Phát biểu với hãng tin TASS (Nga), chuyên viên phụ trách quan hệ báo chí của OPCW, ông E.Ma-lích (Ellahi Malik) cho biết, theo Nghị quyết của Hội đồng bảo an (HĐBA) LHQ vừa được thông qua hôm 7-8, OPCW và LHQ đã thiết lập cơ chế điều tra chung và “sẽ làm việc, hợp tác chặt chẽ với phái bộ phụ trách điều tra những trường hợp sử dụng chất độc ở Xy-ri”.
Trước đó, HĐBA LHQ ngày 7-8 đã thông qua Nghị quyết số 2235 về việc thành lập một cơ chế điều tra nhằm truy cứu trách nhiệm những đối tượng đứng đằng sau các cuộc tấn công bằng khí độc tại Xy-ri. Nghị quyết trên đã nhận được sự đồng thuận của tất cả 15 quốc gia ủy viên HĐBA, kể cả Nga-đồng minh của Xy-ri và là nước có quyền phủ quyết trong HĐBA. Nghị quyết của HĐBA nêu rõ “không bên nào tại Xy-ri được phép sử dụng, sản xuất, phát triển, mua sắm, tàng trữ hay chuyển giao các vũ khí hóa học”. Nghị quyết do Mỹ soạn thảo, đề xuất thành lập một ủy ban trong thời hạn một năm, có nhiệm vụ xác định "những cá nhân, thực thể, các nhóm hay các chính phủ có liên quan tới việc sử dụng vũ khí hóa học, trong đó có khí clo (clorin) và các hóa chất độc hại khác" tại Xy-ri. Nghị quyết cũng mở đường cho những biện pháp trừng phạt nhằm vào những đối tượng này. Theo kế hoạch, ủy ban trên sẽ đệ trình báo cáo đầu tiên lên HĐBA trong 90 ngày kể từ khi đi vào hoạt động.
Nghị quyết của HĐBA kêu gọi Chính phủ Xy-ri và các phe phái ở nước này hợp tác đầy đủ với Tổ chức cấm vũ khí hóa học (OPCW) và LHQ, theo đó cung cấp sự tiếp cận toàn diện đối với tất cả các địa điểm, với tất cả các cá nhân và các loại nguyên liệu tại Xy-ri cho các nhà điều tra. Nghị quyết cũng kêu gọi các quốc gia hợp tác toàn diện và cung cấp các thông tin cần thiết phục vụ tiến trình điều tra. Tổng thư ký LHQ Ban Ki-mun (Ban Ki-moon) sẽ đệ trình các đề xuất về việc thành lập ủy ban nói trên trong 20 ngày tới. HĐBA sau đó sẽ có 5 ngày để xem xét các đề xuất.
Sau khi HĐBA LHQ thông qua nghị quyết, Tổng Thư ký LHQ đã ra tuyên bố hoan nghênh, cho rằng việc đưa thủ phạm các cuộc tấn công bằng hóa chất độc hại ra ánh sáng có thể giúp làm dịu đi những đau khổ mà người dân Xy-ri đã phải chịu đựng. Nghị quyết nói trên của HĐBA LHQ được thông qua trong bối cảnh các nước Mỹ, Anh và Pháp liên tiếp cáo buộc chính quyền của Tổng thống B.An Át-xát (Bashar al-Assad) sử dụng vũ khí hóa học trong cuộc nội chiến ở nước này, đặc biệt là ở tỉnh Idleb, miền Tây Bắc Xy-ri, để đẩy lui phe nổi dậy, chống chính quyền Đa-mát. Trong khi đó, Nga, đồng minh thân cận của Tổng thống An Át-xát, tới nay luôn bác bỏ mọi cáo buộc nhằm vào chính quyền Xy-ri.
Theo các nhà phân tích, quyết định của HĐBQ là một hành động quan trọng trong vấn đề sử dụng vũ khí hóa học tại Xy-ri. Thời gian qua, Chính phủ Xy-ri và lực lượng chống đối đã cáo buộc lẫn nhau về việc sử dụng chất hóa học độc hại như clo trong cuộc nội chiến kéo dài 4 năm làm hơn 200.000 người thiệt mạng.
Trên nguyên tắc, Xy-ri phải tiêu hủy toàn bộ số vũ khí hóa học, theo một thỏa thuận Nga-Mỹ hồi tháng 9-2013, giúp chế độ của Tổng thống B.An Át-xát tránh bị phương Tây oanh kích sau khi Đa-mát bị tố cáo dùng hơi ngạt sát hại 1.400 người ở ngoại thành thủ đô Xy-ri. Về mặt lý thuyết, khoảng 1.300 chất hóa học độc hại và gây thương tích cho thường dân đã được chuyển ra ngoài lãnh thổ Xy-ri và đã phải được tiêu hủy. Tuy nhiên, năm ngoái Tổ chức cấm vũ khí hóa học khẳng định là vũ khí hóa học có chứa khí clo vẫn thường xuyên được quân đội chính quy Xy-ri sử dụng. Vẫn theo tổ chức này, quân đội trung thành với Tổng thống An Át-xát dùng trực thăng rải loại vũ khí nói trên xuống các vùng do phe đối lập Xy-ri kiểm soát. Trong khi đó, tính đến tháng 1-2015, Xy-ri vẫn chưa đưa khí clo, một chất hóa học độc hại, vào danh sách các loại vũ khí hóa học phải tiêu hủy theo thỏa thuận với cộng đồng quốc tế hồi năm ngoái vì chất này được sử dụng rộng rãi cho mục đích thương mại và trong nước.
Được biết, công cuộc điều tra sẽ kéo dài trong vòng một năm và có thể được gia hạn. Các nhà quan sát đánh giá đây sẽ là nhiệm vụ khó khăn. Quyền tự do đi lại sẽ bị hạn chế và an ninh của chuyên gia quốc tế trên lãnh thổ Xy-ri không được bảo đảm.
QĐND
