Nghị quyết trên do Thượng nghị sĩ Dân chủ Tim Kaine đệ trình, được đưa ra sau căng thẳng giữa Mỹ và Iran ngày càng leo thang khi Tổng thống Donald Trump ra lệnh tấn công bằng máy bay không người lái sát hại Tướng Iran Qassem Soleimani ở Thủ đô Baghdad hồi đầu năm. Để trả đũa, Tehran đã tấn công tên lửa vào các căn cứ quân sự ở Iraq mà quân Mỹ đang đồn trú. Tổng thống Donald Trump cho rằng, quyết định sát hại Tướng Soleimani là hợp pháp theo các thẩm quyền hiện hành về việc sử dụng sức mạnh quân sự. Tuy nhiên, do dịch Covid-19 buộc các nghị sĩ phải nghỉ họp, đến tháng 3 Hạ viện Mỹ mới thông qua Nghị quyết và nó cũng nhận được cái gật đầu của Thượng viện cách đó không lâu.
Theo Nghị quyết, Tổng thống sẽ không được sử dụng sức mạnh quân sự chống lại Iran khi chưa có sự đồng ý của Quốc hội. Đây là một trong những nghị quyết hiếm hoi nhận được sự ủng hộ của lưỡng đảng Mỹ. Đảng Dân chủ lập luận, việc Tổng thống Donald Trump ra lệnh sát hại Tướng Qassem Soleimani có thể khiến hai bên gia tăng căng thẳng, thậm chí có khả năng dẫn đến một cuộc xung đột toàn diện. Họ cho rằng, đây là quyết định “không thỏa đáng và mang tính gây hấn”, vì vậy Nghị quyết được đưa ra là để “ngăn chặn một cuộc chiến tranh không cần thiết”, không chỉ với Iran mà với bất kỳ cuộc chiến nào khác. Theo văn bản trên, Tổng thống Donald Trump sẽ được yêu cầu rút toàn bộ quân đội Mỹ khỏi các hoạt động thù địch chống lại Iran trong vòng 30 ngày cho tới khi Quốc hội thông qua việc sử dụng hành động quân sự.
Đến ngày 6.5, Tổng thống Donald Trump đã sử dụng quyền phủ quyết, đồng thời cáo buộc phe Dân chủ âm mưu dùng Nghị quyết để chia rẽ đảng Cộng hòa vì mục đích chính trị nhằm giành lợi thế trong cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11 tới. Ông còn coi Nghị quyết này “mang tính xúc phạm”, “gây hại đến trách nhiệm bảo vệ đất nước” của mình, đồng thời lên án “một số thành viên đảng Cộng hòa đã làm lợi cho đối thủ bằng việc bỏ phiếu ủng hộ đề xuất đó”. Có 7 nghị sĩ Cộng hòa đã ủng hộ Nghị quyết. Được biết, với động thái mới nhất, người đứng đầu Nhà Trắng đương nhiệm đã dùng quyền phủ quyết đến lần thứ 7 trong nhiệm kỳ của mình.
Theo Đạo luật Quyền lực chiến tranh của Mỹ năm 1973, Chính phủ cần thông báo cho Quốc hội khi tiến hành những hành động quân sự lớn. Tuy nhiên, Tổng thống Donald Trump cho rằng, việc ông chỉ thị tiến hành cuộc không kích tại sân bay Iraq khiến tướng Qassem Soleimani thiệt mạng mà không thông báo hay tham vấn Quốc hội là hợp pháp.
Đến ngày 7.5, Thượng viện Mỹ biểu quyết để đảo ngược phủ quyết của Tổng thống nhưng thất bại. Thực tế, kết quả đó có thể đoán trước, bởi phe Cộng hòa đang chiếm đa số tại đây nên Thượng viện rất khó đạt được 2/3 số phiếu cần thiết. Năm ngoái, biện pháp tương tự như Nghị quyết của Thượng nghị sĩ Kaine cũng đã bị Thượng viện bác bỏ sau khi Tổng thống Donald Trump thừa nhận ông đã ngừng tấn công quân sự chống lại Iran. Trước đó, dự luật trên được Hạ viện do phe Dân kiểm soát thông qua.
Căng thẳng Mỹ - Iran sẽ leo thang?
Phát biểu sau khi Thượng viện không thể đảo ngược phủ quyết của Tổng thống, Thượng nghị sĩ Cộng hòa Mitch McConnell, đồng thời là lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện cho rằng, cuộc tấn công vào vị tướng Iran hồi đầu năm gửi thông điệp mạnh mẽ tới chính quyền Tehran. Theo ông, Mỹ phải duy trì các biện pháp răn đe sau vụ tấn công và một trong những việc đó là Tổng thống phủ quyết Nghị quyết sai lầm trên.
Kể từ tháng 5 năm ngoái, để đối phó với các cuộc tấn công và khiêu khích của Iran, Lầu Năm góc đã phải triển khai thêm khoảng 14.000 binh sĩ tới khu vực Vịnh Ba Tư, trong đó có thêm khoảng 3.500 quân tới Ảrập Xêút. Một loạt khí tài quân sự như máy bay cảnh báo sớm, máy bay tuần tra hàng hải, hệ thống phòng không và tên lửa Patriot, máy bay ném bom B-52, nhóm tấn công tàu sân bay, máy bay không người lái Reaper và nhiều nhân viên kỹ thuật và hỗ trợ khác cũng được điều động tới Trung Đông.
Tuy nhiên, Lầu Năm góc đã giảm dần lực lượng quân sự được gửi đến Trung Đông sau cuộc tấn công Tướng Suleimani vì bớt lo ngại các cuộc tấn công trả đũa sẽ diễn ra nhiều hơn từ phía Iran hoặc của lực lượng ủy nhiệm Iran. Tờ The New York Times trích lời một quan chức Mỹ cho biết, hai hệ thống phòng không và tên lửa Patriot, vũ khí được thiết kế để hạ máy bay địch và tên lửa đạn đạo, đã được rút khỏi Ảrập Xêút. Hai hệ thống khác cũng được rút khỏi Iraq. Hiện Mỹ chỉ còn 4 hệ thống tại khu vực. Hai phi đội chiến đấu cơ cũng đã trở về Mỹ, cùng với hàng trăm binh sĩ thuộc Sư đoàn Không vận 82.
Trong khi một số quan chức Mỹ xác định mối đe dọa từ Iran đã giảm đủ trong những tuần gần đây để rút về một số lực lượng Mỹ, nhiều người khác lại không chắc chắn như vậy. Nhiều nhà phân tích cho rằng, trong bối cảnh Tổng thống Mỹ đang muốn gia tăng áp lực với chính quyền Tehran, khả năng căng thẳng giữa Mỹ và Iran sẽ gia tăng. Vào tháng 10 tới, lệnh cấm vận của Washington đối với việc cung cấp vũ khí cho Tehran hết hiệu lực. Chính quyền Tổng thống Donald Trump dự định sẽ gia hạn lệnh cấm, trong khi đó Tổng thống Iran Hassan Rouhani cam kết sẽ đáp trả đích đáng nếu việc đó xảy ra.
daibieunhandan.vn
