Cuộc bầu cử mới mà cũ

Theo kết quả do Ủy ban Bầu cử Trung ương Kyrgyzstan công bố, 6 đảng đã vượt qua ngưỡng 7% số phiếu để có mặt trong Jogorku Kenesh (Nghị viện) khóa mới, trong đó đảng Xã hội - Dân chủ Kyrgyzstan (SDPK) dẫn đầu với gần 27% số phiếu. Đảng Respublika-Ata-Jurt (Cộng hòa - Tổ quốc) về thứ hai với 20,3% phiếu bầu. Bốn đảng còn lại gồm đảng Kyrgyzstan, Onuguu (Tiến bộ), Bir Bol (Thống nhất) và Ata Meken (Tổ quốc) giành dưới 13% số phiếu ủng hộ. Trong đó, Đảng Kyrgyzstan, Tiến bộ và Thống nhất không tham gia cuộc bầu cử năm 2010. Tham gia tranh cử lần này có 14 đảng phái và hơn 2.000 ứng cử viên chạy đua vào cơ quan lập pháp của Kyrgyzstan với 120 ghế. Khoảng 56% trong số gần 2,8 triệu cử tri Kyrgyzstan đã đi bỏ phiếu.

Trong cuộc bầu cử năm nay, lần đầu tiên Kyrgyzstan đưa vào sử dụng hệ thống dữ liệu bầu cử sinh trắc học. Theo đó, trước cuộc bầu cử, cử tri phải đăng ký dấu vân tay, ảnh và chữ ký cho nhà chức trách, và sử dụng dấu vân tay để xác nhận phiếu bầu. Việc gấp rút đưa vào sử dụng hệ thống này nhằm giảm thiểu các gian lận bầu cử, nguyên nhân trực tiếp dẫn đến cuộc Cách mạng hoa Tulip năm 2005 lật đổ Tổng thống Askar Akayev, mở đầu cho gần một thập niên bất ổn và Chính phủ thay đổi liên tục.

Mặc dù có một số phàn nàn về máy móc chậm và danh sách thiếu tên cử tri, ngày bầu cử được các tổ chức quan sát quốc tế đánh giá là diễn ra công bằng và dân chủ. Trước đó, quá trình tranh cử giữa các đảng phái cũng được đánh giá là có tính cạnh tranh cao, khi nhà chức trách tạo điều kiện cho các bên tiếp cận cử tri dưới nhiều hình thức từ tờ rơi đến các phương tiện truyền thông. Do đó, nhiều cử tri đã kỳ vọng cuộc bầu cử lần này sẽ mang tới luồng gió mới cho chính trường Kyrgyzstan.

Tuy nhiên, kỳ vọng này chưa thể nói đã được đáp ứng. Mặc dù có nhiều đảng mới bước vào Nghị viện, nhưng thành viên các đảng này phần nhiều lại là những gương mặt cũ từ các đảng lâu năm. Về cương lĩnh tranh cử và chương trình hoạt động của các đảng, trừ Đảng Cộng hòa - Tổ quốc, không thấy nhiều điểm cải cách. Thậm chí, đường lối của nhiều đảng còn tương đối giống nhau. Về đối ngoại, tất cả 6 đảng đều thân Nga. 

Vô vàn thách thức

Ngay trước cuộc bầu cử, tổ chức Nhóm Khủng hoảng quốc tế (ICG) công bố báo cáo dự báo về tương mai mờ mịt củaKyrgyzstan. 3 nguy cơ lớn sẽ tác động tớiKyrgyzstanlà cuộc khủng hoảng kinh tế Nga, bất ổn ở nước láng giềngAfghanistanvà sự phát triển nhanh chóng của chủ nghĩa cực đoan. ICG còn nhấn mạnh, những nguy cơ này càng trở nên nghiêm trọng bởi giới lãnh đạo, cho đến nay, thất bại trong việc giải quyết các vấn đề kinh tế và chính trị, trong đó có tham nhũng và chủ nghĩa dân tộc cực đoan.

Kinh tế là vấn đề lớn nhất và là thử thách Chính phủ và Nghị viện mới phải đương đầu trước tiên. Theo đánh giá của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), tốc độ tăng trưởng GDP trong năm nay sẽ chỉ đạt 1,7%, giảm mạnh từ mức 3,6% của năm ngoái. Lạm phát đang tăng nhanh ở mức báo động, ảnh hưởng từ sự trượt giá của các đồng tiền củaNga,Kazakhstanvà Trung Quốc, 3 đối tác thương mại chính, khiến hàng xuất khẩu giảm giá trị. Kim ngạch thương mạiKyrgyzstangiảm tới 17% trong 8 tháng năm nay. Tỷ lệ thất nghiệp tăng nhanh, đặc biệt là trong bộ phận người lao động Kyrgyzstan ở Nga. Trong khi đó, chi tiêu của lực lượng này tại quê nhà tương đương 1/3 mức GDP của Kyrgyzsta nnăm 2014.

Ngày càng nhiều nhà đầu tư nước ngoài ngần ngại đầu tư vào Kyrgyzstan, bởi môi trường pháp lý không thân thiện và thiếu ổn định, tòa án thiếu độc lập và bị chi phối bởi chính trị. Theo thăm dò của Ngân hàng Thế giới (WB) số doanh nghiệp cho rằng hệ thống tòa án công bằng và không tham nhũng đã giảm từ 34% vào năm 2008 xuống còn 9% vào năm 2013. Bên cạnh đó,Kyrgyzstan còn phải đối mặt với nhiều vấn đề khác, như tình trạng thiếu điện và bất ổn tại biên giới với Tajikistan và Uzbekistan.

Mặt khác, do có tới 6 đảng vào được Nghị viện, nên tình trạng các đảng bất hòa rồi dẫn đến thay đổi Nội các nhanh chóng như các nhiệm kỳ trước vẫn có khả năng xảy ra. Điều lạc quan là vì có tới 6 đảng, trong đó có 3 đảng trội hẳn, thì nếu một trong 3 đảng này rời khỏi liên minh cầm quyền, các đảng khác có thể thế chỗ và không dẫn đến Nội các mới hoàn toàn.'

Nguy cơ lớn nhất đối với Kyrgyzstan tại thời điểm này, theo giới phân tích, chính là kỳ vọng của cử tri đang rất cao. Có nghĩa là nếu Chính phủ khiến cử tri thất vọng,Kyrgyzstancó thể sẽ rơi vào vòng xoáy bất ổn và bạo lực nghiêm trọng.

Người đại biểu nhân dân