Tuyên bố của ông Hollande đặc biệt có ý nghĩa khi Pháp vừa phải gánh chịu hậu quả đau thương bởi làn sóng tấn công khủng bố do Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng thực hiện. Nó nhắc nhở 150 nhà lãnh đạo đang tụ họp ởParisrằng thế giới cần chung tay để đối phó với cùng lúc hai mối hiểm họa toàn cầu này.
Theo ông Nicolas Hulot, Giám đốc quỹ Thiên nhiên và Con người của Pháp, các nhà nghiên cứu quốc tế những năm gần đây thành lập một ngành khoa học nghiên cứu sự phụ thuộc lẫn nhau giữa hai hiện tượng biến đổi khí hậu và bất ổn chính trị: “Trong những năm 80, chúng ta không hề nhắc đến vai trò của biến đổi khí hậu khi đề cập tới các vấn đề an ninh và địa - chính trị quốc tế, nhưng mối liên hệ giữa hai hiện tượng này đang ngày càng rõ nét”.
Ngay từ năm 2007, Tổng thư ký LHQ Ban Ki-moon đã nhận thức được sự nghiêm trọng của tình trạng biến đổi khí hậu khi nhấn mạnh chính nó là một trong những nguyên nhân gây ra cuộc khủng hoảng nhân đạo tại Darfur, Sudan, làm hơn 50.000 người thiệt mạng, hơn một triệu người phải rời bỏ nhà cửa.
Đầu năm nay, bản báo cáo của Ủy ban Liên chính phủ về biến đổi khí hậu (GIEC) đánh giá biến đổi khí hậu sẽ gián tiếp làm gia tăng các nguy cơ nội chiến, xung đột bạo lực, xung đột sắc tộc và biểu tình bạo động tại các quốc gia mà nhà nước còn non kém, như phần lớn các nước ở châu Phi, Trung Đông cùng một số quốc gia Nam Á.
Ở những nước này, nạn hạn hán, lũ lụt nghiêm trọng hay giá thực phẩm tăng cao dường như là một thách thức đầy khó khăn đối với chính phủ. Và nơi nào chính quyền bất lực thì các cuộc xung đột sẽ nảy sinh và từ đó lan rộng tới các quốc gia non yếu khác, gây ra bất ổn trên toàn khu vực.
|
|
Mảnh đất nuôi dưỡng tư tưởng cực đoan
Một chuyên gia tham gia Dự án Nghiên cứu Thế kỷ XXI nhận định, sự xuất hiện của IS là hệ quả trực tiếp từ sự suy yếu của Chính quyềnSyriasau các cuộc nổi dậy năm 2011. Song các cuộc nổi dậy đó không đơn thuần được châm ngòi bởi các cuộc biểu tình đường phố ở Tunisia, Libya hay Ai Cập mà còn bởi sự bất bình trong dân chúng do hạn hán, thiên tai kéo dài.
Syrialà một nước phát triển thịnh vượng trong những năm 1990. Tại những thành phố lớn, các nhóm sắc tộc và tôn giáo cùng nhau hoạt động hài hòa. Cho đến giữa những năm 2006 - 2009,Syriachịu thiệt hại nặng nề bởi những đợt hạn hán tồi tệ nhất trong lịch sử hiện đại. Theo Cục Quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia Mỹ (NOAA), đợt hạn hán này là kết quả của tình trạng biến đổi khí hậu, dẫn đến nhiệt độ tăng cao, và nguyên nhân chủ yếu là do con người. Nghiên cứu của NOAA cho thấy nhiệt độ tại đây ngày càng cao là do lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính trong khu vực liên tục gia tăng trong những năm qua.
Cùng với việc quản lý nguồn nước yếu kém và sự thiếu quan tâm của chính quyền, hạn hạn đã làm kiệt quệ nền nông nghiệp ở các tỉnh đông bắcSyria: 75% mùa màng mất trắng và 80% số gia súc bị chết. Khoảng 1,5 triệu gia đình nông dân phải đi tìm việc làm và thực phẩm ở các thành phố, gia nhập đội ngũ gồm hàng triệu người tị nạn tới từPalestinevàIraq. Tình cảnh khốn cùng của những người nông dân càng làm gia tăng nỗi bất bình đối với Chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad. “Tại quốc gia này, biến đổi khí hậu là một yếu tố nghiêm trọng, làm bất công chồng chất bất công, đói nghèo chồng chất đói nghèo, khổ đau đè nặng lên khổ đau”, ông Hulot nhận định về tình hình Syria.
Xét trên khía cạnh địa lý, hầu hết những vùng đất do IS chiếm đóng và kiểm soát hiện đều bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi các đợt hạn hán từ năm 2006 - 2009. Theo thời gian, sự suy yếu của chính quyền tạo điều kiện cho các nhóm phiến quân, cụ thể là IS, tuyển mộ thêm nhiều thành viên và tiến hành các hoạt động khủng bố trên phạm vi toàn cầu.
Cũng như vậy, biến đổi khí hậu tại Nigeria không trực tiếp tạo ra nhóm khủng bố Boko Haram, nhưng hạn hán nghiêm trọng và sự bất lực của chính phủ trong việc đối phó với thiên tai đã gây nên sự bất ổn chính trị và kinh tế mà phiến quân có thể lợi dụng để hoành hành.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng khẳng định biến đổi khí hậu không bao giờ là nguyên nhân duy nhất gây ra xung đột và khủng bố. Những chính quyền nhận được sự ủng hộ từ người dân cũng như có đủ nguồn lực để đối phó với các thách thức, đồng thời làm chủ một nền kinh tế đa dạng, có khả năng tạo ra nhiều việc làm, sẽ không bị lung lay bởi hiện tượng biến đổi khí hậu và khi đó, hiện tượng nóng lên toàn cầu sẽ chỉ là một gánh nặng kinh tế. Tiếc thay, phần lớn châu Phi, Trung Đông và nhiều nước Nam Á đang không có được một môi trường chính trị tốt như vậy. Ngày càng có nhiều quốc gia như vậy, có thể kể đến như Libya, Syria, Iraq, Yemen, Afghanistan, Nigeria, Cộng hòa Trung Phi, Somalia hay Mali. Tất cả đều mất khả năng kiểm soát các phần lãnh thổ của mình, dẫn đến tình trạng mất ổn định trên diện rộng, trở thành mảnh đất màu mỡ nuôi dưỡng các tư tưởng cực đoan.
Đại biểu nhân dân
