Sau khi tin tức về thỏa thuận được công bố, phản ứng đầu tiên của nhiều nghị sĩ Mỹ là nghi ngại. Đảng Cộng hòa, hiện kiểm soát cả Thượng viện và Hạ viện, chủ trương ủng hộ thương mại tự do, nhưng nhấn mạnh cần thời gian để rà soát từng điều khoản của TPP. Chủ tịch Ủy ban Tài chính Thượng viện Orrin Hatch quan tâm đặc biệt đến quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt là đối với ngành dược. Chủ tịch Ủy ban Các vấn đề thuế của Hạ viện Paul Ryan cũng tuyên bố bảo lưu quyết định về thỏa thuận cho đến khi được tiếp cận với thỏa thuận chi tiết. Nên nhớ 2 vị Chủ tịch Ủy ban trên là những nhân vật chủ chốt trong nỗ lực thông qua Quyền Đàm phán nhanh (TPA) hồi tháng 6 vừa qua. TPA cho phép Quốc hội Mỹ quyền bác bỏ hoặc thông qua các thỏa thuận do Chính phủ đàm phán, nhưng không có quyền sửa đổi.
Sự phản đối quyết liệt nhất đối với TPP thuộc về các nghị sĩ cùng đảng Dân chủ với Tổng thống Obama. Những nghị sĩ này cho rằng thỏa thuận sẽ tác động tiêu cực đến một số ngành công nghiệp của Mỹ, khiến nhiều người mất việc làm và hủy hoại môi trường. Chính những nghị sĩ này đã quay lưng với Tổng thống hồi tháng 6, buộc ông Obama trông đợi vào Đảng Cộng hòa để thông qua TPA. Bà Hilary Clinton, ứng viên dẫn dầu của đảng Dân chủ, đã chuyển từ ủng hộ khi còn là Ngoại trưởng trong Nội các sang công khai phản đối TPP.
Theo TPA, Tổng thống Obama cần thông báo về kết quả đàm phán TPP cho Quốc hội 90 ngày trước khi ký thông qua. Trong vòng 30 ngày kể từ khi thông báo, Chính phủ Mỹ phải công bố nội dung chi tiết của TPP. Một số nguồn tin cho biết, Nhà Trắng có thể công bố nội dung chi tiết của TPP trong khoảng 3 tuần nữa. Với vô số thủ tục về thông báo và tống đạt có thể kéo dài tới 4 tháng rưỡi, gần như chắc chắn Quốc hội không thể bỏ phiếu về TPP trong năm nay. Nhiều nhà phân tích còn nhận định khả năng TPP được chuyển qua đời Tổng thống mới là 50-50.
Để thuyết phục Quốc hội, cỗ máy tuyên truyền của Nhà Trắng đang hoạt động hết công suất, tập trung vào 2 tác động chính của TPP đối với kinh tế và vị thế địa - chính trị của Mỹ. Hằng năm, Mỹ xuất khẩu số hàng hóa trị giá hơn 600 tỷ USD cho các nước TPP. Theo thống kê của Văn phòng Thương mại, TPP sẽ xóa bỏ khoảng hơn 18.000 dòng thuế đối với hàng hóa Mỹ, bao gồm sản phẩm tự động hóa, máy móc, sản phẩm công nghệ thông tin, dược phẩm và nông sản. Việc xóa bỏ thuế sẽ là cú thúc mạnh đối với tăng trưởng và giúp tạo ra nhiều việc làm hơn số mất đi ở các doanh nghiệp thiếu khả năng cạnh tranh.
Ngoài ý nghĩa kinh tế, TPP được coi là biện pháp củng cố hữu hiệu quan hệ chiến lược với các đối tác và đồng minh quan trọng trong thế kỷ XXI. Thỏa thuận này được coi là xương sống về kinh tế trong chiến lược hướng Đông của ông Obama. TPP chắc chắn sẽ mở đầu cho một loạt chính sách của Mỹ với các nước châu Á thuộc tầm ảnh hưởng của Trung Quốc. Giới phân tích thừa nhận, nếu không có TPP, khó còn cách nào khác để khuếch trương tầm ảnh hưởng của Mỹ tại khu vực.Washingtontừng cố gắng tác động thông qua tiến trình hội nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), nhưng tiến trình này diễn ra quá chậm. Thông qua TPP, Mỹ có thể giữ được vị thế chi phối về thương mại tại khu vực kinh tế năng động này. Trong bài phát biểu đầu tuần này, Tổng thống Obama nhấn mạnh: khi 95% khách hàng tiềm năng nằm ngoài biên giới, chúng ta không thể để những nước như Trung Quốc ra luật chơi.
Rào cản tại những nước khác
Theo cuộc thăm dò dư luận của hãng Pew mới đây, trừ ViệtNam, có vẻ như TPP không được chào đón hồ hởi ở các nước thành viên khác. Hiệp hội nông dânCanadavà nghiệp đoàn sản xuất ô tô ởMexicolà những tiếng nói phản đối TPP mạnh mẽ nhất. Theo công đoàn tư nhân lớn nhất Canada Unifor, thỏa thuận sẽ làm mất củaCanada20.000 việc làm. Hồi tháng 8, hàng nghìn người đã tham gia cuộc biểu tình phản đối ởNew Zealand. Còn ở Nhật Bản, kể từ khi Chính phủ nước này chính thức tham gia đàm phán, biểu tình đã trở thành thường nhật. Nông dân Nhật Bản hy vọng có thể tăng mạnh sản lượng xuất khẩu đường vào Mỹ, nhưng lo ngại ngành sản xuất lúa gạo sẽ thua trên sân nhà. Như vậy có thể thấy, giống như ở Mỹ, bảo hộ doanh nghiệp nội địa và việc làm là 2 vấn đề được quan tâm nhất. Ngoài ra, nhiều nước cũng lo ngại về cơ chế cho phép doanh nghiệp kiện Chính phủ của nước thành viên trong trường hợp cho rằng nước này đã ban hành quy định ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh công bằng trong khối.
Đây mới là những nghi ngại ban đầu. Chắc chắn khi các nước công bố chi tiết thỏa thuận, khi có thời gian mổ xẻ từng điều khoản, dư luận xung quanh TPP sẽ phức tạp hơn nữa. Dự báo cuối 2015, đầu năm 2016 sẽ là thời gian cho những cuộc chiến cam go tại cơ quan lập pháp các nước thành viên TPP để thông qua thỏa thuận này.
TPP sẽ có hiệu lực ngay khi ít nhất 6 quốc gia chiếm 85% GDP của nhóm 12 quốc gia thành viên thông qua thỏa thuận.
Người đại biểu nhân dân
