9 lần sửa đổi Hiến pháp

Theo Wikipedia, Hiến pháp đầu tiên của Hàn Quốc được ban hành vào ngày 17.7.1948. Tới nay, nó đã trải qua 9 lần sửa đổi, trong đó có những lần gần như được viết lại hoàn toàn, đó là các bản Hiến pháp năm 1960, 1962, 1980 và 1987. Nói chung, dù diễn ra nhiều lần nhưng các sửa đổi chủ yếu xoay quanh vấn đề về lựa chọn mô hình chế độ đại nghị hay Tổng thống, kéo dài hay rút ngắn nhiệm kỳ Tổng thống, bầu Tổng thống trực tiếp hay gián tiếp…

Theo Hiến pháp 1987, cũng là Hiến pháp hiện hành, có hiệu lực từ ngày 25.2.1988, Tổng thống có nhiệm kỳ duy nhất 5 năm và do nhân dân trực tiếp bầu ra. Quyền lực của Quốc hội được tăng lên so với trước đây. Đặc biệt, Tòa án Hiến pháp đã được thành lập theo mô hình của châu Âu và là điểm đến của các công dân khi cần bảo vệ các quyền và tự do cơ bản.

Đặc biệt, sau nhiều lần thay đổi, Hiến pháp hiện nay quy định chặt chẽ hơn về quyền tu chính. Theo đó, Tổng thống đương nhiệm không được phép sửa đổi Hiến pháp về việc kéo dài nhiệm kỳ hoặc tái cử nhiệm kỳ mới. Tổng thống chỉ được quyền đề nghị sửa đổi nhưng phải được đa số thành viên Quốc hội tán thành. Các sửa đổi Hiến pháp để kéo dài nhiệm kỳ của Tổng thống hoặc cho phép Tổng thống tái cử không được áp dụng đối với Tổng thống đương nhiệm vào thời điểm có các đề xuất sửa đổi đó.

Theo quy trình, Quốc hội phải ra quyết định về các đề xuất sửa đổi Hiến pháp trong vòng 60 ngày sau khi các đề xuất được công bố, và nó chỉ được thông qua khi có sự đồng thuận của tối thiểu 2/3 tổng số nghị sĩ. Sau đó, các sửa đổi Hiến pháp tiếp tục được đưa ra trưng cầu dân ý không muộn hơn ba mươi ngày sau khi được Quốc hội “bật đèn xanh”. Và để hợp lệ, đề xuất phải nhận được sự ủng hộ của ít nhất một nửa số phiếu hợp lệ trên tổng số cử tri đủ điều kiện.

Vì sao lại sửa đổi ở thời điểm này?

Lần sửa đổi Hiến pháp gần đây nhất ở Hàn Quốc là vào năm 1987. 30 năm đã trôi qua với rất nhiều biến động của thế giới khiến đương kim Tổng thống Park Geun-hye muốn có sự thay đổi mới cho xứ sở kim chi. Thực ra, bà Park đã từng cam kết trong suốt chiến dịch tranh cử tổng thống cách đây 4 năm rằng sẽ cố gắng thay đổi hệ thống chính trị đất nước.

Theo tổng thống, chính phủ sắp tới sẽ lập một cơ quan chuẩn bị cho việc sửa đổi Hiến pháp, và đặt mục tiêu sửa đổi trước khi nhiệm kỳ Tổng thống của bà kết thúc vào tháng 2.2018. Theo kế hoạch, cuộc bầu cử tìm ra chủ nhân Nhà Xanh sẽ diễn ra vào năm sau.

Trước đây, Tổng thống Park Geun-hye phản đối việc thảo luận chính thức vấn đề sửa đổi Hiến pháp vì cho rằng chính phủ cần tập trung giải quyết các vấn đề cấp bách hơn về kinh tế và an ninh. Tuy nhiên, việc tổng thống chỉ có một nhiệm kỳ duy nhất kéo dài 5 năm đã không còn phù hợp trong bối cảnh hiện nay. Theo bà, quy định đó sẽ khiến cho nền chính trị ở Hàn Quốc có nhiều xung đột và chính phủ không thể theo đuổi các mục tiêu chính sách nhất quán và lâu dài. Chẳng hạn, việc Chính phủ Hàn Quốc cứ 5 năm thay đổi một lần khiến cho nước này gặp khó khăn trong việc gây sức ép đối với Triều Tiên về vấn đề hạt nhân. Bên cạnh đó, các chính sách chấn hưng kinh tế nhiều khi chưa đủ thời gian để phát huy. Hiện nay, Hàn Quốc đang phải đối mặt với tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm hơn dự kiến, chỉ vào khoảng 1 - 2%.

Tuy nhiên, nhiều người đã ngay lập tức lên tiếng chỉ trích đề nghị của Tổng thống Park. Họ cho rằng nó là nhằm đánh lạc hướng dư luận khỏi những vụ bê bối tham nhũng liên quan đến những người thân cận của bà. Thời gian qua, một loạt cáo buộc được tung ra cho thấy, những người này đã sử dụng mối quan hệ với Tổng thống để buộc các công ty đóng góp những khoản tiền lớn nhằm thành lập hai tổ chức phi lợi nhuận. Điều đó khiến cho uy tín của chính khách hàng đầu Hàn Quốc bị suy giảm nghiêm trọng. Ngay sau khi đề nghị sửa đổi được đưa ra, đảng đối lập chính đã lập tức ra một tuyên bố chỉ trích bà, đồng thời khẳng định sẽ không tham gia vào bất cứ thảo luận nào liên quan đến Hiến pháp nếu như nó khiến dư luận xao nhãng các vụ scandal trên. Bản thân ông Kim Sung-joo, một giáo sư danh dự của trường Đại học Sungkyunkwan tại Seoul cũng đặt câu hỏi: “Tại sao Tổng thống lại đề xuất thay đổi đúng lúc đang phải đối mặt với rất nhiều vấn đề”.

Theo nhiều nhà quan sát, đề xuất là sự đảo ngược bất ngờ trong lập trường của nữ lãnh đạo. Mới cách đây 2 tuần, Văn phòng Tổng thống còn “nhấn phanh” đối với các cuộc thảo luận liên quan đến vấn đề sửa đổi Hiến pháp vì chưa phải thời gian thích hợp. Thực tế, đây là một vấn đề gây chia rẽ ở Hàn Quốc. Một số người thiên về hệ thống đại nghị trong khi số khác lại ưa chuộng hệ thống chính trị giống Mỹ, theo đó Tổng thống có thể có nhiệm kỳ 2 kéo dài 4 năm hoặc hệ thống mà Tổng thống và thủ tướng được chia sẻ những trách nhiệm nhà nước chủ chốt.

Dẫu gặp nhiều chỉ trích nhưng ý kiến của bà Park vẫn có thể nhận được không ít ủng hộ. Trước đó, nhiều nghị sĩ đã kêu gọi phải thay đổi Hiến pháp để phù hợp hơn với tình hình mới. Nghị sĩ Kim Chong-in, cựu lãnh đạo của đảng Minjoo hồi đầu tuần trước còn thúc giục vấn đề này để năm sau có thể trưng cầu dân ý. Ông kỳ vọng Hiến pháp mới sẽ có hiệu lực trước tổng tuyển cử năm 2020 để đất nước có thể bước vào hành trình mới. Hiện nay, có khoảng 193 nghị sĩ đang tham gia một nhóm ủng hộ sửa đổi. Dự đoán, con số đó sẽ còn tiếp tục tăng lên trên 200 người, đủ 2/3 số thành viên Quốc hội cần thiết để biến thay đổi thành hiện thực.

Đại biểu nhân dân