Phát biểu sau khi thành lập Nội các lâm thời, Thủ tướng Ahmet Davutoglu, người đồng thời là Chủ tịch đảng Công lý và Phát triển (AKP) cầm quyền tuyên bố: “Việc thành lập được Chính phủ lâm thời là bước đi quan trọng hướng tới cuộc bầu cử trước thời hạn. Từ nay đến ngày bầu cử, chúng ta sẽ làm việc như Chính phủ tạm thời của chúng ta được bầu cho nhiệm kỳ 4 năm”. Theo Hiến pháp Thổ Nhĩ Kỳ, Chính phủ lâm thời không phải trải qua cuộc bỏ phiếu tín nhiệm tại Nghị viện mà chỉ cần sự chấp thuận của Tổng thống là có thể đi vào hoạt động.
Một câu hỏi được đặt ra hiện nay là: Làm thế nào để hai đảng - là kẻ thù không đội trời chung, có thể quản lý được đất nước một cách hòa thuận từ nay cho đến ngày 1.11 tới. Với không ít người, thành phần của Chính phủ liên minh gây bất ngờ không chỉ bởi đây là lần đầu tiên một đảng thân người Kurd (đảng Dân tộc Dân chủ - HDP) tham gia Chính phủ mà còn bởi HDP là đối thủ khó chấp nhận nhất đối với AKP sau cuộc bầu cử ngày 7.6 vừa qua. Với 13% số phiếu ủng hộ, HDP lần đầu tiên có ghế trong cơ quan lập pháp và chấm dứt triều đại độc quyền kéo dài từ năm 2002 của đảng AKP.
AKP không có nhiều lựa chọn
Theo các nhà phân tích, AKP đã buộc phải thành lập một “liên minh ác mộng” mà đảng này chưa bao giờ nghĩ tới. Về nguyên tắc, Hiến pháp quy định, tất cả các đảng có mặt trong Nghị viện đều phải có số ghế tương xứng trong Chính phủ lâm thời. Nhưng hai đảng đối lập chính là đảng Xã hội Dân chủ (CHP) - lực lượng lớn thứ hai trong Nghị viện và đảng Dân tộc (MHP) - lực lượng lớn thứ ba) đã từ chối tham gia Chính phủ vì các yêu sách của họ không được chấp nhận. Phe đối lập đòi Tổng thống (chức danh hiện do ông Tayyip Erdogan thuộc đảng AKP nắm giữ), không được tham gia đời sống chính trị và không được hậu thuẫn cho bất kỳ đảng phái nào theo đúng quy định của pháp luật. Thời gian vừa qua, Tổng thống Tayyip Erdogan không ngừng thúc đẩy chương trình cải cách Hiến pháp nhằm đưa Thổ Nhĩ Kỳ sang chế độ Tổng thống mạnh, đồng thời có những chính sách bị chỉ trích là cực đoan và độc đoán. Ngoài ra, hai đảng này còn đòi mở một cuộc điều tra các cáo buộc tham nhũng và cai trị độc đoán nhằm vào đảng cầm quyền. Không còn sự lựa chọn, AKP đành phải chấp nhận bắt tay với HDP.
Nhiều chuyên gia lo ngại, liên minh hỗn tạp này sẽ đẩy Thổ Nhĩ Kỳ vào tình trạng hỗn loạn trong 2 tháng tới khi các cuộc chạy đua cho bầu cử Nghị viện trước thời hạn đến gần.
Toan tính của các bên
Trong chiến dịch bầu cử sắp tới, MHP chắc chắn sẽ lợi dụng tình trạng bất đồng giữa AKP và HDP trong quá trình để bóp méo hình ảnh AKP trong mắt cử tri, đặc biệt là những người Thổ có tư tưởng dân tộc, phản đối lực lượng người Kurd. MHP có thể tố cáo đảng AKP đang “hợp tác với những kẻ ủng hộ ly khai người Kurd”, đẩy đất nước đứng trước nguy cơ mất an ninh và ổn định. Lực lượng người vũ trang người Kurd lâu nay ở Thổ Nhĩ Kỳ vẫn bị xếp vào danh sách khủng bố.
Về phần mình, HDP có nhiều lý do để chấp nhận một liên minh “đồng sàng dị mộng” với AKP. Thứ nhất, HDP muốn ghi danh vào lịch sử Thổ Nhĩ Kỳ với tư cách là đảng người Kurd đầu tiên tham gia Chính phủ. Thứ hai, việc tham gia Nội các lâm thời sẽ cho phép HDP có cơ hội để chứng tỏ năng lực trong điều hành Chính phủ với tư cách là đảng đối lập thực sự.
Tất nhiên, một Chính phủ lâm thời thường không giữ một vai trò chính trị lớn nào, cũng không phải đề ra một chương trình hành động mới trong những ngày tới mà chỉ có trách nhiệm giám sát cuộc bầu cử sẽ diễn ra vào ngày 1.11. Nhưng rõ ràng, việc một đảng thân người Kurd tham gia Chính phủ, cho dù là Chính phủ lâm thời cũng là một bước ngoặt trong đời sống chính trị Thổ Nhĩ Kỳ. Điều đó là dấu hiệu cho thấy đất nước này sẽ còn có những biến đổi mạnh mẽ, không phải trong tương lai xa, mà có thể rất gần.
Người đại biểu nhân dân
