Trong cuộc gặp tại Thủ đô New Delhi, Ấn Độ, Thủ tướng Sri Lanka Ranil Wickremesinghe và người đồng cấp nước chủ nhà Narendra Modi đã khẳng định quyết tâm thúc đẩy quan hệ song phương hơn nữa. Trước đó, Tổng thống Sri Lanka Maithripala Sirisena cũng đã chọn Ấn Độ là điểm đến trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên của mình hồi tháng 3 vừa qua, báo hiệu triển vọng cải thiện quan hệ giữa hai nước.
Các chuyến thăm của nhà lãnh đạo Sri Lanka tới Ấn Độ thời gian gần đây được đánh giá là những chuyển động ngoại giao tích cực ở Nam Á, trong bối quan hệ Ấn Độ và Sri Lanka bị suy giảm lòng tin trong vài năm qua. Trước đó, nhiều người tại New Delhi nghi ngờ ban lãnh đạo Colombo đã khuyến khích các lực lượng không thân thiện gây phương hại đến lợi ích của Ấn Độ trong khu vực, nhưng Chính quyền của Tổng thống Rajapaksa trước đây đã không làm gì để giải tỏa mối hoài nghi này.
Lợi ích thiết thực
Thủ tướng Wickremesinghe tới thăm Ấn Độ trong bối cảnh Chính phủ mới tại Sri Lanka đang đối mặt với nhiều thách thức: kinh tế trì trễ, Hội đồng nhân quyền LHQ chuẩn bị đưa Nghị quyết về tội phạm chiến tranh tại Sri Lanka ra thảo luận vào cuối tháng này - một vấn đề rất nhạy cảm đối với người Tamil và người Sinhala ở nước này, đẩy Chính phủ Colombo rơi vào tình thế bấp bênh.
Trong khi đó, Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện (CEPA), một trong những vấn đề quan trọng đối với Ấn Độ và Sri Lanka, đang gặp trở ngại do vấp phải sự phản đối của giới doanh nghiệp tại Sri Lanka, cho rằng CEPA sẽ gây bất lợi cho họ. Các doanh nghiệp ở Sri Lanka kêu gọi, Ấn Độ điều chỉnh quan niệm CEPA chỉ có lợi cho New Delhi và bảo đảm các hàng rào phi thuế quan của Ấn Độ sẽ không gây trở ngại cho doanh nghiệp Sri Lanka.
Một vấn đề nữa màNew Delhicần giải quyết là khai thông những dự án lớn đang bế tắc. Chẳng hạn dự án nhà máy nhiệt điện Sampur đã bị treo hơn một thập niên qua. Việc trì hoãn triển khai thực hiện dự án này đã làm nảy sinh nhiều vấn đề mới gây tranh cãi liên quan tới đất đai và môi trường.
Trong khi đó, Ấn Độ hiện ưu tiên kinh tế và chiến lược cho phát triển khu vực bờ biển miền ĐôngSri Lanka, đặc biệt ở vành đai Trincomalee-Batticaloa - nơi có tiềm năng lớn về thương mại, du lịch, công nghiệp và thương mại. Cảng Trinco có thể phát triển thành một hải cảng lớn; một sân bay mới cũng có thể xây dựng tại khu vực này và có thể kết nối trực tiếp với bang Tamil Nadu của Ấn Độ, mang lại lợi ích cho cả người Tamil ở miền Đông và miền Bắc Sri Lanka. Điều quan trọng nhất là với việc tiếp cận khu vực bờ biển Trinco, Ấn Độ có thể chiếm lợi thế trên các tuyến thương mại của Ấn Độ Dương.
Nghị quyết của UNHRC về tội phạm chiến tranh trong cuộc nội chiến tạiSri Lankatrước đây cũng là một vấn đề quan trọng khác mà cả hai nước cần nhận thức rõ.Sri Lankacó thể học hỏi kinh nghiệm từ các nước như Mỹ và Ấn Độ để tạo điều kiện cho một cuộc điều tra đáng tin cậy của các cơ quan chức năng.
Chất xúc tác Trung Quốc
Trong sự xích lại với nhau giữa hai nước Nam Á này không thể bỏ qua chất xúc tác mang tên Trung Quốc. Với vị trí địa lý thuận lợi tại khu vực Ấn Độ Dương rộng lớn, trở thành trung tâm của các dòng chảy thương mại và năng lượng toàn cầu, Sri Lanka từ lâu đã lọt vào tầm ngắm của Trung Quốc nhằm biến quốc gia này thành “tiền đồn” để “tấn công” vào vùng ảnh hưởng của Ấn Độ, giúp Bắc Kinh thao túng cả vùng Nam Á và Ấn Độ Dương.
Dưới thời của cựu Tổng thống Sri Lanka Mahinda Rajapaksa, Trung Quốc gần như tự do mở rộng ảnh hưởng tại hòn đảo hình giọt lệ trên Ấn Độ Dương này, kể cả về mặt quân sự. Giới quan sát ghi nhận con số 5 tỷ USD mà Bắc Kinh đầu tư vào Sri Lanka, biến nước này thành một trục quan trọng trong chiến lược Con đường Tơ lụa trên biển, mà các chuyên gia Ấn Độ nhìn nhận là biến thể mới của chiến lược Chuỗi ngọc trai, một hệ thống cảng mở cửa cho Hải quân Trung Quốc quanh vùng Ấn Độ Dương.
Tình hình đã đảo chiều sau cuộc bầu cử vừa qua tại Sri Lankda. Tổng thống Rajapaksa buộc phải ra đi, trong khi ban lãnh đạo mới dường như nhận thấy những nguy cơ từ quan hệ hợp tác với Trung Quốc. Theo Tổng thống Sirisena, những hợp đồng mà Chính phủ cũ trao cho Trung Quốc đang đẩySri Lankavào bẫy nợ. Nhiều dự án của các công ty Trung Quốc tạiSri Lankalập tức bị tạm dừng. Chính quyền mới cũng đồng thời điều chỉnh chính sách đối ngoại với Ấn Độ theo hướng khôi phục quan hệ sau nhiều năm bị ảnh hưởng bởi quan hệ gần gũi với Trung Quốc.
Về phần mình, Ấn Độ không khỏi lo ngại về sự hiện diện quá lớn của Trung Quốc tạiSri Lanka, đặc biệt khi một tàu ngầm của Trung Quốc cập cảngColombo. Do lo ngại việc thay đổi luật sở hữu đất đai ởMaldivescó thể mở đường cho Trung Quốc mua các đảo ở Ấn Độ Dương, nên việc xây dựng quan hệ với Chính phủ bạn bè tạiSri Lankacàng trở nên quan trọng đối vớiNew Delhi. Rõ ràng, không có lý do gì để Ấn Độ vàSri Lankakhông hướng tới một kỷ nguyên mới quan hệ tốt đẹp hơn, phục vụ các lợi ích thiết thực của hai nước.
Tại cuộc gặp ở New Delhi ngày 15.9, hai nhà lãnh đạo Sri Lanka và Ấn Độ đã thảo luận nhằm tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực chống khủng bố, bảo đảm an ninh hàng hải, thương mại, quốc phòng; cũng như trao đổi về vấn đề liên quan đến ngư dân hai nước và bảo đảm sự công bằng cho người thiểu số Tamil tại Sri Lanka. Hai bên đã ký kết 4 thỏa thuận nhằm tăng cường hợp tác trong lĩnh vực y tế và khoa học vũ trụ. Dự kiến đến năm 2016, Ấn Độ vàSri Lankasẽ thông qua thỏa thuận đối tác kinh tế toàn diện song phương.
Người đại biểu nhân dân
