Sau đại dịch Covid-19 sẽ là cuộc đua giữa các nền kinh tế quan trọng nhất thế giới (Mỹ, Trung Quốc và Liên minh châu Âu), kéo theo những thay đổi quan trọng đến cả thế hệ và địa chính trị.
Chưa ai quên những gì Mỹ đạt được sau Thế chiến II, khi vươn lên thành cường quốc kinh tế số 1 thế giới để định hình một thế giới tốt đẹp hơn. Cuộc đua sau đại dịch lần này sẽ xác định Mỹ hồi phục theo hướng giữ lại vị trí lãnh đạo toàn cầu hay không. Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, có khả năng Bắc Kinh đang thúc đẩy xu hướng toàn cầu hóa phụ thuộc vào Trung Quốc - lợi thế của nước này - bên cạnh sự phục hồi kinh tế nhanh hơn tại khu vực châu Á.
Các chuyên gia kinh tế cho rằng, hiện còn quá sớm để khẳng định nền kinh tế nào có khả năng hồi phục mạnh mẽ và lâu bền nhất, kéo theo những tác động địa chính trị nào.
Tuần qua, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo GDP toàn cầu năm 2020 giảm 3%, mức giảm lớn nhất kể từ đại suy thoái. Tuy nhiên, các yếu tố ẩn sau dự báo ảm đạm đó làm tăng mối lo ngại của Mỹ và châu Âu. Sự suy giảm kinh tế mạnh mẽ, sự hồi phục chậm hơn có thể là mầm mống cho sự thay đổi lâu dài cấu trúc kinh tế toàn cầu và trở thành lợi thế của Trung Quốc.
IMF dự báo năm 2020 sự suy giảm kinh tế của Mỹ khoảng 6%, còn khu vực đồng euro là 7,5%. Trong khi đó, tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc cả năm 2020 là 1,2% (sau khi quý I giảm 6,7%). Đây là mức giảm ít hơn nhiều so với 10% mà nhiều chuyên gia dự kiến. Nhóm các quốc gia duy nhất trên thế giới dự kiến nằm trong khu vực tăng trưởng kinh tế tích cực là Đông Á, với tỷ lệ khoảng 1%.
Ngay cả khi chấp nhận rằng tỷ lệ tử vong do Covid-19 của Trung Quốc có khả năng cao hơn con số thống kê và suy giảm tăng trưởng có thể lớn hơn, thì cũng không làm thay đổi khả năng về một kịch bản mà Deloitte và Salesforce gọi là “Mặt trời mọc ở phương Đông”, theo CNBC.
Một trong bốn khả năng theo kịch bản này là trung tâm quyền lực toàn cầu chuyển dịch mạnh về phía Đông. Đó là khi Trung Quốc và các quốc gia Đông Á khác nắm quyền thống trị sân khấu thế giới, đồng thời nắm quyền điều phối toàn cầu các hoạt động y tế và các tổ chức đa phương khác.
Điều này được các nước khác chấp nhận rộng rãi vì nhiều lý do: Cơ chế giám sát rộng lớn được xem là một phần của lợi ích cộng đồng, sự phục hồi nhanh hơn của các nước Đông Á với thiệt hại kinh tế do đại dịch ít hơn. Và hơn hết, đầu tư trực tiếp nước ngoài của Trung Quốc tăng đáng kể, qua đó đánh bóng danh tiếng toàn cầu.
Các nhà kinh tế cho rằng, Trung Quốc có thể loại bỏ các lợi thế kinh tế của Mỹ thông qua ba thế mạnh bị đánh giá thấp của chính họ: Con nợ đáng tin cậy, chủ nợ hấp dẫn và đối tác lớn của nhiều nước trên lĩnh vực công nghệ.
Trong vai trò là con nợ, thị trường trái phiếu trị giá 13.000 tỷ USD của Trung Quốc hiện lớn thứ hai thế giới và đã vượt qua khủng hoảng. Nợ Trung Quốc đã trả trong quý đầu tiên là 1,3%, tốt hơn nhiều so với mức giảm 15,5% của trái phiếu thị trường mới nổi khác. So với cùng kỳ, thị trường trái phiếu Trung Quốc đã tăng thêm vào dòng vốn ròng 8,5 tỷ USD (60 tỷ NDT).
Là một chủ nợ, Trung Quốc vẫn sẵn sàng chi và chi một cách hào phóng. Chẳng hạn như Trung Quốc đã tuyên bố sẵn sàng ủng hộ một thỏa thuận G20 trong việc hoãn các khoản trả nợ cho những nước nghèo. Đây thật ra là một cách tiếp cận giúp tăng cường vai trò của Mỹ trên trường quốc tế sau Thế chiến II.
Trên mặt trận công nghệ, rất ít quốc gia sẵn sàng kiếm tiền như Trung Quốc và người dân luôn sẵn sàng trực tuyến. Tencent và Ant Financial có hơn một tỷ người dùng ví điện tử và họ đang mở rộng nhanh chóng hoạt động trên khắp châu Á. OneConnect, một nhánh của công ty bảo hiểm lớn nhất Trung Quốc, cung cấp cho các tổ chức tài chính ở 16 quốc gia châu Á các dịch vụ điện toán đám mây.
Lợi thế của đồng USD
Đó là Trung Quốc. Mỹ có thể khai thác những lợi thế nào trong cuộc đua này? Mỹ vẫn đang nắm trong tay một loạt lợi thế có thể phục vụ tốt cho hồi phục kinh tế sau đại dịch. Đó là tận dụng sức mạnh kinh tế để củng cố cơ sở hạ tầng, nhanh chóng đảo ngược tình trạng thất nghiệp, hạn chế sự chia rẽ về chính trị. Nhưng đáng kể nhất, Mỹ phải tìm ra “khẩu vị” mới cho thế giới trong vai trò lãnh đạo hợp tác toàn cầu thời kỳ hậu đại dịch Covid-19.
Trung Quốc là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, nhưng đồng nhân dân tệ của nước này chỉ chiếm 2% thanh toán và dự trữ trên toàn cầu. Trong khi đó, đồng USD chiếm khoảng 2/3 dự trữ ngoại hối và 4/5 trong giao dịch của chuỗi cung ứng toàn cầu.
Bên cạnh đó, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe chắc chắn sẽ không đơn độc khi kêu gọi các doanh nhiệp Nhật Bản - chuỗi cung ứng giá trị cao - chuyển ra khỏi Trung Quốc. Bởi ngay sau đó, ngày 5.5 vừa qua, Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng tuyên bố đang đẩy mạnh sáng kiến nhằm rút các chuỗi cung ứng công nghiệp toàn cầu khỏi Trung Quốc. Nếu nhiều quốc gia hành động như vậy, nền tảng sản xuất của nền kinh tế Trung Quốc sẽ bị suy giảm.
Sự hồi phục kinh tế hậu đại dịch lần này sẽ diễn ra không đồng đều trên toàn cầu. Lần đầu tiên tham gia cuộc đua giành vị trí thống trị toàn cầu sẽ rất có ý nghĩa đối với Trung Quốc. Tuy nhiên, lịch sử đã dạy cho Mỹ rằng, chiến thắng sẽ tồn tại lâu bền nếu đạt được cùng với các đối tác và đồng minh.
daibieunhandan.vn
