TPP là hiệp định thương mại tự do đa phương theo cơ chế mở, không chỉ bao gồm các vấn đề mở cửa thị trường hàng hóa và dịch vụ mà còn cả những lĩnh vực phi thương mại khác. Theo ước tính, sau khi có hiệu lực, TPP sẽ trở thành khu vực thương mại tự do lớn nhất thế giới với 800 triệu dân, chiếm 30% kim ngạch thương mại toàn cầu và gần 40% sản lượng kinh tế thế giới.
Bình luận về việc đạt được thỏa thuận TPP, Bộ trưởng Thương mại Canada Ed Fast nhấn mạnh, Hiệp định này đã mang lại “sự thay đổi thực sự”, quy mô và tầm quan trọng của nó không thể đánh giá được một cách đầy đủ. TPP sẽ đẩy nhanh tăng trưởng kinh tế và thịnh vượng, tăng tính cạnh tranh và giúp tạo ra nhiều việc làm hơn cho người dân các nước tham gia. Nông dân sẽ được cắt giảm mạnh thuế trong nhiều lĩnh vực ở một số thị trường. TPP cũng quy định các thị trường lớn như Mỹ, Nhật Bản vàCanadaphải mở rộng thị trường cho các mặt hàng nông sản quan trọng như bơ sữa, đường, gạo, thịt bò, gà, rau quả, hải sản. Bên cạnh đó, TPP cũng thiết lập cơ chế để xem xét, giải quyết vụ kiện giữa nhà đầu tư nước ngoài và chính phủ các nước, cũng như ngăn chặn việc chính phủ ưu ái cho doanh nghiệp nhà nước khi ký kết hợp đồng. TPP cũng yêu cầu các nước nhưMexico,Malaysiavà ViệtNamcải thiện tiêu chuẩn bảo hộ người lao động. Với việc thiết lập các tiêu chuẩn cao về lao động, môi trường, quyền sở hữu trí tuệ, mạng lưới internet tự do và mở cửa, Thỏa thuận sẽ đưa môi trường hoạt động của doanh nghiệp và người lao động lên một tầm cao mới.
Không quá khi cho rằng TPP là sự chuyển biến thực sự, bởi ngoài quy mô rộng lớn, đây còn là hiệp định có tiêu chuẩn cao đối với thương mại và đầu tư, với mức độ tự do hóa rất sâu, vượt trên tất cả những hiệp định tự do thương mại trước đây, được đánh giá sẽ giúp định hình tương lai đối với nhiều hiệp định thương mại khác trong thế kỷ XXI. Theo Tổng thống Mỹ Barack Obama, TPP sẽ tạo sân chơi bình đẳng cho mọi đối tượng, từ nông dân tới các nhà máy chế tạo thông qua việc dỡ bỏ hơn 18.000 thuế nhập khẩu. Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) gọi TPP là “thỏa thuận toàn diện và cân bằng”, giúp nâng cao tiêu chuẩn sống và giảm đói nghèo. TPP sẽ xóa bỏ và cắt giảm các hàng rào thuế quan và phi thuế quan đánh vào một loạt mặt hàng và dịch vụ, giải quyết các vấn đề như sự phát triển của kinh tế kỹ thuật số và vai trò của doanh nghiệp nhà nước trong nền kinh tế toàn cầu. Bộ trưởng Kinh tế và Tài chính Nhật Bản Akira Amari đánh giá, thỏa thuận TPP đặt nền móng vững chắc cho sự thịnh vượng trong tương lai của khu vực châu Á - Thái Bình Dương, góp phần tạo thêm nhiều việc làm đồng thời mang lại sự đổi mới và cạnh tranh khắp khu vực.
Chông gai phía trước
Sau khi 12 nước ký hiệp định TPP, văn kiện này cần sự phê chuẩn của Chính phủ và Quốc hội các nước thành viên để có hiệu lực. Tới nay, TPP vẫn là chủ đề gây tranh cãi trong Quốc hội Mỹ. Phản ứng ban đầu từ các nghị sĩ Mỹ, gồm cả các thành viên đảng Dân chủ và Cộng hòa, là lo ngại và nghi ngờ. Thượng nghị sĩ Bernie Sanders thuộc bang Vermont, ứng cử viên Tổng thống của đảng Dân chủ, cảnh báo rằng thỏa thuận này có thể gia tăng thất nghiệp và tổn hại tới người tiêu dùng. Ông viết trên mạng Tweet rằng ông “sẽ làm tất cả những gì có thể để bác bỏ thỏa thuận TPP”. Chia sẻ quan điểm này, nhiều thành viên đảng Dân chủ cũng như các tổ chức lao động bày tỏ lo ngại, TPP sẽ giảm bớt việc làm trong ngành chế tạo và nới lỏng các luật về môi trường. Chủ tịch Ủy ban Tài chính Thượng viện, nghị sĩ Orrin Hatch thuộc đảng Cộng hòa, cho rằng “thỏa thuận này dường như còn nhiều thiếu sót”.
Thời điểm này, nhiều chi tiết của thỏa thuận TPP vẫn được giữ bí mật. Các chi tiết này có thể làm dấy lên phong trào phản đối, nhất là tại Canada - nơi sẽ diễn ra cuộc tổng tuyển cử trong hai tuần tới, và cả ở Mỹ, khi cuộc bầu cử Tổng thống đang tới gần. Đại diện Thương mại Mỹ Michael Froman tuyên bố, đây thực sự sẽ là vấn đề của năm bầu cử 2016 chứ không phải 2015 - thời điểm Quốc hội phải xem xét.
Một điều chắc chắn rằng nếu được thông qua tại 12 nước thành viên, TPP sẽ tạo ra khu vực thương mại lớn nhất trên thế giới, “phủ sóng” trên 4 lục địa, và đưa đến những chuyển biến chưa thể hình dung hết được.
Được khởi động từ năm 2005, hiệp định ban đầu có tên là nhóm P4 do bốn nước thành lập gồm Chile, New Zealand, Singapore và Mexico. Tháng 9.2008, Mỹ tuyên bố tham gia TPP và đến đầu năm 2009, Việt Nam quyết định tham gia TPP với tư cách thành viên liên kết. Tháng 11.2010, sau khi tham gia 3 phiên đàm phán TPP với tư cách này, Việt Nam chính thức tham gia đàm phán TPP. Cho tới nay TPP đã thu hút sự tham gia của 12 nước gồm New Zealand, Brunei, Chile, Singapore, Australia, Peru, Mỹ, Malaysia, Việt Nam, Canada, Mexico và Nhật Bản. Đàm phán TPP đến nay là một trong những đàm phán thương mại quan trọng nhất của Việt Nam.
Người đại biểu nhân dân
