Mặc dù bề ngoài, chính giới Ankara tập trung vào các vấn đề trong nước và cơ cấu chính trị, nhưng trên thực tế, tương lai của hàng triệu người tị nạn Syria ở nước này đã trở thành vấn đề nhức nhối âm ỉ và là một trong những thách thức lớn nhất của Thổ Nhĩ Kỳ trong nhiều năm qua. Lãnh thổ quốc gia Á - Âu này là nơi lánh nạn của 1,8 triệu người Syria chạy trốn cuộc nội chiến thảm khốc trong nước, nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào trong khu vực. Hiện chỉ có khoảng 250.000 người Syria trong số đó sống trong 25 trại tị nạn ở 10 thành phố giáp giới Thổ Nhĩ Kỳ - Syria. Những người còn lại đã tới các thành phố lớn trong nước, trong đóIstanbul đã tiếp nhận 330.000 người. Những người này nhanh chóng tạo thành những cộng đồng dân cư thiểu số tại nhiều thành phố và kéo theo không ít căng thẳng xã hội. Trong khi đó, cuộc xung đột tại Syria vẫn chưa có dấu hiệu hạ hồi phân giải sau 4 năm ròng rã. Đó là chưa kể đà tiến mạnh mẽ của các tay súng Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng khiến tình hình thêm tồi tệ.
Cho đến nay, Thổ Nhĩ Kỳ chưa có chính sách tị nạn đầy đủ theo chuẩn mực quốc tế và những người tị nạn đến từ các nước ngoài châu Âu nhưSyriachỉ có quyền được hưởng quy chế tìm kiếm tị nạn tạm thời. Bản thân Ankara từ chối gọi người dân Syria sang nước này lánh nạn là “người tị nạn” do bản chất của họ là đi lánh nạn tạm thời.
Theo ông Murat Erdogan, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính trị và di cư thuộc Đại học Hacettepe (HUGO), Ankara đang nỗ lực hết sức để tìm cách gạt 2 triệu người tị nạn Syria ra khỏi nghị sự tranh cử. Lý do là các vấn đề như giáo dục, quyền công dân và quy chế hợp pháp trên thực tế rất khó giải quyết trong không khí bầu cử căng thẳng.
Metin Corabatir, Chủ tịch Trung tâm Nghiên cứu tị nạn và di cư (IGAM) có trụ sở tạiAnkara, cho rằng hệ thống tị nạn của Thổ Nhĩ Kỳ hiện nay bị rối loạn khi số người lánh nạn từSyrialên tới con số hàng triệu. Điều này trở thành một thách thức đặc biệt nhạy cảm mà không một chính đảng nào tại nước này muốn “đụng vào tổ ong” khi cuộc bầu cử đang đến gần. Các chính đảng lo sợ nêu vấn đề này sẽ đụng chạm tới các lợi ích của cốt lõi của người dân. Trên thực tế, xã hội Thổ Nhĩ Kỳ đã có sẵn thành kiến với người tị nạn Syria và cho rằng những đối tượng này không được có bất kỳ quyền gì tại đất nước mà họ đang tạm trú. Cuộc thăm dò dư luận mới đây của HUGO cho thấy thái độ bài người Syria đang có xu hướng gia tăng trong xã hội Thổ Nhĩ Kỳ khi 30,6% ý kiến cho rằng cần phải đưa những người này về nước ngay cả khi nội chiến vẫn tiếp diễn. 62,3% số người được hỏi cho rằng người Syria phải chịu trách nhiệm về tình trạng mất trật tự trị an, hành vi thiếu đạo đức, buôn lậu và mại dâm tại các thành phố của Thổ Nhĩ Kỳ.
Thổ Nhĩ Kỳ hiện đang ở thế tiến thoái lưỡng nan trong vấn đềSyriakhi theo đuổi lợi ích riêng của mình nhưng dường như vẫn chưa tìm ra một chính sách phù hợp để xử lý tình hình phức tạp ở cả Syria và Iraq. Trong nhiều tháng qua, Ankara từ chối gọi tổ chức IS là một tổ chức khủng bố vì lý do 46 công dân Thổ Nhĩ Kỳ, bao gồm cả các nhà ngoại giao, đang bị tổ chức này bắt làm con tin. Trong xử lý vấn đề Syria, Chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ bị coi là “đi từ sai lầm này đến sai lầm khác”. Nhà cầm quyền Ankara đã phạm sai lầm đầu tiên ngay từ năm 2011, thời điểm bắt đầu xảy ra cuộc khủng hoảng Syria, họ đã không ngừng nhắc đi nhắc lại rằng Tổng thống Syria Bashar al-Assad sẽ bị lật đổ nhanh chóng, thậm chí còn quả quyết Bashar al-Assad sẽ nhanh chóng bị tiêu diệt. Nhưng sau 4 năm diễn ra cuộc xung đột, ông Bashar al-Assad vẫn trụ vững, thậm chí ngày càng tăng được sức mạnh của mình.
Giới phân tích nhận định để thực hiện được một chính sách ngoại giao khu vực cân bằng kết hợp với giải quyết được các vấn đề trong nước hoàn toàn không phải là điều dễ dàng đối với Thổ Nhĩ Kỳ. Người tị nạn Syria đang tạo ra những con sóng ngầm ngày càng dâng cao và con sóng này có thể sẽ là nhân tố ảnh hưởng tới kết quả bầu cử Quốc hội sắp tới ở quốc gia này.
Người đại biểu nhân dân
