Thêm thời gian thu hẹp bất đồng
Các cuộc bỏ phiếu diễn ra ngay trước thời điểm ngân sách cho năm tài khóa hiện tại kết thúc vào ngày 30.9. Nếu không có dự luật gia hạn cấp ngân sách đến ngày 11.12, Chính phủ Mỹ sẽ phải đóng cửa cho tới khi dự luật ngân sách mới được Quốc hội thông qua. Tuy nhiên, cú “thoát hiểm” tạm thời này không đồng nghĩa với nguy cơ Chính phủ Mỹ phải đóng cửa hoàn toàn loại bỏ. Trên thực tế đây là giải pháp nhằm cho các nghị sĩ thêm thời gian để thu hẹp bất đồng.
Nguyên nhân của Dự thảo Ngân sách cho tài khóa mới được Tổng thống Obama công bố tháng 2 vừa qua, theo đó Chính phủ Mỹ sẽ chi 4.000 tỷ USD cho năm tới. Dự thảo cũng đặt mục tiêu giữ thâm hụt dưới 3% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP), mức mà các chuyên gia kinh tế đánh giá là bền vững. Dự kiến, Tổng thống Obama sẽ tăng chi ngân sách cho các chương trình nội địa như mở rộng và nâng cấp hệ thống cơ sở hạ tầng. Bù lại, chính quyền Tổng thống Obama cũng sẽ thu về 2.000 tỷ USD tiền thuế trong 10 năm tới bằng việc đánh thuế cao hơn đối với tầng lớp giàu có, các doanh nghiệp và người hút thuốc lá. Với các nghị sĩ Dân chủ, Dự thảo Ngân sách mới là “Tuyên ngôn bầu cử” của các ứng viên đảng này, để chứng minh rằng mục đích của phe Dân chủ là cải thiện nền kinh tế cũng như thúc đẩy các chính sách an sinh xã hội.
Trong khi đó, các nghị sĩ Cộng hòa lại cho rằng, Dự thảo Ngân sách chỉ nhằm “đánh bóng” uy tín của các nghị sĩ Dân chủ trước cuộc bầu cử Tổng thống năm 2016. Phe Cộng hòa chỉ trích kế hoạch tăng chi tiêu nội địa và cải cách thuế của Nhà Trắng sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế trong khi không khắc phục được vấn đề lớn nhất là chi tiêu ngày một tăng cao của Chính phủ.
Mâu thuẫn chính nằm ở chỗ các nghị sĩ đảng con Voi vẫn kiên quyết phản đối bất cứ kế hoạch nào nếu Nhà Trắng tiếp tục tài trợ cho Tổ chức y tế ủng hộ việc phá thai “Planned Parenthood” trong khi các nghị sĩ Dân chủ lại khẳng định sẽ ngăn chặn mọi dự luật chống lại tổ chức này.
Ngay cả vấn đề tưởng như có thể tìm được tiếng nói chung như mở rộng ngân sách quốc phòng cũng tồn tại không ít bất đồng. Ngày 22.9 vừa qua, các thượng nghị sĩ đảng Dân chủ đã bỏ phiếu chặn dự luật chi tiêu quốc phòng cho tài khóa 2016. Với tỷ lệ bỏ phiếu 54/42, trong đó hầu hết nghị sĩ đảng Cộng hòa ủng hộ và nghị sĩ đảng Dân chủ phản đối, dự luật chi tiêu quốc phòng đã không đạt được số phiếu cần thiết (60 phiếu) để được đưa ra Thượng viện thông qua lần cuối. Trong Dự luật này, các nghị sĩ đảng Dân chủ phản đối kế hoạch do các đồng nghiệp đảng Cộng hòa khởi xướng về việc cho phép sử dụng khoảng 38 tỷ USD trong quỹ chiến tranh khẩn cấp đặc biệt để Lầu Năm Góc tránh phải cắt giảm chi tiêu bắt buộc theo Đạo luật Kiểm soát Ngân sách 2011. Hồi tháng 6 vừa qua, một cuộc bỏ phiếu tương tự với dự luật này cũng đã thất bại. Trước những áp lực trên, Chủ tịch Hạ viện John Boehner vừa thông báo sẽ từ chức vào tháng 10 tới.
Tổn thất không đáng có
Sự kiện Quốc hội Mỹ thông qua một dự luật tình thế gia hạn cấp ngân sách cho các cơ quan Chính phủ có ý nghĩa quan trọng khi tài khóa hiện nay kết thúc vào ngày 30.9.
Lần gần đây nhất Chính phủ Mỹ phải đóng cửa là năm 2013, khi đó đảng Cộng hòa tìm cách ngăn chặn việc cải cách chương trình y tế do Tổng thống Obama đề xuất. Lần đóng cửa kéo dài 2 tuần đó khiến hàng trăm nghìn công chức liên bang phải tạm nghỉ việc và các công viên quốc gia phải đóng cửa, khiến kinh tế Mỹ bị thiệt hại khoảng 24 tỷ USD. Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu Chính phủ Mỹ lại bị đóng cửa một lần nữa trong năm 2015 này?
Giới quan sát nhận định việc Chính phủ Mỹ đóng cửa sẽ khiến hàng triệu người mất lương và gây nên tình trạng hỗn loạn kinh tế và tài chính. Hồi năm 2013, việc Chính phủ Mỹ phải tạm đóng cửa trong hai tuần khi đảng Cộng hòa ngăn chặn việc cải cách Chương trình y tế của Nhà Trắng đã khiến nền kinh tế số một thế giới bị thiệt hại tới 24 tỷ USD.
Ngoài những bất ổn tiềm tàng trên thị trường nói chung, những công ty từng hy vọng có thể huy động được tiền từ việc phát hành cổ phiếu ra công chúng lần đầu nhiều khả năng sẽ phải trì hoãn các kế hoạch của mình và đối mặt với tình trạng trì trệ nói chung.
Trong khi đó, cơ quan xếp hạng tín dụng Stardard & Poor’s cho biết nếu Chính phủ chỉ đóng cửa trong thời gian gần hai tuần thì động thái đó sẽ không làm tổn hại đến các nhà thầu quốc phòng lớn vì các nhà thầu đó có thể tạm thời vượt qua được giai đoạn khó khăn này mà không cần đến các khoản thanh toán thầu liên bang. Tuy nhiên, nếu Chính phủ đóng cửa lâu hơn, điều này có thể sẽ làm suy yếu khả năng tài chính cũng như thanh khoản của các nhà thầu quốc phòng nhỏ hơn.
Các chuyên gia phân tích nhận định, dù nền kinh tế Mỹ đang khởi sắc, song bất kỳ biến động nào trên thị trường lao động, tài chính, tiêu dùng… do Chính phủ buộc phải đóng cửa sẽ lấy đi một tỷ lệ tăng trưởng không thể tính bằng con số của nền kinh tế lớn nhất thế giới trong thời điểm đầy nhạy cảm hiện nay.
Người đại biểu nhân dân
