Kẽ hở tình báo - bài học từ quá khứ

Cách thức tấn công lần này của Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, những kẻ đã nhận trách nhiệm cho vụ việc trên, gợi nhớ đến thảm kịch Mumbai ở Ấn Độ năm 2008, kéo dài suốt 4 ngày khiến 173 người thiệt mạng và 308 người bị thương. Hơn 10 vụ tấn công khủng bố bằng bom và xả súng kinh hoàng được tiến hành cùng lúc trên khắp Mumbai, nhằm vào các khách sạn hạng sang, nhà hàng nổi tiếng, bệnh viện, rạp chiếu phim, bãi biển, sân bay quốc tế và trạm xe lửa đông người. Cuộc tấn công được cho là theo kế hoạch và chỉ đạo của nhóm chiến binh Lashkar-e-Taiba (LeT) ở Pakistanvới mục tiêu tấn công là các công dân châu Âu. Thảm kịch tại Mumbai được các chuyên gia phân tích ví như vụ 11.9 của Ấn Độ là lời cảnh báo rõ ràng của quá khứ về những lỗ hổng tình báo của cơ quan an ninh các nước.

Đầu năm nay, tổ chức ProPublica và đài truyền hình PBS của Mỹ đã công bố tài liệu mật do cựu nhân viên Cơ quan An ninh quốc gia Mỹ (NSA) Edward Snowden cung cấp về vụ khủng bố Mumbai ở Ấn Độ. Các tài liệu mật này cho thấy, 3 cơ quan tình báo quốc gia Anh, Mỹ, Ấn Độ đã nắm được những dữ liệu theo dõi các phần tử tham gia lập kế hoạch khủng bố nhưng không hoàn thành việc xâu chuỗi dữ liệu dẫn đến thất bại trong ngăn chặn vụ tấn công liên hoàn. Các dữ liệu về hoạt động tìm kiếm trên internet, tin nhắn, e-mail của tổ chức LeT đều bị tình báo thu thập, theo dõi, song, cả 3 cơ quan này không hề biết đến hoạt động theo dõi tương tự ở các nước còn lại. Các cơ quan tình báo phương Tây thường chia sẻ với đồng minh các thông tin tình báo có giá trị hoặc liên quan tới các mối đe dọa, tuy nhiên đôi khi những thông tin nhỏ lẻ được đánh giá là ít quan trọng hơn sẽ không được sẻ chia. Việc này dẫn đến tình trạng dù có quan hệ hợp tác nhưng những thông tin nhỏ lẻ không được tiết lộ đã khiến bức tranh phác họa kế hoạch tấn công Mumbai bị che khuất. Chỉ khi việc đã rồi 3 quốc gia này mới tiết lộ các thông tin tình báo nắm được để phục vụ quá trình điều tra. Vụ Mumbai cho thấy, kẽ hở tình báo là mối nối bị đứt đoạn trong mối liên kết giữa tình báo các nước đã được cảnh báo từ lâu.

Nguy cơ mới từ “Những con sói đơn độc”

Ngày 14.11, các điều tra viên của Pháp và Hy Lạp cho biết, một trong những kẻ xả súng tại rạp hát Bataclan làm 89 người thiệt mạng là người Pháp sống ở Paris. Điều này làm dấy lên lo ngại về lỗ thủng trên lá chắn an ninh ở Pháp, châu Âu, cũng như toàn thế giới đang bị đe dọa bởi sự gia tăng nhanh chóng về số lượng những con sói đơn độc trong bối cảnh công tác tuyên truyền thánh chiến cực đoan của IS phát triển mạnh trên khắp thế giới. Việc nhiều thanh niên Hồi giáo châu Âu, đặc biệt là Pháp bị ảnh hưởng bởi tư tưởng cực đoan dễ dàng tìm tới thành trì của IS ở Raqqa, Syria bằng vé máy bay mang danh nghĩa du lịch tới Thổ Nhĩ Kỳ và tiếp tục theo đường bộ tới Syria. Sau khi qua quá trình đào tạo chiến đấu bên lực lượng thánh chiến ở Syria, chúng dễ dàng về nước, trở thành những quả bom nổ chậm chờ lời hiệu triệu của IS để phát tán. Cơ quan an ninh và cảnh sát chỉ có thể ngậm ngùi theo dõi những con sói này mà không thể bắt giữ hoặc ngăn cản họ về nước nếu không có bằng chứng cụ thể. Tại Pháp và Anh, ước tính có khoảng 400 - 500 người đã từ Syria trở về. Thậm chí, những con sói đơn độc ấy chẳng cần rời nhà tới Syria mà vẫn sẵn sàng đem súng, bom tới quyết chiến theo lời hiệu triệu của IS. Điều này thể hiện rõ sự ảnh hưởng của IS tới tinh thần một lượng lớn người trẻ tuổi theo đạo Hồi. Đặc biệt có thông tin cho biết, những kẻ đánh bom liều chết trong vụ thảm sát ở Paris vừa qua có một thiếu niên mới 15 tuổi. Những con sói này được tính vào số lượng tiềm năng mà các cơ quan khó có thể tính hết.

Nỗi sợ hãi về những con sói đơn độc càng gia tăng khi châu Âu mở cửa đón người tị nạn. Một hộ chiếuSyria và một hộ chiếu Ai Cập đã được tìm thấy bên thi thể hai kẻ đánh bom liều chết ở hiện trường sân vận động Stade de France. Bộ trưởng Quốc phòng Hy Lạp Panos Kammenos trong cuộc họp khẩn với Thủ tướng Alexis Tsipras cho rằng, giờ thì có thể khẳng định những phần tử khủng bố đang vượt biển vào châu Âu cùng những nạn nhân của cuộc chiến ở Trung Đông (người tị nạn).

24 giờ sau khi các cuộc nổ bom và xả súng đẫm máu xảy ra ở Paris, người dân tại đây cũng như công dân các nước châu Âu vẫn chưa khỏi bàng hoàng. Mặc dù rất nhiều người đã tiến hành một loạt các hành động nhằm tự trấn an bản thân và những người xung quanh như kêu gọi mọi người tiếp tục hoạt động thường ngày, tụ tập đông người, hô cao khẩu hiệu “not afraid” (không sợ hãi) nhưng tất cả vẫn chỉ là những liệu pháp tâm lý tạm thời. Muốn chữa trị tận gốc vết thương này củaParis cũng như châu Âu có lẽ phải tìm ra lỗ hổng an ninh để vá lại. Nếu không,Paris và cảBrussels sẽ còn phải chứng kiến nhiều đêm mất ngủ kinh hoàng.

 1 năm, 4 vụ khủng bố

Ngày 7.1.2015: Hai anh em người Pháp gốc Algeria Said và Cherif Kouachi đã xả súng bắn chết 12 người tại trụ sở tuần báo trào phúng Charlie Hebdo ở Paris. Trong số những nạn nhân thiệt mạng  có 5 họa sĩ biếm họa nổi tiếng của Pháp là Charb, Cabu, Tignous, Wolinski, Honoré cùng nhà phân tích kinh tế Bernard Maris.

Charlie Hebdo vốn là mục tiêu của những thành phần cực đoan trên khắp thế giới do tuần báo này chuyên đưa nội dung châm biếm về tôn giáo, đặc biệt về những kẻ sùng đạo. Năm 2013, Tổ chức al-Qaeda ở bán đảo Ảrập đã đưa ra danh sách những đối tượng bị truy nã (sống, hay chết) vì tội ác chống lại Hồi giáo, trong đó có các nhà biếm họa của Charlie.

Tháng 6.2015: Hai kẻ tấn công khủng bố đã xông vào một nhà máy khí đốt ở thị trấn Saint-Quentin-Fallavier thuộc tỉnh Isère miền ĐôngNam nước Pháp. Chúng chặt đầu một người và làm bị thương nhiều người khác. Nghi phạm chính là Yassine Salhi (35 tuổi) sau đó đã bị bắt giữ. Tại hiện trường vụ tấn công, cảnh sát đã tìm thấy một lá cờ đen có in những những viết tiếng Ảrập. Tổng thống Pháp Francois Hollande đã gọi đây là một vụ tấn công khủng bố.

Tháng 8.2015: Một âm mưu khủng bố trên chuyến tàu cao tốc Thalys đi từAmsterdam đếnParis đã được chặn đứng nhờ các hành khách là thủy quân lục chiến Mỹ đi nghỉ hè. Hung thủ vũ trang một khẩu Kalashnikov, một súng ngắn tự động, 9 băng đạn súng máy và một con dao. Nghi phạm là người gốc Morroco, bị cơ quan chống khủng bố nước này xếp vào giới Hồi giáo cực đoan, và đã điSyria trước khi đến Pháp.

Ngày 13.11.2015: Hàng loạt vụ khủng bố kinh hoàng đã cướp đi sinh mạng của 129 người người và làm 350 người bị thương khiến cả thế giới bàng hoàng. Những kẻ khủng bố được trang bị súng trường Kalashnikov và lựu đạn đã tấn công vào 6 địa điểm trong thành phố Paris như bảo tàng nghệ thuật Louvre, Trung tâm Pompidou, khu mua sắm Les Halles và nghiêm trọng nhất là nhà hát Bataclan nơi hơn 100 người thiệt mạng.

Đại biểu nhân dân