Áp lực nhiều bề

Quyết định từ chức của ông Boehner thực sự bất ngờ, bởi nhiều người cho rằng ông ít nhất cũng sẽ đợi đến cuối năm. Trước đó, trong bài phát biểu của Giáo hoàng trước Quốc hội Mỹ ngày 24.9, ông Boehner đã bật khóc công khai. Ông tiết lộ, chính cuộc tiếp xúc với Giáo hoàng đã giúp ông đưa ra quyết định trên.

Theo hệ thống chính quyền Mỹ, Chủ tịch Hạ viện là nhân vật thứ hai sau Phó tổng thống trong danh sách những nhân vật sẽ lên kế vị để lèo lái con thuyền quốc gia trong trường hợp Tổng thống không thể lãnh đạo đất nước. Vì thế, đây là vị trí đầy quyền lực và áp lực, đặc biệt là khi nội bộ đảng phía sau Chủ tịch thiếu đoàn kết. Mâu thuẫn trong nội bộ đảng Cộng hòa càng lộ rõ trong cuộc chạy đua vào vị trí ứng viên Tổng thống của đảng Cộng hòa. Một số ứng viên lúc đó đã công khai chỉ trích các lãnh đạo của đảng trong Quốc hội, trong đó có ông Boehner. 

Thách thức lớn nhất của ông Boehner là tìm một giải pháp làm sao tránh cho Chính phủ đóng cửa vào tháng 10 tới, trong khi vẫn bác Dự luật cấp ngân sách cho tổ chức y tế Gia đình Kế hoạch, một tổ chức hỗ trợ phá thai. Bản thân là người theo Công giáo, kịch liệt phản đối phá thai, nhưng ông Boehner muốn gác lại Dự luật trên, tránh đối đầu với phe Dân chủ để giải quyết nguy cơ đóng cửa Chính phủ. Tuy nhiên, những nhân vật bảo thủ của đảng Cộng hòa khăng khăng muốn cắt tiền cho Dự luật này, dồn cho biện pháp cứu trợ Chính phủ khẩn cấp, điều chắc chắn phe Dân chủ sẽ phản đối. Phe Cộng hòa cho rằng, nếu gác lại Dự luật này, nhiều khả năng nó sẽ vẫn được thông qua, dù với ngân sách ít hơn và nhiều điều kiện khắt khe hơn.

Nếu không chủ động từ chức, ông Boehner rất có thể phải ra đi một cách tức tưởi vì hơn 30 nghị sĩ Cộng hòa đang chuẩn bị cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm để phế truất ông. Ngày 25.9, Boehner đã gặp những nghị sĩ bảo thủ nhất trong đảng để vạch kế hoạch cấp tiền cho hoạt động của Chính phủ liên bang. Tuy nhiên, nhóm nghị sĩ này vẫn giữ nguyên ý định lật đổ ông Boehner.

Ông Boehner cho biết: “Ưu tiên của tôi là bảo vệ thể chế, nhưng rõ ràng tình trạng xung đột nội bộ gây ra những tổn thất không thể sửa chữa cho thể chế”. Nếu ông không tự nguyện ra đi, đảng Cộng hòa sẽ đối mặt với nhiều bê bối có thể khiến đảng mất uy tín nghiêm trọng. Trước hết, đó là mâu thuẫn nội bộ giữa phe ủng hộ và phản đối ông Boehner. Thứ hai, nếu ông Boehner bị bỏ phiếu bất tín nhiệm, ông sẽ trở thành Chủ tịch Hạ viện đầu tiên mất chức giữa nhiệm kỳ.

Di sản ngổn ngang

Việc ông Boehner ra đi làm giảm khả năng Chính phủ phải đóng cửa vào tháng tới. Do Chủ tịch Hạ viện mới tạm thời không phải đối mặt với cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm, các lãnh đạo Cộng hòa và Dân chủ sẽ thúc đẩy phê chuẩn dự luật chi tiêu Chính phủ ngắn hạn.

Hiện ứng viên dẫn đầu trong cuộc đua vào vị trí lãnh đạo Hạ viện là nghị sĩ Kevin McCarthy của bangCalifornia. Ông McCarthy đang là Chủ tịch phe đa số Hạ viện. Mặc dù mới trở thành nghị sĩ trong thời gian chưa tới 10 năm, ông McCarthy nhận được sự ủng hộ rộng rãi trong đảng. Một ứng viên khác cũng có nhiều uy tín là cựu ứng viên Phó tổng thống Paul Ryan, nhưng ông này đã khẳng định không muốn nhận vị trí Chủ tịch.

Bất cứ ai kế nhiệm ông Boehner sẽ đối mặt với di sản ngổn ngang từ người tiền nhiệm. Ông Boehner là nghị sĩ kỳ cựu với nhiều mối quan hệ và ủng hộ để chống lại những thế lực phản đối trong nội bộ đảng. Trong khi đó, người kế nhiệm dù ít dù nhiều cũng đã mang nợ phe cánh hữu của đảng Cộng hòa, vì nhờ đó mà ghế Chủ tịch bị bỏ trống. Bản thân ông McCarthy đang bị lo ngại là chưa đủ kinh nghiệm chính trị để có tiếng nói độc lập trong Hạ viện. Nhiều ý kiến nội bộ còn cho rằng, ông McCarthy được ưa thích nhất bởi ông dễ đầu hàng hơn, còn ông Boehner là một người bảo thủ điển hình.

Nếu người kế nhiệm không thể hiện được vai trò lãnh đạo thực sự, đảng Cộng hòa sẽ lún sâu hơn vào những mâu thuẫn nội bộ. Tại Quốc hội, đảng Cộng hòa thiếu 60 phiếu ở Thượng viện để ngăn cản các nỗ lực kéo dài thời gian của đảng Dân chủ, và đa số 2/3 ở cả 2 viện để chống lại quyền phủ quyết của Tổng thống. Cộng thêm những mâu thuẫn nội bộ, đây sẽ là cơ hội cho đảng Dân chủ trong những cuộc chiến sắp tới tại Quốc hội.

Người đại biểu nhân dân