Hiệu quả hạn chế

Ngày 2.10.2014, nhân dịp kỷ niệm 145 năm ngày sinh của lãnh thụ Mahatma Gandhi, Thủ tướng Modi đã chính thức phát động chiến dịch gìn giữ môi trường, lấy tên “Làm sạch Ấn Độ”. Ông khẳng định khi còn sống, lãnh tụ Gandhi từng mong ước về một Ấn Độ không chỉ tự do mà còn sạch đẹp và phát triển. Thủ tướng Modi kỳ vọng chiến dịch mà ông khởi xướng sẽ đạt những thành tựu nổi bật vào năm 2019, dịp kỷ niệm 150 ngày sinh của cố lãnh tụ Gandhi.

Để thúc đẩy chiến dịch, Thủ tướng Modi đã cùng các quan chức tự mình xuống đường thực hiện các hoạt động dọn vệ sinh, đầu tư vào cơ sở thu gom rác thải, đẩy mạnh chiến dịch tuyên truyền thông qua mạng xã hội và nhiều trang mạng điện tử khác… Chính phủ Ấn Độ vừa đề ra mục tiêu tới tháng 3.2017, 50 thị trấn tại Ấn Độ sẽ sử dụng 100% năng lượng sạch. Chương trình bao gồm dự án xây dựng cơ sở hạ tầng làm sạch nước thải từ các khu vệ sinh cá nhân và công cộng, hệ thống thu gom rác liên hộ gia đình, kiểm soát và phân loại rác thải, cùng các biện pháp phạt nặng hành vi xả rác bừa bãi.

Tuy nhiên, sau gần 2 năm tiến hành chiến dịch, nhiều người cho rằng dự án tham vọng của Thủ tướng Modi khó có thể đem đến những chuyển biến tích cực, và thậm chí có cả những ý kiến nghi ngờ tính khả thi của chương trình này.

Sự hoài nghi bắt nguồn từ thực tế chương trình “Làm sạch Ấn Độ” đã chỉ chú trọng vào việc thu gom rác thải chứ chưa đầu tư vào hệ thống tái chế hay xử lý rác thải thân thiện với môi trường.  Theo một báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB), trong năm 2015, mỗi ngày khu vực thành thị Ấn Độ xả ra khoảng 109.589 tấn rác thải khó phân hủy, và con số này có thể lên tới 376.630 tấn vào năm 2025. Tại Mumbai, hai bãi rác thải lớn đã phải đóng cửa do quá tải trong khi bãi rác thứ ba tại Deonar nhiều khả năng cũng sẽ ở trong tình trạng tương tự vào cuối năm nay.

Văn phòng Thương mại Ấn Độ cho rằng, chỉ trong 2 năm, số lượng rác thải điện tử của Ấn Độ sẽ tăng 1/3 lần, từ mức 1,8 triệu tấn hiện nay lên mốc 3 triệu tấn vào năm 2018. Trong khi đó, thực tế chỉ 2,5% số rác thải điện tử của Ấn Độ là được tái chế hợp lý. Hiện có tới hơn 95% số lượng rác thải điện tử đang được quản lý một cách lỏng lẻo hoặc được khai thác theo hình thức thu mua sắt vụn.

Cần lời giải thực tế

Công nghệ mới và sự đầu tư đúng mực có thể là lời giải cho bài toán môi trường của Ấn Độ, để quốc gia này có thể phân loại, chế biến, lưu trữ và sử dụng hợp lý các loại hóa chất hay vật liệu lấy từ nguồn rác thải khó phân hủy và cả rác thải sinh học. Trên thế giới có rất nhiều mô hình mà quốc gia Nam Á này có thể học hỏi.

Canadađã cho xây dựng một nhà máy thí điểm để biến rác thải khó phân hủy thành methanol. Methanol, khi ở nhiệt độ phòng, được sử dụng như một chất chống đông, dung môi nhiên liệu, hay chất biến tính cho etanol. Methanol cũng là một trong các nguyên liệu để sản xuất diesel sinh học. Nhà máy tạiCanadacó thể sản xuất được 38 triệu lít methanol mỗi năm. Đây là một dự án có rất nhiều triển vọng tại Ấn Độ bởi mỗi năm quốc gia này vẫn thường phải nhập khẩu tới 1,5 triệu tấn methanol. Hơn thế nữa, nguồn khí đốt tự nhiên, một trong các nguyên liệu chính để sản xuất methanol của Ấn Độ, cũng đang trong tình trạng cạn kiệt.

Khoa học đã chứng minh rác thải là nguồn cung cấp dồi dào nguyên liệu để sản xuất một số loại hóa chất và sản phẩm có giá trị sử dụng cao như khí đốt tổng hợp, khí amoniac. Các quốc gia đang phát triển tìm mọi cách để sản xuất hóa chất và các hợp chất cao phân tử từ carbon dioxide. Tuy là một trong những nước sản xuất khí carbon dioxide hàng đầu thế giới, song các dự án để sản xuất hóa chất có giá trị gia tăng từ loại khí này vẫn chưa được Ấn Độ xây dựng có kế hoạch triển khai. Có thể nói tái chế rác thải là một lĩnh vực nhiều tiềm năng kinh tế, nguồn sản xuất nguyên liệu thô và năng lượng mới, một nguồn lợi nhuận vô cùng dồi dào mà quốc gia này vẫn chưa nhận thấy được.   

Chiến dịch “Làm sạch Ấn Độ” của Thủ tướng Modi là điều hết sức đáng hoan nghênh, và những nỗ lực của chính bản thân ông cũng không có gì phải bàn cãi. Tuy nhiên để hiện thực hóa mục tiêu đã đề ra, Chính phủ Ấn Độ cần đẩy mạnh hơn nữa các sáng kiến công nghệ để đây không thuần chỉ là một chiến dịch thu gom rác thải tại các địa điểm nhất định. Điều cần làm là biến rác thải thành các tài sản có giá trị sử dụng, để vừa bảo vệ tài nguyên môi trường và vừa khai thác được nguồn lợi nhuận tiềm năng này.

Ấn Độ đã công bố những dự án đầy tham vọng và thu thuế để phục vụ chương trình bảo vệ môi trường, song rõ ràng người dân cần thấy được nhiều hơn các kết quả cụ thể, thay vì chỉ được nghe về các mục tiêu đơn thuần.

Đại biểu nhân dân