đó là Junichiro Koizumi của Nhật Bản, John Howard của Australia và Atal Vajpayee của Ấn Độ phác họa và được Tổng thống Mỹ George W. Bush ủng hộ. Năm 2007, Mỹ cũng đã đề xuất tổ chức một cuộc đối thoại 4 bên với Ấn Độ, Nhật Bản và Australia nhân dịp các nước này tham gia cuộc tập trận hải quân chung Malabar tại Vịnh Bengal. Tuy nhiên, do vấp phải sự phản đối mạnh mẽ củaTrung Quốc,Australiavà Ấn Độ đã trì hoãn tổ chức cuộc đối thoại này.
Sau khi lên cầm quyền năm 2014, Chính phủ Liên minh Dân chủ Quốc gia (NDA) của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã có thái độ dứt khoát hơn và tái xúc tiến việc hình thành cơ chế đối thoại 3 bên ở cấp Thứ trưởng Ngoại giao. Đối thoại này mở đường cho 3 nước tiến hành các cuộc thảo luận chung và đàm phán ở cấp cao nhất cũng như các cuộc tập trận hải quân đa phương trong tương lai. Động thái mới của Ấn Độ cho thấy nước này đang có một cách tiếp cận mới, quyết liệt hơn với Trung Quốc.
Thực tế, cái bắt tay giữa Ấn Độ - Nhật Bản -Australiadựa trên cơ sở lợi ích riêng trong mối quan tâm chung. Dù cách xa về địa lý nhưng Nhật Bản có nhiều điểm tương đồng nhất với Ấn Độ. Họ cùng chung một đối thủ trong các tranh chấp chủ quyền ở khu vực. Còn với Australia, dù không có tranh chấp lãnh thổ trực tiếp với Trung Quốc, nhưng việc Trung Quốc đưa hải quân đến cực Nam Biển Đông và tuyên bố chủ quyền tại bãi cạn James của Malaysia khiến Australia không khỏi quan ngại. Đặc biệt, việc Trung Quốc đẩy mạnh hoạt động xây đảo nhân tạo trên Biển Đông thời gian gần đây càng khiến môi trường an ninh khu vực trở nên “nóng” hơn. Các quốc gia liên quan trực tiếp hay gián tiếp không thể không lo ngại trước kế hoạch của Bắc Kinh nhằm thâu tóm toàn bộ vùng biển chiến lược này, từ đó chi phối tuyến đường hàng hải quan trọng bậc nhất thế giới. Chính vì thế, 3 nước cùng có nhận thức chung rằng không có sức mạnh bá chủ nào trong khu vực. Đây cũng chính là lý do để hình dung về vòng cung an ninh Ấn Độ - Nhật Bản -Australiatrở nên rõ hơn trong tương lai.
Người đại biểu nhân dân
