Sửa đổi nhiều nội dung
Cụ thể là, nếu 2/3 số nhà lập pháp khu vực ủng hộ cải cách, Tổng thống Putin sẽ yêu cầu Tòa án Hiến pháp kiểm tra các nội dung sửa đổi có phù hợp với Hiến pháp hay không. Nếu tòa ra phán quyết thông qua, cuộc bỏ phiếu lấy ý kiến người dân trên toàn quốc sẽ được tổ chức vào ngày 22.4. Trường hợp đa số người Nga “gật đầu”, Tổng thống Nga sẽ ban hành một sắc lệnh về việc chính thức công bố Hiến pháp sửa đổi cũng như thời gian các sửa đổi có hiệu lực.
Hồi giữa tháng 1, Tổng thống Putin đã công bố đề xuất cải cách Hiến pháp trong Thông điệp liên bang trước các nhà lập pháp, đồng thời nhấn mạnh Quốc hội phải đóng vai trò mạnh mẽ hơn trong điều hành đất nước. Ông phát biểu: “Chúng ta phải xây dựng một nước Nga thịnh vượng, mạnh mẽ, dựa trên cơ sở tôn trọng ý kiến nhân dân”.
Theo Hiến pháp mới, Tổng thống sẽ phải trao bớt quyền lực cho Quốc hội và Hội đồng An ninh Quốc gia. Chẳng hạn, Quốc hội có quyền lựa chọn, phê chuẩn Thủ tướng và các thành viên Nội các, thay vì Tổng thống như trong hệ thống hiện tại. Quyền lực của các thống đốc khu vực cũng sẽ được nâng lên, trong khi các nhà lập pháp sẽ được tư vấn về việc bổ nhiệm những quan chức hành pháp cấp cao. Tổng thống có nghĩa vụ bổ nhiệm và không được phép bác bỏ các ứng cử viên được Quốc hội phê chuẩn. Tuy nhiên, Tổng thống sẽ vẫn được giữ nguyên gần như tất cả quyền lực theo hệ thống Tổng thống, thêm quyền bãi nhiệm thẩm phán ở các tòa cấp cao cũng như bác bỏ luật được Quốc hội thông qua.
Trong khi đó, Hội đồng An ninh Quốc gia được mở rộng quyền lực và chính thức được quy định trong Hiến pháp. Từ một cơ quan tư vấn, Hội đồng sẽ trở thành nơi định hình chính sách đối nội, đối ngoại cũng như phát triển kinh tế - xã hội. Ngoài ra, những sửa đổi mới còn bao gồm các cam kết điều chỉnh lương hưu theo lạm phát, bảo đảm lương tối thiểu; công chức, quan chức chính phủ bị cấm có tài khoản ngân hàng ở nước ngoài và giữ quốc tịch nước ngoài; cấm cắt lãnh thổ của Nga cho nước ngoài; hôn nhân là sự kết hợp giữa một nam và một nữ…
Không muốn làm “Tổng thống suốt đời”
Một trong những sửa đổi gây tranh cãi nhất trong Hiến pháp mới của Nga khiến phương Tây phân tích “lên bờ, xuống ruộng” là khả năng mở cánh cửa cho Tổng thống Putin tiếp tục tại vị sau khi kết thúc nhiệm kỳ hiện tại. Cụ thể là, các cựu Tổng thống hoặc Tổng thống đương nhiệm có quyền ứng cử vào vị trí người đứng đầu Điện Kremlin “bất chấp số nhiệm kỳ mà họ đã phục vụ khi sửa đổi Hiến pháp mới có hiệu lực”. Với việc “trả lại nhiệm kỳ về 0” như vậy, ông Putin có quyền tiếp tục tham gia bầu cử, và nếu được người dân tín nhiệm, ông hoàn toàn có khả năng phục vụ thêm 16 năm nữa, tính cả 4 năm của nhiệm kỳ hiện tại. Thực tế, từ năm 2012 trở đi, nhiệm kỳ Tổng thống Nga được kéo dài từ 4 lên 6 năm theo sửa đổi Hiến pháp ban hành ngày 30.11.2008.
Tuy nhiên, Tổng thống Vladimir Putin từng khẳng định, những đề xuất sửa đổi Hiến pháp mới không phải để có lợi cho bản thân ông như những gì phương Tây cáo buộc về một “Tổng thống suốt đời”. Ông chưa đưa ra bất kỳ gợi ý nào về kế hoạch tương lai sau khi kết thúc nhiệm kỳ hiện tại. Theo Tổng thống Putin, mục đích chính cho những thay đổi là nhằm bảo đảm một hệ thống chính quyền thống nhất, cải thiện hiệu quả và tăng tính cân bằng. Ông cho rằng, kinh nghiệm cuộc sống khi kinh qua chức vụ Tổng thống và Thủ tướng đã giúp mình nhận ra một số việc hoạt động không hiệu quả và cần cải tổ. Thực tế, ông ủng hộ giới hạn nhiệm kỳ Tổng thống khi nước Nga trở nên “trưởng thành” về mặt chính trị. Một số nhà quan sát đã bình luận, thay đổi Hiến pháp mà Tổng thống Putin vừa thực hiện thực ra là vì muốn an toàn và ngăn sự đấu đá nội bộ, trong trường hợp ông không tiếp tục giữ chức Tổng thống sau năm 2024.
Trong khi đó, Chủ tịch Thượng viện Nga Valentina Matviyenko nhận xét, việc thông qua những sửa đổi Hiến pháp mới là “một trong những vấn đề quan trọng bậc nhất trong lịch sử nước Nga hiện đại”. Tổng thống Vladimir Putin “phải có quyền tham gia vào những cuộc bầu cử cạnh tranh mới. Ông ấy đã giúp nước Nga đứng thẳng và được coi là một trong những nhà lãnh đạo vĩ đại nhất của thế giới”. Nữ lãnh đạo này còn nói thêm: “Mọi người ở các nước khác sẽ nhận ra rằng, Nga là một quốc gia nghiêm túc, tự tin, tín nhiệm lãnh đạo của mình nắm quyền cùng với chính sách đối ngoại độc lập mà cả thế giới tôn trọng và chính sách đối nội bảo vệ công dân”.
daibieunhandan.vn
