Tác động mang tính biểu tượng

Được 195 quốc gia trên thế giới, trong đó có Mỹ, ký kết tại Paris, Pháp tháng 11 năm ngoái, Hiệp định này được coi là văn kiện có ý nghĩa lịch sử đối với nhân loại. Nó đã chính thức có hiệu lực cho dù vẫn còn có một số nước như Nga chưa phê chuẩn.

Với quyết định nói trên, ông Trump đưa nước Mỹ đứng vào hàng ngũ 2 quốc gia khác không tham gia Hiệp định làNicaraguavàSyria.Nicaraguakhông tham gia vì cho rằng Hiệp địnhParistốt nhưng chưa tốt đủ mức họ cần.Syriađứng ngoài vì ở đất nước này hiện vẫn còn nội chiến. Còn Mỹ đã tham gia rồi lại không tham gia vì cho rằng Hiệp định này khiến Mỹ bị thua thiệt nhiều hơn và được lợi ít hơn những thành viên khác.

Về phía Mỹ, Hiệp định này được chính quyền tiền nhiệm của Tổng thống Obama đàm phán, ký kết và phê chuẩn. Trong đó, Mỹ cam kết đến năm 2025 sẽ giảm 26% khối lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính so với năm 2005 và đóng góp 3 tỷ USD cho Quỹ Bảo vệ thiên nhiên (WWF). Nhiều ý kiến lo ngại rằng việc Mỹ rút khỏi Hiệp định sẽ có tác động tâm lý và chính trị tiêu cực đối với việc bảo vệ khí hậu, gây khó khăn cho các nước về tài chính và lộ trình đạt được mục tiêu cắt giảm lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính mà Mỹ là nước có khối lượng phát thải lớn thứ 2, sau Trung Quốc.

Nhưng trên thực tế, quyết định của ông Trump sẽ chưa thể đưa đến những tác động trước mắt. Có hiệu lực từ ngày 4.11.2016, Hiệp định Paris quy định sau ít nhất 3 năm, các bên tham gia mới có thể rút khỏi Hiệp định và sau đó ít nhất 1 năm thì việc ra khỏi mới có hiệu lực, nghĩa là sớm nhất thì cũng phải đợi đến 4.11.2020, đúng một ngày trước cuộc bầu cử Tổng thống mới của nước Mỹ, quyết định của ông Trump mới có tác dụng thực tế. Điều đó đồng nghĩa với việc, trong suốt 4 năm cầm quyền của mình, quyết định trên chưa có hiệu lực thực tế. Trong khi đó, từ 10 năm nay, lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính ở Mỹ có xu hướng giảm mà không cần đến bất cứ hiệp định nào - nhờ việc tích cực sử dụng năng lượng sạch.

Khoảng trống lãnh đạo

Trong khi đó, nhiều chuyên gia cho rằng, việc rút lui khỏi thỏa thuận biến đổi khí hậu không chỉ là chuyện nền kinh tế Mỹ sẽ được và mất gì với những ràng buộc quốc tế. Đó còn là việcWashingtonđã để lại khoảng trống về vai trò lãnh đạo trong các vấn đề toàn cầu.

Ngay sau tuyên bố của Tổng thống Donald Trump, tân Tổng thống Emmanuel Macron của nước Pháp, nước chủ nhà của Hội nghị Paris về khí hậu năm 2016, đã sử dụng chính khẩu hiệu tranh cử “khiến nước Mỹ vĩ đại trở lại” của ông Donald Trump để chỉ trích quyết định của ông.

Trong bài phát biểu mang tên “Khiến hành tinh vĩ đại trở lại”, ông Macron nói: “Hôm nay, Tổng thống Mỹ thông báo quyết định rút nước Mỹ khỏi Hiệp địnhParis. Tôi tôn trọng quyết định này. Nhưng tôi cho rằng đó là sai lầm, cả với nước Mỹ, cả với hành tinh của chúng ta”. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron một lần nữa cho thấy sự cứng rắn và cương quyết của mình trong lĩnh vực ngoại giao. Phát biểu trên truyền hình tối 1.6, ông Macron khẳng định quyết định của ông Donald Trump sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến quyền lợi của nước Mỹ và công dân Mỹ, thẳng thừng rằng không có chuyện thương lượng lại thỏa thuận.

Phát biểu bằng cả tiếng Pháp và tiếng Anh, ông Macron thể hiện sự cương quyết và cứng rắn khi bác bỏ khả năng đàm phán lại Hiệp định: “Tôi muốn khẳng định chắc chắn: Chúng tôi sẽ không thương lượng lại để có một thỏa thuận ít tham vọng hơn. Đừng viển vông về vấn đề khí hậu, không có kế hoạch B nào vì chúng ta không có hành tinh B nào”. Gửi đến những người Mỹ, ông Macron cương quyết: “Nước Pháp không từ bỏ cuộc chiến. Tôi kêu gọi các bạn hãy giữ vững niềm tin. Chúng ta sẽ thành công. Bởi vì chúng ta đã cam kết, dù sống ở đâu, dù là ai, tất cả chúng ta đều có chung một trách nhiệm: Khiến hành tinh vĩ đại trở lại”.

Cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama cũng ngay lập tức lên tiếng: “Tôi tin rằng Mỹ nên là quốc gia tiên phong tham gia Hiệp định này (...) cho dù chính quyền hiện nay đứng về phía một số ít các quốc gia cự tuyệt tương lai, tôi tin rằng các bang, thành phố và doanh nghiệp (Mỹ) sẽ nỗ lực hơn nữa trong vai trò dẫn đường và góp phần bảo vệ thế hệ tương lai”.

Sẽ phải mất nhiều năm nữa mới thấy được tác động từ quyết định rút khỏi Hiệp địnhPariscủa Tổng thống Mỹ Donald Trump, cả về môi trường lẫn trật tự thế giới. Nó sẽ không thể khiến quan hệ với các đồng minh đổ vỡ: Châu Âu khó có thể cắt đứt với Mỹ. Chỉ có điều, Trung Quốc - nước có tỷ lệ phát thải lớn nhất thế giới sẽ có thể dễ dàng triển khai tham vọng của mình. Richard N. Haass, Chủ tịch Hội đồng Quan hệ quốc tế Mỹ bình luận: “Mọi người lo lắng rằng Tổng thống Trump sẽ giúp sức cho Nga. Nhưng thực tế ông ấy đang dọn đường cho Trung Quốc”.

Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế thế giới ở Davos, Thụy Sỹ hồi đầu năm, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình từng cho thấy ý định này khi ngụ ý Trung Quốc đã sẵn sàng đảm nhận vai trò người thiết lập tiêu chuẩn toàn cầu mà Washington đã làm kể từ sau Chiến tranh Thế giới thứ II. Và bằng chứng mới nhất là việc Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã có mặt tại Brussels tuần trước gặp gỡ các nhà lãnh đạo châu Âu về tình trạng ấm lên của Trái Đất và đưa ra những cam kết. Trong bối cảnh nước có lượng phát thải lớn thứ nhì thế giới đã quyết định rời đi, Trung Quốc có thể sẽ nắm lấy cơ hội tiên phong trong công cuộc “khiến hành tinh vĩ đại trở lại”.

Đại biểu nhân dân