Khởi động đàm phán

Theo AFP, các nhà đàm phán sẽ gặp nhau trong hội nghị trực tuyến kéo dài đến ngày 24.4. Trưởng đoàn đàm phán Anh David Frost và Trưởng đoàn đàm phán EU Michel Barnier từng gặp nhau tại hội nghị chung hồi tháng 3. Sau cuộc gặp đó, cả hai đều phải cách ly do có các triệu chứng nhiễm virus SARS-Cov-2.

Được biết, ngoài cuộc đàm phán tuần này, Anh và EU cũng lên kế hoạch thực hiện hai vòng đàm phán vào 11.5 và 1.6 tới. Thời gian biểu này đã được rút ngắn so với dự kiến ban đầu khi dịch Covid-19 chưa bùng phát ở châu Âu. Lúc đó, các quan chức định tổ chức nhiều cuộc đàm phán trong vòng 5 tuần, bắt đầu vào giữa tháng 5.

Việc nối lại đàm phán diễn ra sau khi Vương quốc Anh phản đối kéo dài hạn chót cho quá trình chuyển tiếp Brexit, trong khi các bên đạt được rất ít tiến bộ, trừ việc xác định các lĩnh vực bất đồng chính. Sau khi rời EU ngày 31.1, Anh có thời kỳ chuyển tiếp kéo dài đến 31.12 năm nay để giải quyết mối quan hệ tương lai với liên minh lá cờ xanh trong nhiều lĩnh vực quan trọng, từ hợp tác thương mại, an ninh đến hàng không…

Lo ngại không có thỏa thuận

Từ giờ đến cuối năm, Vương quốc Anh vẫn còn nhiều ràng buộc với EU. Vì vậy, nhiều người đang ngày càng lo ngại về khả năng không đạt được thỏa thuận giữa hai bên. Bởi điều đó có nghĩa là các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) với thuế cao và các hàng rào hải quan sẽ có hiệu lực giữa xứ sở sương mù và EU. Viễn cảnh này thực sự gây hoang mang cho người đứng đầu Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) Kristalina Georgieva. Vì thế, tuần trước bà đã thúc giục cả Brussels lẫn London kéo dài thời hạn chuyển tiếp, với lập luận là lợi ích của tất cả nằm ở việc giảm bớt tình trạng thiếu chắc chắn của thỏa thuận trong bối cảnh kinh tế đang phải gánh chịu nhiều tổn thất vì Covid-19. Tuy nhiên, Thủ tướng Anh Boris Johnson vẫn phớt lờ kêu gọi trên, bất chấp cảnh báo của cơ quan giám sát ngân sách Anh rằng nền kinh tế nước này thu hẹp tới 13% vào năm 2020 vì dịch bệnh.

Theo ông Barnier, mặc dù có nhiều khác biệt nghiêm trọng và khó khăn, nhưng nhiều khả năng sẽ đạt được thỏa thuận. Từ nay cho tới cuối tháng 6, một trong hai bên có thể yêu cầu kéo dài thời gian chuyển tiếp tới hai năm, tùy thuộc vào sự đồng ý của bên kia. Nhiều doanh nghiệp Anh, do lo ngại kinh tế bị gián đoạn vì Brexit và Covid-19, đã kêu gọi có thêm thời gian. Tuy nhiên, Chính phủ - vốn không muốn có thêm bất cứ trì hoãn hay phải nộp bất kỳ khoản thanh toán nào cho kho bạc của EU - đã liên tục bác bỏ yêu cầu đó. Thậm chí tuần trước, Anh cho biết sẽ phủ quyết bất cứ yêu cầu nào như vậy từ EU.

Ông Fabian Zuleeg thuộc Trung tâm Chính sách châu Âu cảnh báo, có thể sẽ “không có cuộc đàm phán có ý nghĩa” vào thời điểm này, vì những hạn chế kỹ thuật của các cuộc đàm phán trực tuyến cũng như trọng tâm của các chính trị gia hiện nay vẫn là chống dịch Covid-19. Theo ông Fabian Zuleeg, trong trường hợp trên, việc kéo dài thời hạn là cần thiết để tránh cho Anh khỏi sụp đổi vì không có thỏa thuận, cũng như phải đối mặt với cú sốc kinh tế mạnh hơn sau khi bị suy thoái vì Corona. “Cho tới nay Brexit chưa bao giờ là lựa chọn kinh tế tốt nhất. Nó phụ thuộc rất nhiều vào mức giá mà Thủ tướng Johnson sẵn sàng trả để thanh toán cho cái gọi là “chủ quyền” và “độc lập” của Vương quốc Anh".

Một số nhà bình luận khác cũng nhận xét, kế hoạch Brexit của Thủ tướng Johnson, trong đó hy sinh mối liên hệ chặt chẽ với EU nhằm thoát khỏi quy tắc của khối, đã gây xáo trộn cho nền kinh tế Anh. Và virus Corona sẽ gây ra cú sốc kép cho các doanh nghiệp nước này.

Những bất đồng chưa có hồi kết

Những bất đồng chính có thể cản trở một thỏa thuận tiềm năng giữa Vương quốc Anh và EU có thể kể đến là: Chính sách cạnh tranh, nơi EU muốn Anh phải cam kết về một sân chơi bình đẳng nhằm ngăn chặn nền kinh tế của khối bị cắt xén. “Sân chơi bình đẳng” này là trung tâm yêu cầu của EU cho bất kỳ mối quan hệ tương lai với Anh. Brussels muốn giữ Anh gắn liền với quy tắc viện trợ nhà nước của mình, vốn đòi hỏi sự giám sát của các thẩm phán tại Tòa án Công lý châu Âu, đồng thời ngăn chặn Chính phủ nước này cắt giảm tiêu chuẩn về quyền của người lao động và môi trường.

Trong khi đó, Trưởng đoàn đàm phán Anh David Frost nhấn mạnh với các nhà đàm phán Anh là phải tôn trọng ý kiến của người dân trong cuộc trưng cầu dân ý về việc rời EU năm 2016, nghĩa là phải lấy lại chủ quyền từ liên minh lá cờ xanh. Ông cũng đồng thời cảnh báo các đối tác EU, Anh sẽ không cho phép Tòa án Công lý châu Âu có bất kỳ ảnh hưởng nào đối với luật pháp của mình trong mọi trường hợp.

Tư pháp hình sự và thực thi pháp luật, nơi Vương quốc Anh muốn rút khỏi Tòa án Công lý châu Âu và Công ước châu Âu về nhân quyền, điều EU luôn phản đối. Trưởng đoàn đàm phán EU Michel Barnier khẳng định, nếu Anh muốn tiếp tục hợp tác với Brussels về an ninh và tư pháp hình sự, họ phải chịu sự giám sát của Tòa án Công lý châu Âu và Công ước châu Âu về nhân quyền. Ông Michel Barnier phát biểu, bất kỳ thỏa thuận chia sẻ dữ liệu nào, trong đó xử lý thông tin về công dân châu Âu, nên do các thẩm phán của khối quyết định. Ngược lại, Anh vẫn muốn duy trì “càng gần, càng tốt” các thỏa thuận hiện có trên cơ sở giống như các nước thứ 3 khác, chẳng hạn như Iceland hay Na Uy. Những quốc gia này không có quyền truy cập đầy đủ vào một số cơ sở dữ liệu bảo mật của EU và các hoạt động kiểm soát chung.

Đánh bắt cá là điểm bất đồng lớn có thể khiến toàn bộ quá trình đàm phán sụp đổ. Brussels và một số nhà lãnh đạo có ảnh hưởng nhất của EU khăng khăng đòi giữ quyền tiếp cận đối ứng vào vùng biển đánh bắt cá của Vương quốc Anh, coi đây là cái giá cho bất kỳ thỏa thuận thương mại nào trong tương lai. Tuy nhiên, Anh khăng khăng đòi lấy lại quyền kiểm soát vùng biển của mình như là nền tảng của chính sách Brexit. Chính phủ Anh đã quyết định cho phép ngư dân EU một số quyền truy cập, nhưng muốn quyết định điều này trong các cuộc đàm phán hàng năm với Ủy ban châu Âu. Theo kế hoạch, tỷ lệ hạn ngạch sẽ được chia ra bằng các phương pháp khoa học mới thay vì theo Chính sách Thủy sản chung của khối.

Cấu trúc của thỏa thuận, với việc Anh ủng hộ một loạt thỏa thuận nhỏ, như các hiệp ước thương mại tự do tiêu chuẩn giữa EU với các nước thứ 3, tương tự hiệp ước EU - Canada, trong khi EU khẳng định phải có một thỏa thuận chung bao gồm tất cả.

daibieunhandan.vn