Bóng đen của cuộc điều tra

Cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ-Nga lần này diễn ra vào thời điểm vô cùng nhạy cảm khi Tổng thống Donald Trump đang bị “bủa vây” bởi các cuộc điều tra của FBI và Quốc hội Mỹ về nghi vấn Moscow can thiệp kỳ bầu cử tổng thống cũng như khả năng thông đồng với chiến dịch tranh cử của ông. Vì vậy, “việc ông Trump ngồi cùng Putin - thậm chí bắt tay nhà lãnh đạo Nga - với khuôn mặt rạng rỡ, có thể ngay lập tức trở thành bức ảnh nhiều ý nghĩa trên trang nhất các tờ báo phương Tây”, ông Heather Conley cựu quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ dưới thời Tổng thống Bush nhận định. “Tôi cho rằng Tổng thống đã được đặc biệt lưu ý về việc phải thận trọng với ngôn ngữ cơ thể của mình”.

Một số cố vấn của ông Trump đã khuyến nghị Tổng thống chỉ nên thực hiện cuộc gặp ngắn chớp nhoáng không chính thức với nhà lãnh đạo Nga bên lề hội nghị, hoặc tổ chức “cuộc đàm phán về sự ổn định chiến lược” với đại diện các phái đoàn Nga-Mỹ mà thông thường không gồm hiện diện của các Tổng thống.  Tuy nhiên, nội bộ và đặc biệt là các cố vấn của Tổng thống Donald Trump đang đau đầu trước việc ông chủ Nhà Trắng muốn gặp Putin “với đầy đủ các thể thức ngoại giao” cũng như cho phép các phương tiện truyền thông được tiếp cận.

Trong khi đó, phát ngôn viên của Tổng thống Nga Putin, Dmitry Peskov cho biết, Điện Kremlin sẵn sàng chấp nhận bất cứ hình thức gặp gỡ nào “thuận tiện cho Mỹ”. Nga tin rằng, điều gì Tổng thống Trump làm hiện nay đều có thể được dùng để chống lại ông. Do đó, Điện Kremlin không tìm kiếm mọi cuộc họp hay thỏa thuận nào “có thể đẩy ông vào tình huống thậm chí còn khó xử hơn so với hiện tại”.

Ngay từ chiến dịch tranh cử, Tổng thống Mỹ đã dành nhiều “lời có cánh” về việc cải thiện mối quan hệ với Nga. Điều đặc biệt này càng khiến nhiều người cho rằng cuộc gặp đầu tiên giữa ông và Putin sẽ “nhạy cảm” và khó có thể diễn ra một cách bình thường nhất.

Khúc mắc chưa thể tháo gỡ

Khi được hỏi về chương trình nghị sự cho cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Nga-Mỹ, Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Herbert McMaster cho biết, có rất nhiều vấn đề hai nhà lãnh đạo Nga và Mỹ có thể sẽ bàn thảo, bao gồm chương trình tên lửa, hạt nhân của Triều Tiên, vấn đề Ukraine, cuộc chiến chống chủ nghĩa khủng bố toàn cầu và đặc biệt là xung đột quân sự ở Syria.

Tuy nhiên, tuần trước Tổng thống Donald Trump vừa gây bất ngờ cho người Nga khi cho biết, quân đội Syria đang chuẩn bị tiến hành một cuộc tấn công vũ khí hóa học và cảnh báo rằng Tổng thống Syria Bashar al-Assad và các lực lượng của ông sẽ phải “trả giá đắt” nếu điều đó xảy ra. Ngay lập tức, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cảnh báo rằng, Moscow sẽ đáp trả một cách cân bằng nếu Mỹ có động thái chống lại các lực lượng Chính phủ Syria.

Vấn đề Syria chỉ là một trong những khúc mắc đang tồn tại trong quan hệ hai nước, vốn đang ở mức thấp nhất kể từ sau Chiến tranh Lạnh. Trong những ngày cuối nhiệm kỳ của mình, cựu Tổng thống Mỹ Obama đã trục xuất 35 nhà ngoại giao Nga mà Mỹ nghi là tình báo. Washington sau đó tịch thu các khu phức hợp ngoại giao Nga ở Maryland và New York, đồng thời cáo buộc Moscow sử dụng những nơi này cho mục đích riêng. Lúc đó, Putin không quyết định trả đũa, nhưng Bộ Ngoại giao Nga mới đây cảnh báo nước này có thể sẽ đáp trả Mỹ. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova nói: “Tốt nhất là Mỹ lập tức trả lại tài sản, nếu không Nga có quyền đáp trả thích đáng với những tài sản của Mỹ ở Nga. Các biện pháp trả đũa đã được tính đến”.

Hiện tại, Chính quyền Donald Trump cũng vẫn chưa tái lập các cơ chế liên lạc với Moscow mà Tổng thống tiền nhiệm Obama đã cắt đứt sau sự kiện Nga sáp nhập Crimea. Trong khi đó, việc Quốc hội Mỹ đang xem xét thông qua gói trừng phạt mới nhằm vào Nga sẽ càng khiến nỗ lực hâm nóng quan hệ với Moscow của Tổng thống Trump thêm xa vời.

Khi ông Trump đắc cử Tổng thống Mỹ vào tháng 11 năm ngoái, người Nga hy vọng nhà lãnh đạo mới của Washington có thể giúp quan hệ hai nước chuyển biến. Song niềm hy vọng đó tan biến cách đây vài tháng khi có quá nhiều vấn đề nảy sinh trong mối quan hệ này. Và vì vậy, phía Nga cũng không ảo tưởng hay hy vọng vào cuộc gặp lần này. Dmitry Suslov, thành viên Trường Kinh tế cao cấp Moscow nhận định: “Ông Putin muốn nghe ông Trump cam kết ngăn chặn tình hình quan hệ hai nước xấu đi trong tương lai. Và có vẻ như một cam kết miệng gần như là điều tốt nhất có thể mà phía Nga có thể nhận từ Chính quyền Mỹ hiện nay”.

Cuộc gặp mặt đầu tiên giữa ông Putin và Trump tới đây sẽ diễn ra như thế nào? Hai nhà lãnh đạo có tươi cười khi bắt tay nhau? Có thể là không. Nhưng ở một cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo vốn được đánh giá là khó đoán, điều gì cũng có thể xảy ra.

Đại biểu nhân dân