Khác biệt không nhỏ

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và Bộ trưởng Tài chính Jack Lew sẽ đứng đầu đoàn Mỹ tại cuộc đối thoại trong khi phía Trung Quốc là Ủy viên Quốc vụ Dương Khiết Trì và Phó Thủ tướng Uông Dương. Một số nhà phân tích tin rằng cuộc đối thoại chiến lược và kinh tế kéo dài hai ngày này là cơ hội để hai bên giải quyết các khác biệt. Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách Đông Á Danny Russel nói với Reuters rằng, Mỹ sẽ không “làm ngơ” những khác biệt mà sẽ đưa ra thảo luận để tìm cách giải quyết. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khang chỉ cho biết, đoàn Trung Quốc “sẽ trao đổi quan điểm về quan hệ Trung - Mỹ cũng như các vấn đề lớn khác cùng quan tâm”. Tuy vậy, báo chí Trung Quốc tỏ ra lạc quan về cuộc đối thoại lần thứ bảy này, nhất là trong bối cảnh trước chuyến thăm Mỹ của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào tháng 9. Tờ China Daily cho rằng, sau các vụ xung đột ngoại giao về biển Đông, quan hệ Trung - Mỹ dường như tĩnh lặng hơn. Tờ báo này dẫn lời ông Wang Yiwei, giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học Nhân dân Trung Quốc, cho rằng “Washingtonthấu hiểu những hậu quả cuộc đối đầu Mỹ-Trung và xung đột không phải là sự lựa chọn”.

Ngoài vấn đề biển Đông,Washingtoncũng đang bất bình trước việc Bắc Kinh khởi động thành lập Ngân hàng Đầu tư cơ sở hạ tầng châu Á tầng nhằm giảm bớt sự phụ thuộc vào các định chế tài chính thân Mỹ như Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) hay Ngân hàng thế giới (WB).Washingtontừ lâu cũng đã cáo buộc Bắc Kinh phá giá đồng nhân dân tệ để hưởng lợi xuất khẩu. Vấn đề nhân quyền cố hữu cũng là khác biệt lớn giữa hai bên.

Trung Quốc đi ngược lại mục tiêu giảm căng thẳng ở biển Đông

Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Daniel Russel cho rằng việc Trung Quốc xây đảo nhân tạo ở biển Đông “gây quan ngại không chỉ cho Mỹ mà còn với các nước trong khu vực”. Ông Russel khẳng định: “Viễn cảnh Trung Quốc quân sự hóa những tiền đồn (các đảo nhân tạo mới xây) đi ngược lại với mục tiêu giảm căng thẳng”.

Theo các nhà phân tích, Bắc Kinh rõ ràng chọn lựa thời điểm tuyên bố hoàn thành việc xây dựng các đảo nhân tạo ở biển Đông là để tạo điều kiện cho cuộc đối thoại chiến lược lần này. Tờ South China Morning Post dẫn lời bà Yun Sun, chuyên gia nghiên cứu về Trung Quốc tại Trung tâm Stimson L. Henry ở Washington, nói: “Trung Quốc chắc chắn không muốn đầu độc bầu không khí của cuộc đàm phán với việc xây cất các đảo ở biển Đông, vì vậy họ lựa chọn thời điểm mang tính chiến lược để đưa ra tuyên bố này”. Theo bà Sun, “giờ đây các cuộc thảo luận sẽ ít tập trung hơn vào việc cải tạo đất mà (Mỹ) muốn xem những gì Trung Quốc sẽ đặt trên các đảo này”.

Bà Bonnie Glaser, cố vấn cao cấp về châu Á tại Trung tâm nghiên cứu chiến lược quốc tế ở Washington nói rằng Mỹ quan ngại nhiều về việc quân sự hóa các đảo mà Trung Quốc vừa xây cất. Bắc Kinh vẫn chưa trả lời trực tiếp đề nghị của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter yêu cầu Trung Quốc ngừng hoàn toàn việc quân sự hóa các đảo ở biển Đông được đưa ra tại Đối thoại Shangri-la vừa qua. Bà Glaser cho rằng tiềm năng của các loại vũ khí tấn công mà Trung Quốc triển khai ở các đảo này sẽ thực sự gây bất ổn. Jia Qingguo, một chuyên gia về các vấn đề Trung Quốc và Mỹ tại Đại học Bắc Kinh, cho biết dù sao cuộc đối thoại lần này cũng là cơ hội tốt cho cả hai bên để tránh các cuộc đụng độ quân sự bất ngờ, mở đường cho việc ký kết các thỏa thuận trong chuyến thăm Mỹ của ông Tập Cận Bình.

SGGP