Hòa đàm có nguy cơ sụp đổ

Đặc phái viên Liên Hợp Quốc về Syria Staffan de Mistura ngày 22.4 khẳng định, cuộc đàm phán hòa bình Syria ở Geneva, Thụy Sĩ, sẽ vẫn diễn ra vào ngày 27.4 tới; đồng thời hối thúc Mỹ, Nga và các cường quốc khác hành động nhanh chóng nhằm cứu vãn các cuộc hòa đàm mong manh đang đứng trước nguy cơ sụp đổ. Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng, cuộc đàm phán nếu có diễn ra trong vài ngày tới cũng không đem lại kết quả.

Ngày 19.4 vừa qua, giới lãnh đạo phe đối lập Syria đã lần lượt rời khỏi bàn đàm phán ở Geneva, sau khi xảy ra cuộc không kích nhằm vào các khu chợ ở Maarat al-Numan, tỉnh Idlib, phía Tây Nam Syria, làm ít nhất 44 người thiệt mạng. Đây là vụ tấn công đẫm máu nhất kể từ khi lệnh ngừng bắn ởSyriacó hiệu lực hồi tháng 2 vừa qua. Cuộc không kích nhằm vào khu chợ ở thành phố Maarat al-Numan được xem như giọt nước làm tràn ly, bởi kể từ tuần đầu tiên của tháng 4, quân đội của chính quyền Assad đã mở nhiều cuộc không kích nhằm vào những khu vực phía Nam Aleppo. Song, những cuộc tấn công này không bị phản đối, do diễn ra ở những khu vực thuộc quyền kiểm soát của nhóm nổi dậy Mặt trận Al-Nusra. Những cuộc không kích của quân Chính phủ gây ảnh hưởng cả đến những khu vực dân thường, gây thương vong cho người dân. Phe đối lậpSyriatuyên bố, không thể tiếp tục tham gia tiến trình đàm phán hòa bình khi mỗi ngày đều có dân thường thiệt mạng và các hoạt động viện trợ nhân đạo bị hạn chế tiếp cận những khu vực bị tàn phá bởi các cuộc giao tranh.

Phe đối lập cũng có trách nhiệm trong việc để lệnh ngừng bắn đổ vỡ, khi phát động chiến dịch phản công nhằm đáp trả các cuộc tấn công của quân Chính phủ ngày 18.4 vừa qua. Chiến dịch này diễn ra ở tỉnh Latakia, được xem là thành trì của quân Chính quyền Assad, làm ít nhất 16 dân thường thiệt mạng. Trong bối cảnh hai bên kiếm cớ phá vỡ thỏa thuận ngừng bắn ở Syria, việc tiến trình hòa đàm ở Geneva có nguy cơ sụp đổ không gây ngạc nhiên.

Không tìm được tiếng nói chung

Leo thang bạo lực ở chiến trường Syria không phải là nguyên nhân duy nhất đẩy tiến trình đàm phán hòa bình ở Geneve vào nguy cơ đổ vỡ. Mấu chốt của vấn đề vẫn nằm ở sự bế tắc mà hai bên chưa thể tháo gỡ về số phận của Tổng thống Assad.

Mỹ và phe đối lậpSyriakiên quyết đòi ông Assad phải ra đi, trong khi Nga và chính quyền Syria kăng khăng bảo vệ ông này. Trước vòng đàm phán mới nhất, hy vọng được nhen nhóm khi Mỹ và các đồng minh đã nhượng bộ với Nga về số phận của Tổng thống Assad, bởi họ muốn tập trung toàn lực cho cuộc chiến chống IS. Thế nhưng, phe đối lậpSyriakhông chấp thuận sự nhượng bộ này. Điều phối viên của HNC Riyad Hijab nêu rõ, phe đối lập sẽ không quay lại bàn đàm phán chừng nào việc ông Assad phải ra đi không nằm trong giải pháp chính trị. Trong khi đó, Đại sứSyriatại LHQ và là nhà đàm phán chính của chính quyền Tổng thống Assad liên tục nhắc lại rằng, số phận của ông Assad không phải vấn đề được đưa ra đàm phán ở Geneva và nhấn mạnh đấy là công việc của người Syria với người Syria. Bế tắc trong đàm phán hòa bình Syria cũng cho thấy sự bất lực của Nga và Mỹ trong việc gây sức ép lên Chính phủ và phe đối lập Syria.

Kế hoạch B

Tiến trình đàm phán hòa bình Syria diễn ra ở Geneva được khởi động từ nhiều tuần qua, với kỳ vọng lớn nhất từ trước đến nay. Đây là lần đầu tiên Mỹ và Nga, hai đồng Chủ tịch Nhóm quốc tế hỗ trợSyria, tìm được tiếng nói chung và thể hiện quyết tâm cao trong việc tháo gỡ cuộc khủng hoảng ở Syria. Tuy nhiên, bất kể nỗ lực của Moscow - Washington, vòng đàm phán hòa bình Syria lần này tiếp tục lăn vào vết xe đổ của những vòng đàm phán trước đó.

Nga được xem là chìa khóa chính mang lại thay đổi ởSyria, song hy vọng bị dập tắt bởi những báo cáo gần đây về việc Nga đã triển khai một số khí tài trở lạiSyria. Các nhà ngoại giao phương Tây cho rằng, động thái này khiến họ không thể tin tưởng nhiều ởMoscow. Các nhà ngoại giao cũng cảnh báo, nếu giao tranh ởSyriatiếp diễn thêm 1 năm, sẽ có thêm một triệu người tị nạn và hàng nghìn dân thườngSyriathiệt mạng. Tháng 12 vừa qua, khi được hỏi về tình hình tại Syria, một số thành viên cấp cao trong phái đoàn nhân đạo đi khảo sát tình hình tại Syria cho rằng, các công trình hạ tầng xã hội ở Syria đã gần như biến mất.

Nhiều tháng qua, các nhà đàm phán của Mỹ khẳng định không có kế hoạch B nếu các cuộc đàm phán hòa bình thất bại. Tuy nhiên, theo báo Wall Street Journal, có vẻ như sẽ vẫn có kế hoạch B. Washington từng tuyên bố, sẵn sàng cung cấp cho lực lượng đối lập Syria vũ khí phức tạp hơn để tăng cường vũ trang cho lực lượng nổi dậy chống quân Chính phủ của Tổng thống Assad. Trong thời gian diễn ra các cuộc hòa đàm, Mỹ đã cung cấp cho phe đối lậpSyria3.000 tấn vũ khí, trong đó có các tên lửa đất đối không. Trước viễn cảnh tiến trình hòa đàm ởGenevacó nguy cơ sụp đổ, phe đối lậpSyriacũng đã công khai kêu gọi Mỹ cung cấp thêm vũ khí cho họ. Phát ngôn viên chính của HNC Salim al-Muslat cho rằng, những thay đổi trên mặt trận sẽ đưa các bên trở lại bàn đàm phán

Đại biểu nhân dân