Sự kiện Hạ viện Nhật Bản thông qua dự luật an ninh mới không gây bất ngờ bởi đảng Dân chủ tự do (LDP) của Thủ tướng Shinzo Abe và đảng Công minh Mới (NKP) - đối tác trong liên minh cầm quyền, chiếm tới 2/3 số ghế tại Hạ viện. Thế nhưng, điều đó không có nghĩa dự luật này không gặp bất cứ trở ngại nào. Tại phiên bỏ phiếu, các nghị sĩ đối lập chính đã rời khỏi phòng họp trước khi cuộc bỏ phiếu diễn ra để thể hiện sự phản đối. Họ chỉ trích mạnh mẽ dự luật, cho rằng, đó là những luật chiến tranh cho phép Nhật Bản tham gia các cuộc chiến ở nước ngoài, làm xói mòn Hiến pháp theo chủ nghĩa hòa bình của Nhật Bản. Thêm vào đó, họ lo ngại một khi dự luật được thông qua, ảnh hưởng và áp lực của Mỹ đối với Nhật Bản sẽ càng gia tăng.
Trong khi đó, những thay đổi trong chính sách an ninh cũng không được người dân Nhật Bản đón nhận tích cực. Hàng trăm nghìn người đã biểu tình bên ngoài tòa nhà Quốc hội ở Thủ đôTokyođể phản đối thông qua dự luật. Các cuộc thăm dò dư luận cho thấy đa số người dân Nhật Bản hoài nghi về những hệ quả của dự luật trên. Những người phản đối cho rằng, dự luật này vi phạm Điều 9 trong Hiến pháp hòa bình và có nguy cơ đẩy nước Nhật vào các cuộc xung đột do Mỹ đứng đầu. Có thể nói, những quy định tại Điều 9 của Hiến pháp đã góp phần làm cho Nhật Bản trở thành cường quốc kinh tế do không phải đầu tư phát triển quân sự và mang lại hòa bình trong một thời gian dài. Nhiều ý kiến cho rằng, việc thông qua dự luật trên có thể đặt an ninh quốc gia trước mối đe dọa nguy hiểm.
Cường quốc đầy đủ
Cách đây một năm, tháng 7.2014, Chính phủ Nhật Bản đã thông qua nghị quyết nhằm diễn giải lại Điều 9 của Hiến pháp hòa bình. Theo cách hiểu mới, Nhật Bản được phép thực thi quyền phòng vệ tập thể nếu “sự tồn vong của quốc gia bị đe dọa và xuất hiện những nguy cơ rõ ràng đối với quyền sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc của người dân”. Quyết định trên đã chấm dứt thời kỳ Nhật Bản bị cấm hỗ trợ cho quốc gia đồng minh trong trường hợp quốc gia đó bị tấn công. Những thay đổi trong dự luật an ninh vừa được thông qua một lần nữa cụ thể hóa bước đi này.
Lý giải việc thay đổi chính sách an ninh, đồng thời nhằm thuyết phục dư luận trong nước về sứ mệnh mới của quân đội Nhật Bản, Thủ tướng Abe nêu rõ trong bối cảnh tình hình an ninh xung quanh Nhật Bản ngày càng xấu đi, dự luật an ninh mới là cần thiết để bảo vệ người dân cũng như ngăn chặn khả năng chiến tranh. Theo kế hoạch, gói dự luật an ninh (bao gồm Dự luật Hỗ trợ hòa bình quốc tế và một Dự luật có những sửa đổi đối với 10 đạo luật liên quan đến lĩnh vực an ninh hiện hành), sẽ được trình Thượng viện để thông qua và nếu được Quốc hội thông qua, dự luật sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 27.9.2015, thời điểm kết thúc kỳ họp Quốc hội được kéo dài.
Đây được xem là một dấu ấn lớn, nếu không nói là một cuộc cách mạng, đối với chính sách an ninh - quốc phòng của Nhật Bản. Nhiều chuyên gia phân tích cho rằng những thách thức an ninh khu vực cũng như trên thế giới ngày một lớn khiến Nhật Bản phải thay đổi để phù hợp với tình hình thực tế, và sớm hay muộn vai trò của quân đội Nhật Bản cũng sẽ có những thay đổi mạnh mẽ nhất kể từ sau Chiến tranh Thế giới thứ Hai. Nhật Bản đang bước những bước vững chắc trở thành một cường quốc đầy đủ.
Quyền phòng vệ tập thể
Hồi tháng 3.2015, Chính phủ Nhật Bản để ngỏ khả năng xem xét lại Luật Các lực lượng phòng vệ (SDF), định rõ việc thực hiện quyền phòng vệ tập thể, được hiểu làquyền bảo vệ các đồng minh khi bị tấn công, ngay cả khi Nhật Bản không bị đe dọa. Thay đổi dự kiến này sẽ đặt quyền phòng vệ tập thể lên ngang hàng với quyền phòng vệ của Nhật Bản trong trường hợp xảy ra một cuộc xâm lược, hay đứng trước nguy cơ đe dọa chuẩn bị xâm lược.
________________
Theo dự luật an ninh sửa đổi, Nhật Bản được phép huy động lực lượng phòng vệ của nước này khi thực hiện quyền phòng vệ tập thể. Việc sử dụng quyền phòng vệ tập thể sẽ cho phép Nhật Bản triển khai lực lượng ở mức thấp nhất nếu cần thiết, trong trường hợp một quốc gia có quan hệ gần gũi với Tokyo bị tấn công và phải đáp ứng được những điều kiện nhất định. Dự luật mới cũng sẽ cho phép quân đội Nhật Bản cung cấp hỗ trợ hậu cần cho quân đội nước ngoài trong các hoạt động gìn giữ hòa bình quốc tế phù hợp với Hiến chương Liên Hợp Quốc, và không có luật cụ thể nào cho từng sứ mệnh. Một thay đổi nữa là, sẽ xóa bỏ những hạn chế về địa lý đối với hoạt động hỗ trợ quốc phòng của Nhật Bản dành cho quân đội Mỹ và các lực lượng vũ trang nước ngoài khác, vốn trước đây chỉ giới hạn đối với tình huống xảy ra những sự kiện bất ngờ trên bán đảo Triều Tiên.
