Bộ trưởng siêu bộ

Bà Aung San Suu Kyi là phụ nữ duy nhất và là một trong sáu thành viên thuộc NLD nằm trong danh sách Nội các được Chủ tịch Quốc hội Myanmar Mann Win Khaing Than đọc trước các nghị sĩ trong cuộc bỏ phiếu ngày 22.3 vừa qua. Mặc dù ông Mann Win Khaing Than khi đó không nêu rõ bà Suu Kyi và những người khác sẽ nắm giữ chức vụ gì, nhưng người phát ngôn của NLD Zaw Myint Maung sau đó đã xác nhận, bà Suu Kyi sẽ đứng đầu Bộ Ngoại giao và bóng gió rằng bà sẽ giữ những vai trò quan trọng khác (dù không cho biết chi tiết) “Về cơ bản, bà Suu Kyi sẽ là Bộ trưởng Ngoại giao. Nếu muốn chia sẻ trách nhiệm trong các bộ khác cùng những người đủ trình độ, bà ấy có thể bổ nhiệm họ” - ông Myint Maung cho biết. NLD chỉ định 15 Bộ trưởng cho 18 chức vụ được Chính phủ dân sự lựa chọn. Điều này làm dấy lên đồn đoán, bên cạnh vị trí Bộ trưởng Ngoại giao, bà Suu Kyi sẽ còn nắm quyền chỉ đạo các Bộ Giáo dục, Bộ Năng lượng và vị trí Chánh văn phòng Tổng thống.

Theo các quy định chính trị phức tạp của Myanmar, việc giữ vị trí trong Nội các đồng nghĩa với việc bà Suu Kyi sẽ phải từ bỏ ghế trong Quốc hội và vai trò lãnh đạo NLD, đảng được bà lãnh đạo giành chiến thắng áp đảo trong cuộc bầu cử Quốc hội tháng 11 năm ngoái, chấm dứt 5 thập kỷ Myanmar nằm dưới sự chỉ đạo toàn diện hay một phần của quân đội. Chính vì vậy, một số nhà phân tích cho rằng, việc đưa bà Suu Kyi vào danh sách Nội các để thúc đẩy cải cách đất nước, thay vì để bà ở vị trí lãnh đạo NLD, là cách khẳng định tính chính đáng của bà trên cương vị “người chèo lái” con thuyền Myanmar. Thông báo ngày 22.3 cũng đã chấm dứt sự đồn đoán về việc liệu bà Suu Kyi có chọn vai trò tương tự bà Sonia Gandhi ở Ấn Độ, người đã phát huy ảnh hưởng lên chính quyền của đảng Quốc đại dù không giữ vai trò nào trong Chính phủ. “Bà Suu Kyi muốn là trái tim của Chính phủ. Bà muốn làm điều đó một cách phù hợp, chính thức và hợp pháp”, ông Trevor Wilson, chuyên gia nghiên cứu tại Đại học Quốc giaAustraliavà là cựu Đại sứAustraliatạiMyanmar, nhận định. Ông nói thêm rằng bằng việc tham gia Nội các, nữ thủ lĩnh NLD sẽ có thể duy trì “sự quan sát chặt chẽ với những việc quan trọng đối với bà”. Ông Win Htein, một thành viên NLD thân cận với bà Suu Kyi, nói với Reuters: “Bà ấy nắm bao nhiêu bộ không thành vấn đề, vì kiểu gì bà cũng sẽ điều hành toàn bộ Chính phủ”.

Quyền lực cần thiết

Kể từ cuộc bầu cử Quốc hội, bà Suu Kyi đã tổ chức một số vòng đối thoại với Tư lệnh quân đội Min Aung Hlaing nhưng không thể loại bỏ được những rào cản trong Hiến pháp để bà có thể trở thành Tổng thống. Hiến phápMyanmarcấm bất cứ ai có vợ, chồng hay con là người nước ngoài giữ chức vụ này trong khi người chồng quá cố và hai con trai của bà Suu Kyi mang quốc tịch Anh. Tuy nhiên, việc giữ chức Ngoại trưởng sẽ giúp bà Suu Kyi dễ dàng có được ảnh hưởng quốc tế và có chân trong Hội đồng Quốc phòng và An ninh đầy thế lực - một nhóm cố vấn quan trọng của Tổng thống nhưng lại do quân đội chi phối. Sự có mặt của bà tại cơ quan quyền lực này cũng là cách tốt nhất để kiềm chế quân đội, lực lượng vẫn giữ quyền lực chính trị mạnh mẽ khi có tới 1/4 số ghế trong Quốc hội dành cho các quân nhân không trúng cử và Tư lệnh quân đội có quyền kiểm soát trực tiếp 3 Bộ quan trọng là Bộ Nội vụ, Bộ Quốc phòng và Bộ Các vấn đề biên giới.

Bên cạnh đó, tân Tổng thống Htin Kyaw là người bạn và đồng minh lâu năm của bà Suu Kyi, người được coi là tuyệt đối trung thành với bà. Tuần trước, khi được Quốc hội bỏ phiếu chỉ định vào chiếc ghế này, chính ông đã khẳng định việc ông lên nắm vị trí lãnh đạo là “thắng lợi của bà Suu Kyi”. Lời khẳng định này cùng với việc bà sẽ là thành viên chính thức của Nội các phụ trách một loạt ghế Bộ trưởng khiến người ta không khỏi cho rằng, sẽ có một sự chuyển dịch quyền lực trong Chính phủ; rằng Myanmar sẽ chứng kiến quyền lực Tổng thống thực sự ở ghế Bộ trưởng mà bà Suu Kyi nắm giữ.

Đại biểu nhân dân