Phát biểu tại lễ nhậm chức của các quan chức mới được bổ nhiệm ở Phủ Tổng thống, ông Duterte nhấn mạnh: “Tôi không muốn bất hòa với Mỹ, nhưng họ phải ra đi”. Lý do mà nhà lãnh đạo này đưa ra là vì lo ngại lực lượng Mỹ tại Mindanao có thể là mục tiêu của các nhóm vũ trang chuyên bắt cóc đòi tiền chuộc. Tổng thống Duterte cho biết thêm, ông có ý định đề cập tới kế hoạch trên khi tham dự các sự kiện quan trọng của khu vực tại Lào hồi tuần trước, nhưng ông đã không làm như vậy “do tôn trọng” Mỹ.
Lực lượng đặc nhiệm của Mỹ tại Philippines đang cố vấn cho lực lượng nước sở tại, hoạt động chống các phần tử Hồi giáo cực đoan ở miền Nam Philippines. Năm 2014, lực lượng Mỹ gồm khoảng 500 - 600 binh sĩ luân chuyển tại khu vực Mindanao. Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Voltaire Gazmin khi đó cho biết, lực lượng này sẽ giảm quân số xuống còn 200 người. Tuy nhiên, hiện Tổng thống Duterte chưa nêu rõ thời điểm cũng như số lượng binh sĩ Mỹ sẽ rời khỏi Philippines.
Tuyên bố do Tổng thống Duterte đưa ra chỉ một tuần sau khi ông có lời lẽ xúc phạm ông chủ Nhà Trắng khi trả lời câu hỏi của báo giới tại Lào về phản ứng đối với việc Tổng thống Obama dự định bày tỏ quan ngại trong cuộc chiến chống tội phạm gần đây tại Philippines, làm hơn 2.400 người thiệt mạng. Vụ việc khiến Tổng thống Obama quyết định hủy kế hoạch gặp song phương với ông Duterte. Phát ngôn mới nhất của Tổng thống Duterte tiếp tục phủ bóng đen lên quan hệ khá lạnh nhạt giữa Mỹ và Philippines, nếu so sánh với những cái bắt tay đầy thiện chí giữa các nhà lãnh đạo của hai nước trong nhiệm kỳ của Tổng thống Benigno Aquino - người tiền nhiệm của ông Duterte.
Mặc dù đã công khai thừa nhận “không có ý xúc phạm cá nhân” Tổng thống Obama và lấy làm tiếc về sự cố “vạ miệng”, nhưng ông Duterte cũng khẳng định, Philippines muốn theo đuổi chính sách ngoại giao độc lập, không chịu sự can thiệp từ bên ngoài. Ông Duterte còn nhấn mạnh, Philippines sẽ không dựa vào đồng minh an ninh lâu dài là Mỹ. Tuyên bố này thể hiện sự độc lập của Manila với Washington trong việc đối phó với Bắc Kinh và giải quyết vấn đề Biển Đông.
Không dễ thành hiện thực
Giới phân tích cho rằng, mặc dù muốn theo đuổi chính sách độc lập hơn với Washington, nhưng chính quyền mới ở Manila khó có thể thực hiện ngay chủ trương này. Theo chuyên gia Richard Javad Heydarian thuộc Đại học De La Salle tại Manila, phát ngôn mang tính khiêu khích nhằm vào Mỹ, đồng minh lâu năm của Manila từ năm 1951, đã cho thấy ông Duterte đang nỗ lực thích nghi với vị trí mới. Các nhà phân tích cho rằng, kiểu chính trị “đường phố” của cựu Thị trưởng Davao có thể mang đến chiến thắng đáng kinh ngạc cho ông Duterte trên chính trường Philippines. Tuy nhiên, những vấn đề toàn cầu là một cuộc chơi hoàn toàn khác.
Hiện, Philippines vẫn là quốc gia hưởng lợi chủ yếu từ viện trợ của Mỹ khi Tổng thống Obama nỗ lực thắt chặt các mối quan hệ của Washington với khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Chuyên gia thuộc Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS) tại Singapore William Choong nhận định, bất đồng mới đây khó có thể phá hỏng kế hoạch triển khai quân của Mỹ tới Philippines. Chuyên gia này cho rằng, Mỹ biết cách để xử lý những đồng minh hành động “ngoài kịch bản” và có giải pháp giảm thiểu thiệt hại. Tuy nhiên, ông Duterte sẽ phải làm nhiều hơn để cứu vãn những thành tố của liên minh đã tồn tại bấy lâu.
Đại biểu nhân dân
