Thông cáo của Văn phòng Thủ tướng al-Abadi cho biết kế hoạch 7 điểm này bao gồm cắt giảm số bộ, ngành nhằm tăng hiệu quả hoạt động của Chính phủ và giảm chi tiêu công. Bản kế hoạch cũng yêu cầu cắt giảm ngay lập tức và toàn diện số nhân viên bảo vệ các quan chức cấp cao, bao gồm bảo vệ của Tổng thống, Thủ tướng, Chủ tịch Quốc hội, các bộ trưởng, các nghị sĩ, thống đốc, thành viên ủy ban tỉnh cùng một số quan chức kỳ cựu khác. Các biện pháp được đưa ra còn bao gồm giảm những khoản chi tiêu thêm cho 3 chức danh đứng đầu quốc gia cũng như các cơ quan Chính phủ khác; các văn bản hướng dẫn chi tiết sẽ được công bố sau. Thủ tướng al-Abadi cũng kêu gọi cải cách phương thức bổ nhiệm quan chức cấp cao, theo đó, bãi bỏ luật về hạn ngạch quan chức theo đảng phái. Các cá nhân không đảng phái chính trị cũng sẽ có cơ hội đảm nhiệm các vị trí cao trong Chính phủ và việc bổ nhiệm sẽ được một ủy ban do Thủ tướng chọn lựa xem xét dựa trên khả năng và sự chính trực.
Dù đã được Nội các ủng hộ, những đề xuất thay đổi lớn của Thủ tướng al-Abadi đòi hỏi phải sửa đổi Hiến pháp do đó cần sự phê chuẩn của Quốc hội. Ba vị trí Phó tổng thống hiện nay do ba cựu quan chức hàng đầu nắm giữ bao gồm người tiền nhiệm của ông Abadi, Nuri al-Maliki, cựu Chủ tịch Quốc hội Osama al-Nujaifi và cựu Thủ tướng Iyad Allawi. Hai ông Maliki và Nujaifi đã ngay lập tức tuyên bố ủng hộ kế hoạch cải cách này của Thủ tướng Abadi.
Kế hoạch cải cách trên được Thủ tướng al-Abadi đưa ra sau khi làn sóng biểu tình rầm rộ lan khắp Thủ đô Baghdad và một số thành phố miền Nam nước này để phản đối nạn tham nhũng, dịch vụ công nghèo nàn, thiếu điện. Bên cạnh đó, Đại Giáo chủ Ali al-Sistani, nhân vật có ảnh hưởng lớn nhất trong thế giới Hồi giáo dòng Shiite, cũng khuyến khích tiến hành cải cách. Theo ông, Chính phủ nên đưa ra các quyết định quan trọng và thực hiện các biện pháp mạnh mẽ để chống tham nhũng và đạt được công bằng xã hội.
Liệu có là phao cứu sinh?
Sau khi nhận được sự ủng hộ từ phía Nội các, kế hoạch này đang được trình Quốc hội chờ thông qua. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu đây có phải là giải pháp giúp chấm dứt căn bệnh tham nhũng đã ăn sâu vào hệ thống chính trịIraq, nơi việc bổ nhiệm nhân sự cho các vị trí cấp cao được quyết định dựa vào sự bảo trợ từ đảng và lòng trung thành về mặt phe phái.
Trong những ngày gần đây, bất chấp các vụ đánh bom và tấn công xảy ra thường xuyên, Quảng trường Tahrir ở trung tâm Thủ đô Baghdad là nơi chứng kiến nhiều cuộc tuần hành, biểu tình phản đối Chính phủ của ông al-Abadi trong điều hành đất nước. Các cuộc biểu tình còn có sự tham dự của cộng đồng người Shiite chiếm đa số tạiIraq, lực lượng nòng cốt ủng hộ Chính phủ. Điều này đã phản ánh sự bất bình ngày càng dâng cao của người dânIraq- quốc gia đứng thứ 170/175 về Chỉ số Tham nhũng theo đánh giá năm 2014 của Tổ chức Minh bạch quốc tế.
Trong khi đó, tình hình an ninh tại Iraq đã xấu đi nghiêm trọng kể từ tháng 6.2014 khi bùng nổ các cuộc xung đột đẫm máu giữa lực lượng an ninhIraqvà phiến quân IS. Lực lượng phiến quân này đã nắm quyền kiểm soát thành phố miền Bắc Mosul và sau đó chiếm các vùng lãnh thổ ở Nineveh và các tỉnh khác chủ yếu của người Sunni sinh sống. Theo một báo cáo gần đây của Liên Hợp Quốc, kể từ đầu năm 2014 tới nay đã có khoảng 15.000 dân thường thiệt mạng và 30.000 người bị thương trong cuộc xung đột vũ trang ở Iraq liên quan tới IS.
Iraq, quốc gia có trữ lượng dầu mỏ lớn thứ 5 thế giới và nguồn khí đốt dồi dào, đã phải chật vật tìm nguồn tài chính cho cuộc chiến chống lại Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng do giá dầu giảm và chi tiêu quân sự lớn. Các hệ quả này đã phản ánh một năm cầm quyền của ông al-Abadi, với không ít thất bại từ tình trạng thiếu điện nghiêm trọng, cho tới việc Chính phủ không thể đáp ứng được các khoản chi ngân sách theo thỏa thuận với chính quyền khu tự trị người Kurd.
Sajad Jiyad, nhà nghiên cứu cấp cao thuộc Trung tâm Nghiên cứu và Kế hoạch al-Bayan ở Baghdad, nói: “Ông ấy (al-Abadi) đã có 6 tháng khá suôn sẻ, ký thỏa thuận với Chính quyền Tự trị người Kurd, thông qua ngân sách thắt lưng buộc bụng chỉ trong một thời gian dài, giành lại Tikrit, bãi bỏ lệnh giới nghiêm tại Baghdad, tiến hành một số thay đổi đối với Bộ Quốc phòng và Bộ Nội vụ, miễn nhiệm một số quan chức”. Tuy nhiên, nhà nghiên cứu này cũng cho rằng “6 tháng êm đẹp đã kết thúc. Họ để mất Ramadi, các biện pháp thắt lưng buộc bụng bắt đầu tác động tiêu cực đến cuộc sống của người dân, tình trạng thiếu điện ngày càng trở nên tồi tệ, giá dầu giảm và người dân vùngBasrađang tự hỏi liệu có cách nào thoát khỏi tình trạng này hay không”.
Trong bối cảnh đó, các nhà lãnh đạo tại Baghdad đã viện tới kế hoạch cải cách tham vọng này như một phao cứu sinh. Tuy nhiên, liệu đây có phải là công cụ cứu vãn được uy tín của Chính phủ hay không lại phụ thuộc vào thực tế triển khai các biện pháp này. Mà đây lại là công việc không dễ dàng.
Người đại biểu nhân dân
