Trách nhiệm với quá khứ

Thỏa thuận đạt được sau cuộc hội đàm giữa Ngoại trưởng hai nước. Theo đó, Nhật Bản đồng ý chi 1 tỷ yen (khoảng 8,3 triệu USD) bồi thường cho các nạn nhân Hàn Quốc thông qua một quỹ doSeoulmở. Về phía Seoul, nước này sẽ ngừng chỉ trích Nhật về vấn đề này ở các diễn đàn quốc tế và sẽ di dời bức tượng biểu tượng cho các nô lệ tình dục thời chiến, hiện đang được đặt trước cửa Đại sứ quán Nhật ở Seoul. Hàn Quốc tuyên bố sẽ kết thúc các tranh chấp và khép lại tất cả nếu Nhật Bản thực hiện tốt trách nhiệm của mình. Phát biểu trong cuộc họp báo chung với người đồng cấp Hàn Quốc, Ngoại trưởng Nhật Bản Fumio Kishida nói: “Phụ nữ bị ép làm nô lệ tình dục đã phải gánh những vết thương sâu sắc cả về danh dự, nhân phẩm và trên quan điểm này, Chính phủ Nhật Bản cảm thấy có trách nhiệm sâu sắc”. Ngay sau đó, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã gọi điện cho Tổng thống Hàn Quốc Park Guen-hye bày tỏ “lời xin lỗi và sự ăn năn sâu sắc trước tất cả những người phụ nữ là nạn nhân trải qua nhiều đau đớn, chịu đựng những vết thương khó lành trên cơ thể cũng như trong tâm hồn”. Về phần mình, Lãnh đạo Seoul bày tỏ hy vọng, Hàn Quốc và Nhật Bản sẽ xây dựng lòng tin và bắt đầu những mối quan hệ mới trên cơ sở của thỏa thuận mang tính lịch sử nói trên. Theo bà, hai nước nên tận dụng thỏa thuận này như là một “cơ hội quý báu” để khôi phục danh dự và phẩm giá của những “phụ nữ mua vui”. Về phần mình, Thủ tướng Abe cho rằng thỏa thuận trên báo hiệu một “kỷ nguyên mới” trong quan hệ song phương và cả hai nước sẽ hợp tác để mở ra kỷ nguyên này. Trong bài phát biểu trên đài phát thanh quốc gia NHK (Nhật Bản), ông Abe khẳng định, hai bên có thể nhất trí một giải pháp cuối cùng và không thể đảo ngược trong năm 2015 - kỷ niệm 70 năm ngày kết thúc Chiến tranh Thế giới thứ Hai.

Các lực đẩy 

Thỏa thuận đạt được sau chưa đầy 2 tháng từ khi Tổng thống Hàn Quốc Park Geun-hye và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe nhất trí đẩy nhanh các cuộc đàm phán về vấn đề này tại Hội nghị Thượng đỉnh đầu tiên giữa 2 nước ngày 2.11.

Hàn Quốc và Nhật Bản đã bình thường hóa quan hệ vào năm 1965. Năm 1998, hai nước đã thông qua Tuyên bố chung về quan hệ đối tác Nhật - Hàn trong thế kỷ XXI, nâng mối quan hệ giữa hai nước lên một tầm cao mới. Tuy nhiên, trên thực tế thì những vấn đề mang tính lịch sử vẫn là trở ngại trong quan hệ giữa hai nước.

Trước hết là vấn đề “nô lệ tình dục”. Trong lịch sử, Nhật Bản đã có thời kỳ chiếm đóng Hàn Quốc (1910 - 1945) và trong thời kỳ này, binh sĩ Nhật Bản đã cưỡng bức nhiều phụ nữ Hàn Quốc, biến họ thành “nô lệ tình dục”. Đây là một trong những trở ngại lớn trong quan hệ Nhật - Hàn. Mối quan hệ giữa hai nước láng giềng còn gặp trở ngại liên quan đến việc lãnh đạo Nhật Bản thường xuyên đến viếng thăm đền Yasukuni, nơi thờ 2,5 triệu người Nhật chết trong chiến tranh, trong đó có cả tội phạm chiến tranh cũng như những tranh chấp tại quần đảo Dokdo/Takeshima.

Tuy nhiên, tại Hội nghị Thượng đỉnh vừa qua, lãnh đạo hai nước đã nhất trí sẽ có những bước đi thiết thực để cải thiện quan hệ. Bên cạnh những lợi ích mang lại cho cả hai nước trong hợp tác song phương, cần tính tới một lực đẩy khác từ bên ngoài, đó là Nhật Bản và Hàn Quốc đều là đồng minh gần gũi của Mỹ, đặc biệt có ý nghĩa quan trọng trong chiến lược cạnh tranh địa chiến lược của Nhà Trắng với Trung Quốc. Nhiều nhà phân tích cho rằng Mỹ đã gây sức ép lên Hàn Quốc và Nhật Bản để hai nước đồng minh chính ở châu Á giải quyết vấn đề tranh cãi này. Ưu thế củaWashingtonở đây chính là nước này cung cấp “ô an ninh” cho cảTokyo và Seoul.

Ngay sau khi thỏa thuận đạt được, Cố vấn An ninh Quốc gia của Nhà Trắng Susan Rice đã tuyên bố: “Chúng tôi ủng hộ thỏa thuận này cũng như việc thực thi đầy đủ thỏa thuận, đồng thời tin tưởng rằng giải pháp toàn diện này là một động thái quan trọng của việc hàn gắn và hòa giải, vốn được cộng đồng quốc tế hoan nghênh”.

Ước tính có hơn 200.000 phụ nữ, phần đông là phụ nữ trên bán đảo Triều Tiên, đã bị ép buộc phục vụ tình dục cho binh sĩ Nhật Bản thời Chiến tranh Thế giới thứ Hai. Việc giải quyết vấn đề này đang trở nên cấp bách do nhiều nạn nhân đã qua đời. Năm 2007, ở Hàn Quốc có hơn 120 nạn nhân còn sống nhưng đến nay đã giảm xuống chỉ còn 46 người với độ tuổi trung bình là 90.

Đại biểu nhân dân