Lập trường đó của Mỹ, bất chấp những lời trách móc của chủ nhân Nhà Trắng đối với phần đóng góp khiêm tốn của các nước đồng minh, đã được khẳng định trong thông điệp đầu tiên về chính sách ngoại giao của Washington tại Hội nghị An ninh Quốc tế diễn ra tại thành phố Munich (Đức) tháng 2.2017. Tại đó, Phó Tổng thống Mike Pence nêu rõ: “Tổng thống D.Trump đã yêu cầu tôi truyền đạt thông điệp khẳng định Mỹ ủng hộ mạnh mẽ NATO và chúng tôi sẽ không dao động trong cam kết của mình đối với liên minh quân sự xuyên Đại Tây Dương này”.

Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson khi đó cũng khẳng định: “Các cam kết của Mỹ đối với NATO vẫn sẽ vững vàng và liên minh này vẫn là nền tảng để bảo đảm an ninh xuyên Đại Tây Dương. Chúng tôi (tức Mỹ) hiểu rằng mối đe dọa đối với một trong các thành viên của NATO cũng là mối đe dọa đối với cả khối và do đó chúng tôi sẽ phản ứng”. Ông Tillerson nhấn mạnh: “Tổng thống Trump ủng hộ NATO. Quốc hội Mỹ ủng hộ NATO”. Tại Hội nghị An ninh Munich lần thứ 56 diễn ra từ ngày 14 - 16.2 vừa qua, Washington tiếp tục khẳng định vai trò quan trọng của Mỹ trong việc bảo đảm an ninh cho EU thông qua việc củng cố lực lượng NATO.

Trước đó, trong chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Jim Mattis đến Nhật Bản ngày 4.2.2017, hai bên đã nhất trí tiếp tục tăng cường mối quan hệ đồng minh song phương, cùng chia sẻ quan ngại trước vấn đề tranh chấp ở biển Hoa Đông, Biển Đông và vấn đề hạt nhân, tên lửa của Triều Tiên. Ông Mattis khẳng định, Mỹ coi liên minh với Nhật là “nền tảng của hòa bình, thịnh vượng và tự do” trong khu vực, đồng thời cam kết hợp tác chặt chẽ nhằm phát triển mối quan hệ tốt đẹp với các nước đồng minh. Ông Mattis nhắc lại cam kết của Mỹ đối với việc bảo vệ các khu vực thuộc quyền kiểm soát của Nhật Bản, bao gồm cả quần đảo Senkaku/Điếu Ngư. Về vấn đề Biển Đông, ông Mattis nhấn mạnh: “Tự do hàng hải là tuyệt đối”, đồng thời cho rằng tại thời điểm này “không cần thiết tiến hành bất kỳ động thái quân sự nào”. Bộ trưởng Mattis cũng không hối thúc Tokyo đóng góp thêm chi phí cho lực lượng 54.000 quân Mỹ đồn trú tại Nhật Bản.

Trong chuyến thăm Mỹ (9.2.2017) của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, thông qua hội đàm hai bên đã đạt được 4 thỏa thuận cơ bản, trong đó có việc Mỹ tiếp tục khẳng định quan hệ đồng minh với Nhật Bản và không gian của Nhật Bản trong khu vực sẽ được nới rộng hơn cũng như vai trò của Nhật ngày càng quan trọng hơn.
Trong chuyến thăm Hàn Quốc (17.3.2017), ông Tillerson tập trung thảo luận những giải pháp về tăng cường liên minh song phương và chống lại mối đe dọa ngày càng tăng từ chương trình hạt nhân của CHDCND Triều Tiên; thảo luận về vấn đề an ninh trong khu vực và toàn cầu. Trong cuộc hội đàm hai bên đã thừa nhận thực tế đe dọa từ Triều Tiên tăng cao thời gian đó, ông Tillerson cho thấy cần thiết phải có cách tiếp cận mới với Bình Nhưỡng (thực tế đã diễn ra sau đó với việc các bên xúc tiến Hội nghị Thượng đỉnh Hàn Quốc - Triều Tiên và các Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ - Triều).

Theo giới quan sát, có thể nói giai đoạn đầu nhiệm kỳ, chính sách đối với các đồng minh nói chung và châu Á nói riêng của ông D.Trump đã có sự dao động đáng kể, biểu hiện trong các động thái ngoại giao từ chuyến đi của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đến Tokyo, chuyến thăm Washington của Thủ tướng Nhật Bản và chuyến thăm Nhật Bản, Hàn Quốc của Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ... đã góp phần điều chỉnh những phát ngôn thái quá của Tổng thống D.Trump và dần định hình quan điểm trong chính sách đồng minh của Mỹ như hiện nay.  

Khẳng định mục tiêu

Các nhà phân tích chính trị cho rằng, nếu nhìn từ góc độ lợi ích kinh tế thì NATO không cần thiết đối với Mỹ để buộc Mỹ chi quá nhiều tiền vào đó, nhưng ở góc nhìn địa chính trị thì Mỹ khó lòng rời bỏ NATO. Bởi vì, gần 800 căn cứ quân sự Mỹ ở nước ngoài, trong đó ở châu Âu chiếm quá 50%.

Theo thống kê, chi phí cho căn cứ quân sự gần bằng 30% ngân sách quốc phòng Mỹ, tương đương hơn 200 tỷ USD/năm, lớn hơn ngân sách quốc phòng của cả Nga và Trung Quốc cộng lại. Người Mỹ nói chung và ông D.Trump nói riêng quá hiểu về lợi ích của Washington ở đây.

Vì thế, trong nhiệm kỳ của Tổng thống D.Trump, tuy quan điểm, cách tiếp cận có nơi có lúc khác nhau, thậm chí trái ngược nhau, rất khó hiểu, nhưng điều nhất quán vẫn là quan điểm về lợi ích của Mỹ không thay đổi, và NATO hay một số đồng minh khác của Mỹ ở châu Á vẫn nằm trong lợi ích chiến lược của Mỹ.

Giới chuyên gia dự báo, để bảo vệ đồng minh của Mỹ trong tương lai, rất có thể Mỹ chỉ sử dụng các cuộc tấn công đối phương bằng máy bay không người lái, hoặc mức cao nhất cũng chỉ là máy bay hiện đại, tên lửa hành trình hoặc tên lửa siêu thanh, còn các hình thức cao hơn khó xảy ra, nhất là việc đưa quân ra nước ngoài.

Với chủ thuyết “Nước Mỹ trên hết”, Nhà Trắng sẽ đẩy mạnh, thậm chí đưa đến tình huống buộc các đồng minh và đối tác của Mỹ phải mua nhiều vũ khí hơn để tự bảo vệ mình theo kế hoạch của quân đội Mỹ, thay vì đưa quân tới chiến đấu bảo vệ đồng minh. Đây có thể là định hướng phù hợp với phương thức làm giàu cho nước Mỹ dưới thời Tổng thống - doanh nhân - tỷ phú D.Trump.

daibieunhandan.vn