Theo dự toán ngân sách cho tài khóa 2016 được Tổng thống Mỹ Barack Obama công bố hồi tháng 2 vừa qua, Chính phủ Mỹ sẽ chi 4.000 tỷ USD cho các chương trình nội địa trong năm tới. Chính quyền Obama còn dự kiến sẽ thu về 2.000 tỷ USD tiền thuế trong 10 năm tới, bằng việc đánh thuế cao hơn đối với tầng lớp giàu có, các doanh nghiệp và người hút thuốc lá. Tuy nhiên, phe Cộng hòa đang kiểm soát 2 viện Quốc hội chỉ trích kế hoạch này gây ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế, trong khi không khắc phục tình trạng chi tiêu Chính phủ ngày một tăng cao. Bên cạnh đó, có tới 28 Hạ nghị sĩ thuộc đảng Cộng hòa tuyên bố sẽ không thông qua kế hoạch ngân sách trong đó có khoản cấp kinh phí 500 triệu USD mỗi năm cho tổ chức y tế Planned Parenthood, do tổ chức này ủng hộ việc phá thai. Chính quyền Obama đã bác bỏ lý do trên và cho rằng điều này là phi lý và bất công.
Cuộc chiến ngân sách giữa hai phe Dân chủ và Cộng hòa tại Thượng viện Mỹ lên tới đỉnh điểm căng thẳng sau khi các Thượng nghị sĩ Dân chủ bỏ phiếu chặn dự luật chi tiêu quốc phòng cho tài khóa 2016 vào ngày 22.9. Hành động này nhằm phản đối việc các Thượng nghị sĩ Cộng hòa lên kế hoạch cho phép sử dụng khoảng 38 tỷ USD trong quỹ chiến tranh khẩn cấp đặc biệt, giúp Lầu Năm Góc tránh phải cắt giảm chi tiêu bắt buộc theo Đạo luật Kiểm soát Ngân sách 2011. Cuộc bỏ phiếu được tiến hành trong bối cảnh năm tài khóa hiện thời sẽ kết thúc vào ngày 30.9 và Chính phủ liên bang đang tiến gần tới kịch bản bị đóng cửa, do không được cấp ngân sách hoạt động. Chuẩn bị cho kịch bản tồi tệ này, các lãnh đạo Thượng viện đã đề xuất dự luật ngân sách thay thế nhằm kéo dài ngân sách liên bang hiện tại thêm khoảng 10 tuần, sau thời điểm kết thúc tài khóa 2015 vào ngày 30.9 tới.
Nhà Trắng cảnh báo, nhìn vào việc Chính phủ Mỹ từng phải đóng cửa trong năm 2013, nếu kịch bản này tái diễn sẽ gây hậu quả nghiêm trọng tới nền kinh tế, khiến hàng triệu nhân viên liên bang không được trả lương, hàng loạt công viên và bảo tàng quốc gia ngừng hoạt động và gây nên tình trạng hỗn loạn trên thị trường tài chính.
Chiến thắng sẽ thuộc về Obama
Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, kịch bản này không đến mức tồi tệ và chiến thắng sẽ luôn thuộc về Chính phủ trong cuộc chiến ngân sách. Aneta Markowska, Kinh tế trưởng của Societe Generale tại New York cho hay, tác động lên hoạt động kinh tế trong thời gian Chính phủ bị đóng cửa sẽ không đáng kể hoặc chỉ ngắn hạn. Đơn cử, lãi suất trái phiếu sẽ giảm đáng kể trong thời gian này nhưng sẽ tăng trở lại trong vài tuần sau khi Chính phủ mở cửa trở lại, bà Aneta cho hay.
John Cooney, cựu Cố vấn của Văn phòng Quản lý và Ngân sách thuộc Nhà Trắng, đồng thời là người tham gia soạn thảo Đạo luật Chống thiếu hụt 1982 - quy định thủ tục đóng cửa Chính phủ cho biết, kịch bản Chính phủ bị đóng cửa sẽ không gây bất ngờ cho các cơ quan liên bang, bởi các cơ quan này đều được hướng dẫn về thủ tục đóng cửa.
Nếu Chính phủ Liên bang bị đóng cửa do Quốc hội không thông qua được dự thảo ngân sách, thua thiệt chủ yếu sẽ thuộc về phe Cộng hòa. Kết quả cuộc khảo sát do báo Washington Post phối hợp với ABC News tiến hành sau khi Chính phủ Mỹ đóng cửa năm 2013 cho biết, phần lớn người dân Mỹ không đồng tình với việc Quốc hội không thông qua dự thảo ngân sách và đổ lỗi cho phe Cộng hòa chịu trách nhiệm cho thất bại này.
Ông Cooney cũng lưu ý, trong những lần Chính phủ bị đóng cửa trước, Tổng thống luôn giành chiến thắng trong các cuộc chiến ngân sách với Quốc hội. Năm 2013, lãnh đạo hai đảng Cộng hòa và Dân chủ ở Thượng viện Mỹ cuối cùng đã đạt thỏa thuận nhằm chấm dứt tình trạng Chính phủ đóng cửa và nâng trần nợ công, sau hai tuần bế tắc. Hơn nữa, rút kinh nghiệm từ việc Chính phủ bị đóng cửa cách đây 2 năm, chắc chắn lần này Chính phủ có sự chuẩn bị tốt hơn cho kịch bản xấu nhất
Vào năm 2013, Chính phủ Mỹ đã từng phải ngừng hoạt động trong vòng 16 ngày khiến khoảng 800.000 công chức nghỉ không lương, 1,3 triệu công chức phải tiếp tục làm việc nhưng không được trả lương cho tới khi một khoản ngân sách được thông qua. Lần đóng cửa đó đã gây thiệt hại kinh tế tới 24 tỷ USD. Trước đây, Chính phủ liên bang đã đóng từ tháng 12.1995 đến tháng 1.1996. Có hai khoảng thời gian Chính phủ Mỹ phải đóng cửa dài nhất trong lịch sử: 18 ngày vào năm 1978 và 21 ngày vào năm 1996.
Người đại biểu nhân dân
