Lá phiếu vì phẩm giá

Sau khi kết quả chính thức được công bố, hàng nghìn người dânAthensđã tập trung tại quảng trường chính Syntagma vẫy cờ và đốt pháo bông ăn mừng. “Thông điệp đằng sau lá phiếu “Không” là chúng tôi không sợ hãi trước các áp lực từ cả trong lẫn ngoài châu Âu. Chúng tôi muốn sống một cách công bằng và tự do trong lòng châu Âu”, giáo viên 47 tuổi tên Stathis Efthimiadis bộc bạch. Còn theo Giorgios, 25 tuổi, “Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha nên theo con đường này. Chúng ta ủng hộ một châu Âu vì người dân”. Những người phản đối cho rằng, lá phiếu của họ là “quyết định vì phẩm giá”.

Kết quả trên là một bất ngờ đối với giới phân tích và với chính người dân Hy Lạp, bởi theo các cuộc thăm dò dư luận trước đó, số người phản đối và ủng hộ kế hoạch cứu trợ không chênh lệch nhiều. Thực tế số người bỏ phiếu “Có” chỉ chiếm 39%. Còn kế hoạch cứu trợ bị phản đối thì không lạ, bởi trong câu hỏi mà Chính phủ Hy Lạp đặt ra để yêu cầu dân chúng cho ý kiến, có những nội dung gần như chắc chắn người Hy Lạp sẽ không chấp nhận, ví dụ như tăng thuế VAT lên 23% đối với lĩnh vực du lịch, nguồn thu chính của Hy Lạp. 

Ra đi hay đàm phán?

Các nhà lãnh đạo châu Âu, từ Tổng thống Pháp Hollande, Thủ tướng Italy Renzi tới Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean Claude Juncker trước đó đều thẳng thừng tuyên bố, bỏ phiếu phản đối sẽ là nói “Không” với châu Âu, đồng nghĩa với lựa chọn rời khỏi Khu vực đồng euro. Tuy nhiên, Bộ trưởng Tài chính Đức Wolfgang Schauble trong một cuộc họp kín lại nói, lá phiếu phản đối trong cuộc trưng cầu không đồng nghĩa với rời bỏ EU. Bởi vậy, vẫn còn cơ hội cho các cuộc đàm phán.

Trên thực tế, nhóm đàm phán của Hy Lạp đã quay lạiBrusselstrong ngày 6.7. Nhưng ngay cả khi các cuộc đàm phán được nối lại thì chúng cũng hứa hẹn không dễ dàng hơn những gì đã diễn ra trong suốt 5 tháng qua. Thủ tướng Hy Lạp Alexis Tsipras tuyên bố, với lựa chọn của người Hy Lạp, ông không chỉ có được quyền chia tay châu Âu mà còn có vị thế đàm phán chắc chắn hơn. Giới phân tích dự đoán, nhiều khả năng vấn đề giãn nợ sẽ được đưa lên bàn đàm phán cùng nhiều khúc mắc từng bị gạt sang một bên trong các cuộc thảo luận trước đó như cải cách thị trường lao động và tự do hóa giá cả. Thứ trưởng Ngoại giao Hy Lạp Euclid Tsakalotos nhận định, hiện có 2 điểm mới quan trọng có thể đảo ngược tình thế, đó là Chính phủ đã được tin tưởng hơn và báo cáo mới nhất của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho thấy nợ của Hy Lạp không bền vững. Thực tế là các chủ nợ đã có dấu hiệu nhượng bộ trước khi cuộc trưng cầu ý dân diễn ra. Bộ trưởng Tài chính các nước châu Âu cho biết, có thể phải bàn bạc thêm về gói cứu trợ thứ 3 cho Hy Lạp ngay cả khi người dân nước này bỏ phiếu chống. Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk nhận định, khu vực này có thể sẽ phải làm quen với viễn cảnh Hy Lạp vỡ nợ nhưng vẫn ở lại khối sử dụng đồng euro (Eurozone).

Tại châu Âu, nhiều động thái đã được khởi động ngay. Ủy ban châu Âu (EC) ra thông cáo cho biết, ngày 6.7, Chủ tịch EC Jean-Claude Juncker đã hội đàm trực tuyến với Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) Mario Draghi và Chủ tịch nhóm bộ trưởng tài chính của khối Eurozone (Eurogroup) Jeroen Dijsselbloem. Cùng ngày, Tổng thống Pháp Francois Hollande và Thủ tướng Đức Angela Merkel đã hội kiến khẩn tạiParis. Còn vào hôm nay, 7.7,  Hội nghị Cấp cao khối Eurozone sẽ diễn ra.

Giải pháp trước mắt

Kết quả bỏ phiếu tại Hy Lạp ngay lập tức khiến đồng euro sụt giá 1% trước đồng USD. Trong khi đó, các ngân hàng của Hy Lạp tuyên bố chỉ còn 1 tỷ euro tiền mặt, thanh khoản ở mức báo động và nguy cơ cạn kiệt tiền mặt ở mức cao do người dân liên tục rút tiền từ các máy ATM. Nếu Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) quyết định ngừng chương trình hỗ trợ khẩn cấp, các ngân hàng của Hy Lạp sẽ cạn tiền chỉ trong vài ngày. Trong trường hợp hệ thống ngân hàng sụp đổ, hàng triệu người dân sẽ mất tiền tiết kiệm, các công ty phá sản. Tiếp đến là cạn kiệt thực phẩm nhập khẩu, nguyên liệu thô và thuốc men, đồng nghĩa với việc Hy Lạp sẽ rơi vào một cuộc khủng hoảng nhân đạo.

Trong hai giải pháp mà Hy Lạp có thể nghĩ tới bây giờ, một là Ngân hàng Hy Lạp cung cấp các khoản vay không bảo đảm (mà không được sự cho phép của EC) đối với các ngân hàng trong nước. Cách làm này sẽ khiến các nhà lãnh đạo châu Âu tức giận và có thể xem là tín hiệuAthensrời bỏ đồng euro. Giải pháp thứ hai là sử dụng đồng drachma mới để trả lương nhưngAthensđã phủ nhận việc sử dụng 2 đồng tiền song song.

Thứ trưởng Tài chính Hy Lạp Dimitris Mardas: Với kết quả trưng cầu ý dân vừa qua, thông điệp của chúng tôi là “Có” với châu Âu, “Có” với đồng euro nhưng “Không” với điều kiện của các chủ nợ.

Chủ tịch Eurogroup Jeroen Dijsselbloem: Thật đáng tiếc cho tương lai Hy Lạp. Nếu muốn kinh tế nước này phục hồi thì cải cách và các biện pháp khắc khổ là không thể tránh khỏi. Giờ chúng tôi chờ đợi động thái từ Chính quyền Athens.

Ngoại trưởng Đức Frank-Walter Steinmeier: Chúng ta đều phải chấp nhận kết quả này. Quyết định hiện giờ nằm trong tay Hy Lạp, vì thế bóng đang ở sân của Athens.

Thủ tướng Malta Joseph Muscat: Chính phủ Hy Lạp đã nỗ lực bảo vệ lợi ích người dân của họ bằng biện pháp theo họ là tốt nhất. Giờ người dân của các nước chủ nợ cũng mong đợi người đại diện của họ bảo vệ họ và mô hình liên kết châu Âu.

Thủ lĩnh đảng Mặt trận dân tộc Pháp Marine Le Pen: Kết quả này là chiến thắng trước nhóm nhỏ đòi cai trị EU. Câu trả lời “Không” của Hy Lạp sẽ mở đường cho cách tiếp cận mới lành mạnh hơn.

Thủ tướng Luxembourg Xavier Bettel: Chính phủ Hy Lạp cần giải thích các bước tiếp theo, trong khi vẫn tôn trọng các quy định của châu Âu. Đàm phán sẽ không dễ dàng hơn, nhưng châu Âu mạnh mẽ và tôi tin rằng sẽ tìm ra giải pháp

Người đại biểu nhân dân