Quân sự “đội lốt” dân sự?
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng biện minh rằng, máy bay quân sự của Trung Quốc hạ cánh xuống bãi đá Chữ Thập nhằm đưa 3 công nhân dân sự có vấn đề về sức khỏe đến một bệnh viện ở đảo Hải Nam, Trung Quốc để cấp cứu. Mặc dù ông Lục Khảng khẳng định, “hành động này không có gì bất ngờ”, song dư luận quốc tế không khỏi đặt nghi vấn về “quân sự cải trang dân sự” mà Trung Quốc có rất nhiều kinh nghiệm. Người phát ngôn Lầu Năm Góc Jeff Davis đặt nghi vấn, tại sao Trung Quốc lại sử dụng máy bay quân sự trong trường hợp dân sự này. Trước đó, cùng với Philippines, Mỹ đã nhiều lần lên tiếng bày tỏ quan ngại về việc Trung Quốc đơn phương xây đảo nhân tạo trái phép ở Biển Đông, đặc biệt sau khi Trung Quốc xây các đường băng với chiều dài 2,8km đủ để cho máy bay quân sự cỡ lớn hạ cánh xuống quần đảo Trường Sa của Việt Nam.
Đây không phải lần đầu tiên Trung Quốc có động thái leo thang quân sự hóa cũng như đơn phương làm gia tăng căng thẳng tại khu vực. Đầu tháng 1 vừa qua, Bắc Kinh đã tiến hành nhiều cuộc thử nghiệm máy bay dân sự hạ cánh ở đường băng do Trung Quốc xây dựng phi pháp trên bãi đá Chữ Thập, bất kể sự phản đối của nhiều nước láng giềng, trong đó có ViệtNam. Tháng 2, Trung Quốc đã đặt 8 bệ phóng tên lửa đất đối không ở phía Đông đảo Phú Lâm ở quần đảo Hoàng Sa, thuộc chủ quyền của Việt Nam; 4 trong số đó đã sẵn sàng hoạt động. Các hình ảnh chụp từ vệ tinh được công bố vào đầu tháng 4 cho thấy, Trung Quốc tiếp tục triển khai hai chiến đấu cơ Shenyang J-11 đến đảo Phú Lâm.
Phản ứng lại với cộng đồng quốc tế
Các nguồn tin tình báo Australia và Mỹ cho rằng, những động thái gần đây của Trung Quốc cho thấy, nước này có thể đang chuẩn bị cho chuỗi hành động mang tính “quyết định và khiêu khích” ở Biển Đông, trong bối cảnh Tòa án Trọng tài quốc tế tại La Haye sắp sửa ra phán quyết về tranh chấp giữa Trung Quốc và Philippines trên Biển Đông, dự kiến vào cuối tháng 5 - đầu tháng 6 tới. Đối mặt với khả năng phán quyết bất lợi, Trung Quốc có thể lấy cớ leo thang gây hấn.
Theo giới phân tích, đưa ra những động thái khiêu khích này, Trung Quốc nhằm 3 mục đích:Thứ nhất, để phản ứng lại Hiệp định Tăng cường hợp tác quốc phòng giữa Philippines và Mỹ. Tháng 3 vừa qua, Philippines đã công bố bốn căn cứ không quân và một căn cứ quân sự sẽ được mở cửa lại để Mỹ điều chuyển các nhân viên, máy bay và thiết bị quân sự đến đây. Cũng trong tháng 3, Philippines và Mỹ còn bắt đầu tiến hành tuần tra hải quân chung và dự kiến tuần tra không quân chung bắt đầu vào tháng này. Đó là chưa kể cuộc tập trận chung Vai kề vai màPhilippines đang phối hợp cùng Mỹ,Australia và một số nước khác.
Thứ hai, đây có thể là cách phản ứng của Trung Quốc trước thông tin Mỹ chuẩn bị tiến hành hoạt động tuần tra Tự do hàng hải trên ở Biển Đông tiếp theo trong thời gian sớm nhất. Trước đó Mỹ đã tiến hành đợt tuần tra đầu tiên ở vùng biển gần quần đảo Trường Sa tháng 10.2015 và đợt thứ hai ở quần đảo Hoàng Sa tháng 1.2016.
Thứ ba, Trung Quốc có thể đang tìm cách đáp trả Tuyên bố đặc biệt về Biển Đông do Nhóm G7 đưa ra tại Hội nghị Thượng đỉnh ởHiroshima tuần trước. Tuyên bố này nêu rõ, Nhóm G7 cực lực phản đối bất kỳ hành động đơn phương nhằm gây hấn, cưỡng chế hay khiêu khích có thể làm thay đổi nguyên trạng và làm gia tăng căng thẳng ở Biển Hoa Đông và Biển Đông; đồng thời kêu gọi tất cả các quốc gia tránh những hành động như bồi đắp đất quy mô lớn, xây dựng các tiền đồn cũng như sử dụng chúng cho mục đích quân sự; đồng thời kêu gọi các nước hành động phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có các nguyên tắc tự do hàng hải và hàng không.
Việc Trung Quốc không ngừng đẩy mạnh các dự án trái phép nhằm mở rộng tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông, khiến các nước trong khu vực lo ngại, Trung Quốc có thể sử dụng các đảo để bành trướng sức mạnh quân sự và phá vỡ thế cân bằng quyền lực trong khu vực. Mỹ cũng nhiều lần lên án Trung Quốc cố tình quân sự hóa vấn đề Biển Đông. Phát ngôn viên Lầu Năm Góc Davis nêu rõ, Mỹ yêu cầu Trung Quốc tái khẳng định rằng không có kế hoạch triển khai hoặc điều chuyển máy bay quân sự đến các tiền đồn ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Bên cạnh đó, Mỹ cũng nhấn mạnh, sẽ tiếp tục thực hiện các chiến dịch bảo đảm tự do hàng hải ở Biển Đông, nhằm thách thức tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh ở vùng biển này.
Chính quyền Tổng thống Obama đã yêu cầu Trung Quốc: Không bồi lấp xây dựng đảo nhân tạo, không quân sự hóa Biển Đông và không sử dụng vũ lực hay đe dọa dùng vũ lực. Với những động thái leo thang gần đây, Bắc Kinh đã lấn tới trên cả 3 phương diện. Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain kêu gọi, đã đến lúc Mỹ cần quyết đoán hơn ở châu Á - Thái Bình Dương.
Đại biểu nhân dân
